વૉલ્સ, વુલ્ફગૅન્ગ શુલ્ઝ
વૉલ્સ, વુલ્ફગૅન્ગ શુલ્ઝ (જ. 1913, બર્લિન, જર્મની; અ. 1951, બર્લિન, જર્મની) : અમૂર્ત ચિત્રણા માટે જાણીતા આધુનિક જર્મન ચિત્રકાર. તેમણે કારકિર્દી એક ફોટોગ્રાફર તરીકે આરંભેલી. દ્વિતીય વિશ્વયુદ્ધમાં હિટલરની નેતાગીરી હેઠળના જર્મન લશ્કરમાં સૈનિક તરીકે તેમણે સેવા આપેલી; પરંતુ ફ્રેંચ સૈન્યે તેમને કેદ કરી લેતાં, થોડાં વરસો દક્ષિણ ફ્રાંસમાં યુદ્ધકેદી તરીકે…
વધુ વાંચો >વૉશબ્રૂક, સિરિલ
વૉશબ્રૂક, સિરિલ (જ. 6 ડિસેમ્બર 1914, બૅરો, કિલથ્રો, લૅન્કેશાયર, યુ.કે.; અ. 27 એપ્રિલ 1999, સેલ, ચેશાયર, યુ.કે.) : ઇંગ્લૅન્ડનો સલામી બલ્લેબાજ તથા કપ્તાન. બ્રિજનૉર્થ ગ્રામર સ્કૂલમાં ઉંમરના 18 વર્ષ સુધી (1933) રહ્યા પછી તેઓ લૅન્કેશાયર પરગણાની ક્લબમાં જોડાયા અને બે વર્ષ બાદ 1935માં તે ક્લબમાં કાયમી ખેલાડી તરીકે પ્રસ્થાપિત થયા.…
વધુ વાંચો >વૉશર (washer)
વૉશર (washer) : સ્ક્રૂ-બંધક(fastener)ની સજ્જડતા (tightness) સુધારવા માટે વીંટીના આકારનું સપાટ સાધન. વૉશર મશીનઘટક(conponent)ની સાથે વપરાતો એક ભાગ છે. તે બોલ્ટ અને નટની સાથે વપરાય છે. ત્રણ પ્રકારનાં વૉશર સામાન્યત: વપરાશમાં છે : સાદું (plane), સ્પ્રિંગ-બંધક (spring-lock) અને દંત-બંધક (tooth-lock). પ્રમાણભૂત સાદું વૉશર પ્લેટનું નુકસાન થતું અટકાવવા માટે અથવા બોલ્ટ…
વધુ વાંચો >વૉશિંગ્ટન (રાજ્ય)
વૉશિંગ્ટન (રાજ્ય) : વાયવ્ય યુ.એસ.માં પૅસિફિક કાંઠે આવેલું રાજ્ય. ભૌગોલિક સ્થાન : તે આશરે 45° 50´થી 49° 00´ ઉ. અ. અને 117°થી 125° પ. રે. વચ્ચેનો આશરે 1,76,700 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર (મહત્તમ લંબાઈ 378 કિમી, મહત્તમ પહોળાઈ 571 કિમી.) આવરી લે છે. સદાહરિત જંગલો અહીં આવેલાં હોવાથી તેને સદાહરિત રાજ્ય…
વધુ વાંચો >વૉશિંગ્ટન, જ્યૉર્જ
વૉશિંગ્ટન, જ્યૉર્જ (જ. 22 ફેબ્રુઆરી, 1732 પોપ્સક્રીક, વેસ્ટમોરલૅન્ડ કાઉન્ટી, વર્જિનિયા; અ. 14 ડિસેમ્બર, 1799 માઉન્ટ વરનોન, વર્જિનિયા) : અમેરિકાના પ્રથમ પ્રમુખ, દેશના પિતા, બંધારણીય સંમેલનના પ્રમુખ, સ્વાતંત્ર્ય-સેનાની અને અમેરિકાની ક્રાંતિ દરમિયાન લશ્કરના સરસેનાધિપતિ. તેઓ ઑગસ્ટાઇન વૉશિંગ્ટનના સૌથી મોટા પુત્ર હતા. તેમનાં પ્રારંભિક વર્ષો પોટોમેક નદીના કાંઠે પોપ્સક્રીક ખાતે આવેલી કૌટુંબિક…
વધુ વાંચો >વૉશિંગ્ટન, ડી.સી.
વૉશિંગ્ટન, ડી.સી. : યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ(યુ.એસ.)નું પાટનગર. તે 38° 53´ ઉ. અ. અને 77° 02´ પ. રે.ની આજુબાજુનો 179 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. બૃહદ વૉશિંગ્ટનનો વિસ્તાર 10,249 ચોકિમી. જેટલો છે. સમુદ્રસપાટીથી 7.6 મીટરની ઊંચાઈએ વસેલા આ મહાનગરનું નિર્માણ આયોજનબદ્ધ રીતે કરવામાં આવેલું છે. તેની ઉત્તર, પૂર્વ અને દક્ષિણે મેરીલૅન્ડ…
વધુ વાંચો >વૉશિંગ્ટન પોસ્ટ
વૉશિંગ્ટન પોસ્ટ : અમેરિકાની રાજધાની વૉશિંગ્ટન ડી.સી.માંથી પ્રકાશિત થતું સવારનું દૈનિક. સ્થાપના 1877માં ડેમૉક્રેટિક પક્ષના મુખપત્ર તરીકે. તે સમયે આ અખબારનાં માત્ર ચાર પાનાં હતાં. વૉશિંગ્ટન પોસ્ટ પ્રતિષ્ઠિત અખબાર છે. તેની તુલના અમેરિકાના અન્ય એક મહત્વના શહેર ન્યૂયૉર્કથી પ્રકાશિત થતા અખબાર ‘ન્યૂયૉર્ક ટાઇમ્સ’ સાથે થઈ શકે. 1889માં અખબાર વેચાઈ જતાં…
વધુ વાંચો >વૉશિંગ્ટન, બુકર ટાલીઆફેરો
વૉશિંગ્ટન, બુકર ટાલીઆફેરો (જ. 5 એપ્રિલ 1856, ફ્રેંકલિન કાઉન્ટી, વર્જિનિયા; અ. 14 નવેમ્બર 1915) : અમેરિકાના શિક્ષણકાર અને શ્યામ પ્રજાના પ્રભાવશાળી નેતા. તેઓ વર્જિનિયા રાજ્યના હાલ્સફૉર્ડ ખાતે ગુલામ તરીકે જન્મ્યા હતા. બાળક તરીકે તેઓ 9 મહિના કોલસાની ખાણમાં કામ કરી 3 મહિના શાળાએ જતા. હેમ્પટન ઇન્સ્ટિટ્યૂટમાં અભ્યાસ કરી 1875માં તેઓ…
વધુ વાંચો >વૉસ્ખોડ
વૉસ્ખોડ : સોવિયેત રશિયાના પ્રથમ સ-માનવ અંતરીક્ષયાન ‘વૉસ્ટૉક’માં થોડું રૂપાંતર કરીને તૈયાર કરવામાં આવેલું ‘વૉસ્ખોડ’. તે અંતરીક્ષયાનમાં ત્રણ યાત્રીઓ બેસી શકે તેવી વ્યવસ્થા હતી. પ્રથમ અંતરીક્ષયાન ‘વૉસ્ટૉક’માં ઉતરાણ સમયે યાત્રી તેની બેઠક સાથે બહાર ફેંકાય તેવી વ્યવસ્થા હતી, પરંતુ ‘વૉસ્ખોડ’ યાનમાં એ પ્રકારની વ્યવસ્થા નહોતી અને યાત્રીઓ છેવટ સુધી યાન…
વધુ વાંચો >વૉ, સ્ટીવ
વૉ, સ્ટીવ (જ. 2 જૂન 1965, કૅન્ટરબરી, સિડની, ઑસ્ટ્રેલિયા) : ઑસ્ટ્રેલિયાના ટેસ્ટ-ખેલાડી, જમણેરી બલ્લેબાજ, જમણેરી મધ્યમગતિ ગોલંદાજ તથા ઑસ્ટ્રેલિયાની ક્રિકેટ-ટીમના પૂર્વ સુકાની. આખું નામ સ્ટિફન રોજર વૉ. તેમના ભાઈ ડી.પી.વૉ તથા જોડિયા ભાઈ માર્ક વૉ પણ સારા ક્રિકેટ-ખેલાડી હતા. તેમણે તેમની પાંચ-દિવસીય ટેસ્ટ-કારકિર્દીની શરૂઆત ડિસેમ્બર, 1985માં મેલબૉર્ન ખાતે રમાયેલી ભારત…
વધુ વાંચો >વૉલ્ટન, વિલિયમ
વૉલ્ટન, વિલિયમ (જ. 1902, બ્રિટન; અ. 1990, બ્રિટન) : આધુનિક બ્રિટિશ સંગીતકાર. તેમણે પ્રથમ કૃતિ ‘ફસાદ’ વડે સંગીતજગતમાં પ્રવેશ મેળવ્યો. આ કૃતિ એક બોલતા અવાજ અને છ વાજિંત્રો માટે છે. તેમાં બોલતો અવાજ કવિ એડિથ સિટ્વેલનાં કાવ્યોનું પઠન કરે છે. એ પછી તેમણે બ્રિટિશ સંગીતકાર એડ્વર્ડ ઍલ્ગારની શૈલીમાં પહેલી સિમ્ફની…
વધુ વાંચો >વૉલ્ટર, ડી લા મૅર
વૉલ્ટર, ડી લા મૅર (જ. 25 એપ્રિલ 1873, શાર્લ્ટન, કૅન્ટ, ઇંગ્લૅન્ડ; અ. 22 જૂન 1956, મિડલસેક્સ) : બ્રિટિશ કવિ, ટૂંકી વાર્તાના લેખક તથા સંપાદક. શિક્ષણ સેંટ પૉલ કોઈર સ્કૂલમાં. પ્રથમ વાર્તા ‘Kismet-Sketch’ સામયિકમાં વૉલ્ટર રેમલના તખલ્લુસથી પ્રકાશિત થઈ. તેમનો પ્રથમ કાવ્યસંગ્રહ ‘સૉંગ્ઝ ઑવ્ ચાઇલ્ડહૂડ’ હતો. 1908થી એમને સરકાર તરફથી પેન્શન…
વધુ વાંચો >વૉલ્ટર્સ, કેવિન ડગ્લાસ
વૉલ્ટર્સ, કેવિન ડગ્લાસ (જ. 21 ડિસેમ્બર 1945; ડંગૉગ, ન્યૂ સાઉથ વેલ્સ) : ઑસ્ટ્રેલિયાના ક્રિકેટ-ખેલાડી. કઠણ (hard) વિકેટ પર તેઓ એક તેજસ્વી બૅટધર નીવડ્યા હતા; પણ સામાન્ય રીતે તેઓ ઇંગ્લૅન્ડના પ્રવાસો દરમિયાન બહુધા નિષ્ફળ નીવડ્યા હતા, કારણ કે તેમની તકનીક કંઈક વાંધાજનક હતી. ધીમી પિચ પર પણ તેમની રમત શંકાસ્પદ નીવડી…
વધુ વાંચો >વૉલ્ટા
વૉલ્ટા : પશ્ચિમ આફ્રિકામાં આવેલા ઘાના દેશની મુખ્ય નદી. નાઇલ નદીની જેમ આ નદી પણ બે પ્રવાહોમાં વહે છે : શ્યામ વૉલ્ટા (Volta-Noire) અને શ્વેત વૉલ્ટા (Volta-Blanche). આ બંને નદીપ્રવાહો બુર્કના ફાસોના વાયવ્ય ભાગમાંથી નીકળે છે અને દક્ષિણ તરફ જુદા જુદા માર્ગે વહીને તમાલેના દક્ષિણ ભાગમાં વૉલ્ટા સરોવરના ઉત્તર કાંઠે…
વધુ વાંચો >વોલ્ટા, એલેસ્સાન્દ્રો ગુઈસેપિ સેન્ટોનિયો એનાસ્ટાસિયો
વોલ્ટા, એલેસ્સાન્દ્રો ગુઈસેપિ સેન્ટોનિયો એનાસ્ટાસિયો (જ. 18 ફેબ્રુઆરી 1745, કોમો, લોમ્બાર્ડી; અ. 5 માર્ચ 1827, કોમો) : વિદ્યુતબૅટરીના ઇટાલિયન શોધક. ઇટાલિયન આલ્પ્સની તળેટીમાં કોમો નામે વિશાળ અને સુંદર સરોવર આવેલું છે. તેની પાસે તવંગરોની ઠીક ઠીક વસ્તી ધરાવતું કોમો નગર છે અને તે આકર્ષક પ્રવાસન-સ્થળ છે. ત્યાં વસતો વોલ્ટાનો પરિવાર…
વધુ વાંચો >વોલ્ટેજ-રેગ્યુલેટર ટ્યૂબ
વોલ્ટેજ–રેગ્યુલેટર ટ્યૂબ : એવી પ્રયુક્તિ કે ઇલેક્ટ્રૉનિક પરિપથ જે નિવેશિત (input) વિદ્યુતદબાણ અને ભાર-પ્રવાહ(load current)માં ફેરફારો કરવાથી નિર્ગત (output) ભાર-વોલ્ટેજને લગભગ અચળ જાળવી રાખે. વિદ્યુત-સાધનો (ઉપકરણો) અમુક મર્યાદિત હદ સુધી જ વિદ્યુત-દબાણના ફેરફારો(અનિયમિતતા)ને સહન કરી શકે છે. વિદ્યુતદબાણની વધુ પડતી અનિયમિતતા સાધનને નુકસાન કરે છે. આવા સંજોગોમાં વિદ્યુતદબાણ(voltage)-નિયંત્રકનો ઉપયોગ કરવામાં…
વધુ વાંચો >વૉલ્ડ અબ્રહામ
વૉલ્ડ અબ્રહામ (જ. 31 ઑક્ટોબર 1902, કલુજ, હંગેરી; અ. 13 ડિસેમ્બર 1950, ત્રાવણકોર, ભારત) : અર્થકારણની ગણિત અને સાંખ્યિકી શાખાઓમાં મહત્વનું પ્રદાન કરનાર વીસમી સદીના પૂર્વાર્ધના એક મહત્વના ગણિતજ્ઞ. વૉલ્ડનો જન્મ હંગેરીના એક ચુસ્ત યહૂદી પરિવારમાં થયો હતો. પરિવાર બુદ્ધિસંપન્ન હતો પણ તે સમયના યુરોપમાં યહૂદીઓ પ્રત્યેના ધાર્મિક વૈરભાવને કારણે…
વધુ વાંચો >વૉલ્તેર (Voltaire)
વૉલ્તેર (Voltaire) (જ. 1694, પૅરિસ, ફ્રાન્સ; અ. 30 મે 1778, પૅરિસ) : મહાન ફ્રેન્ચ તત્વજ્ઞ. ઇટાલીને નવજાગૃતિકાળ મળ્યો. જર્મનીને ધર્મસુધારણાનું આંદોલન મળ્યું; પરંતુ ફ્રાન્સને વૉલ્તેર મળ્યા ! ફ્રાન્સ માટે તો ‘રેનેસાંસ’, ‘રેફર્મેશન’ અને અંશત: ‘રેવૉલ્યૂશન’ – એ ત્રણેયનો સંગમ વૉલ્તેરમાં થયો. વિક્ટર હ્યૂગોએ કહ્યું કે ‘વૉલ્તેર’ – એ નામમાં સમગ્ર…
વધુ વાંચો >વૉલ્વૉકેલ્સ (Volvocals)
વૉલ્વૉકેલ્સ (Volvocals) : લીલના ક્લૉરોફાઇટા વિભાગનું એક ગોત્ર. તે લીલ સૂક્ષ્મદર્શી હોય છે. સુકાય હંમેશાં એકકોષી કે બહુકોષી અને કશા ધરાવતી ચલિત રચના છે. જુદી જુદી લીલમાં કશાની સંખ્યા 2 અથવા 4ની હોય છે. રચનાની દૃષ્ટિએ કશા ચાબુક પ્રકારની (whiplash) અને સરખી લંબાઈ ધરાવતી છે. ચલિત કોષો સંયુક્ત રીતે એકમેકની…
વધુ વાંચો >વૉલ્શ, કર્ટની ઍન્ડ્રૂ
વૉલ્શ, કર્ટની ઍન્ડ્રૂ (જ. 30 ઑક્ટોબર 1962, કિંગસ્ટન, જમૈકા, વેસ્ટ ઇન્ડિઝ) : વેસ્ટ ઇન્ડિઝના પ્રથમ પંક્તિના જમણેરી ઝડપી ગોલંદાજ. 1980ના દાયકામાં વેસ્ટ ઇન્ડિઝની ટીમમાં તેઓ દાખલ થયા હતા અને વર્ષ 2001 સુધી પોતાના દેશ વતી ટેસ્ટ-મૅચોમાં અને એક-દિવસીય મૅચોમાં ગોલંદાજ તરીકે રમતા રહ્યા, જે દરમિયાન મેળવેલ સિદ્ધિઓને કારણે ક્રિકેટના ત્યાં…
વધુ વાંચો >