ખંડ ૬(૨)

ગુજરાત સંશોધન મંડળ : ધર્મ સિવાયના વિવિધ વિષયો પર સંશોધન કરાવી લેખો, હેવાલો અને પુસ્તકો પ્રસિદ્ધ કરતી સંસ્થા. ગુજરાત રિસર્ચ સોસાયટી(ગુજરાત સંશોધન મંડળ)ની સ્થાપના મુંબઈમાં સન 1938ના વર્ષમાં સર મણિલાલ નાણાવટી, રમણલાલ સોમૈયા, પોપટલાલ ગો. શાહ, હરસિદ્ધભાઈ વ. દિવેટિયા વગેરે ગુજરાતીઓએ ગુજરાત પ્રાંતને લગતા ધર્મ સિવાયના અન્ય વિષયો ઉપર સંશોધન…

ગુજરાત સાહિત્ય અકાદમી : ગુજરાત રાજ્ય સરકારે સ્થાપેલી, ઈ. સ. 1982થી કાર્યરત ભાષા-સાહિત્યના ઉત્કર્ષ-વિકાસની કામગીરી કરતી સંસ્થા. બીજી પંચવર્ષીય યોજનામાં ભારતમાં વિવિધ ભાષાઓ અને તેમનાં સાહિત્યોના વિકાસ માટેનું આયોજન વિચારાયું હતું. એમાં નિશ્ચિત થયા પ્રમાણે અંગ્રેજી અને હિંદી ભાષાને કેન્દ્ર-સરકારની સંસ્થાકીય જવાબદારીમાં રાખવાનું અને દરેક રાજ્ય પોતાના પ્રદેશની બહુમતી ધરાવતી…

ગુજરાત સાહિત્ય સભા : રણજિતરામ વાવાભાઈએ સ્થાપેલી સાહિત્યિક સંસ્થા. 1898માં ‘સોશિયલ ઍન્ડ લિટરરી ઍસોસિયેશન’ની અમદાવાદમાં સ્થાપના થઈ હતી. 1904ના એપ્રિલમાં મિત્રોના સહકારથી એ સંસ્થાનું નામ ‘ગુજરાત સાહિત્ય સભા’ રાખવામાં આવ્યું અને એનું બંધારણ નવેસરથી ઘડાયું. આ સંસ્થાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ ‘ગુજરાતી સાહિત્યનો બને એટલો બહોળો વિસ્તાર કરવો તેમજ બનતા પ્રયાસે તેને…

ગુજરાતી (સામયિક) : ઓગણીસમી સદીનું મુંબઈનું પહેલું હિન્દુ ગુજરાતી સાપ્તાહિક. તે તત્કાલીન સમયમાં અને પછી પણ ગુજરાતી ભાષાનાં સાપ્તાહિકો માટે નમૂનારૂપ બની રહ્યું હતું. મુંબઈનાં અખબારો પારસીઓ દ્વારા પ્રગટ થતાં હોવાથી હિંદી પ્રજાના વિચારો પ્રગટ કરવાનું અને તેને માર્ગદર્શન આપવાનું ધ્યેય રાખીને મુંબઈથી આ સાપ્તાહિક પ્રકાશિત થયું. કવિ નર્મદે આ…

ગુજરાતી કવિતા : ગુજરાતી કવિતાની વિકાસયાત્રા ભારતની અન્ય પ્રાદેશિક ભાષાઓ – બંગાળી, મરાઠી, મળયાળમ અને તમિળ વગેરે–ની અને રાષ્ટ્રભાષા હિન્દીની કવિતાની લગભગ સમાંતરે – જોડાજોડ ચાલે છે. ગુજરાતી કવિતાનો ઇતિહાસ, તેનો પ્રારંભ વજ્રસેનકૃત ‘ભરતેશ્વરબાહુબલિઘોર’(ઈ. સ. 1169 લગભગ)થી થયેલો સ્વીકારતાં, લગભગ નવસો વર્ષનો લેખાય. એ રીતે ભારતીય-આર્ય ભાષાના ત્રીજા તબક્કામાં ગુજરાતી…