ખંડ-૨૩

સુવર્ણભૂમિ : શ્રીક્ષેત્ર (આજનું મ્યાનમાર) અને મલય દ્વીપકલ્પ. બર્મી અનુશ્રુતિ મુજબ સમ્રાટ અશોકે મ્યાનમાર(બર્મા)માં બૌદ્ધ સંઘની સ્થાપના કરી હતી. દુર્ભાગ્યે અશોકના શિલાલેખોમાં લંકા(તામ્રપર્ણી)ની જેમ સુવર્ણભૂમિનો અલગ ઉલ્લેખ થયો નથી. છતાં તેના ધર્મવિજયના ક્ષેત્રમાં મ્યાનમાર પણ સરળતાથી આવતું હતું. સુવર્ણભૂમિનો દક્ષિણ તરફનો ભાગ બૌદ્ધ ધર્મની હીનયાન શાખાનું મહત્વનું કેન્દ્ર રહ્યું હતું.…

સુવર્ણરેખા (નદી) : ઝારખંડ રાજ્યના રાંચી, પશ્ચિમ સિંઘભૂમ, પૂર્વ સિંઘભૂમ, પશ્ચિમ બંગાળના મેદિનીપુર તથા ઓરિસા રાજ્યના મયૂરભંજ તથા બાલેશ્વર જિલ્લાઓમાં થઈને વહેતી નદી. તે રાંચી જિલ્લાના રાંચી નગર નજીકથી નીકળે છે અને ઉપર્યુક્ત જિલ્લાઓમાં થઈને બંગાળના ઉપસાગરને મળે છે. આ નદીનો મોટાભાગનો પ્રવાહમાર્ગ ખડકાળ છે, તેથી તે ઝડપથી વહે છે.…

સુવર્ણસિક્તા (સોનરેખ) : ઉજ્જયંત ગિરિમાંથી નીકળતી નદી. સુવર્ણસિક્તા પલાશિની વગેરે નદીઓના પ્રવાહ આડે બંધ બાંધીને સુદર્શન નામે જલાશય બાંધવામાં આવ્યું હતું. મહાક્ષત્રપ રુદ્રદામાના ઈ.સ. 150ના જૂનાગઢ (ગિરિનગર) શૈલલેખમાં સુદર્શન તળાવના વરસાદને લીધે તૂટેલા બંધનું સમારકામ કર્યાનો ઉલ્લેખ છે. તે જલાશયમાં સુવર્ણસિક્તા (= સુવર્ણરેખા – સોનરેખ) અને પલાશિની વગેરેનાં પાણી ભેગાં…