૧૮.૨૪
લિબરવિલથી લિસિસ્ટ્રાટા
લિયાકતઅલીખાન
લિયાકતઅલીખાન (જ. 1 ઑક્ટોબર 1895, કર્નાલ, હરિયાણા; અ. 16 ઑક્ટોબર 1951, રાવલપિંડી, પાકિસ્તાન) : પાકિસ્તાનના પ્રથમ વડાપ્રધાન અને હિંદના વિભાજન પહેલાના ઑલ ઇન્ડિયા મુસ્લિમ લીગના નેતા. લિયાકતઅલી ધનાઢ્ય મુસ્લિમ પરિવારમાં જન્મ્યા હતા. કર્નાલમાં પ્રાથમિક શિક્ષણ લીધા બાદ, તેઓ અલીગઢ ગયા અને 1918માં બી.એ. થયા. 1919માં તેઓ ઇંગ્લૅન્ડ ગયા, ઑક્સફર્ડની એક્ઝિટર…
વધુ વાંચો >લિયાદૉવ, ઍનાતોલી
લિયાદૉવ, ઍનાતોલી (જ. 11 મે 1855, સેંટ પીટર્સબર્ગ, રશિયા; અ. 28 ઑગસ્ટ 1914, સેંટ પીટર્સબર્ગ, રશિયા) : પ્રસિદ્ધ રશિયન સંગીતકાર અને સ્વરનિયોજક. પિતા રશિયન ઑપેરા સંગીત કંપનીના સંચાલક (conductor) હોવાથી બાળપણથી જ લિયાદૉવને સાંગીતિક વાતાવરણ મળ્યું. માત્ર સ્ટેજ-શો નહિ, પણ રિહર્સલ જોવાના મોકા પણ તેઓ છોડતા નહિ. આ ઉપરાંત રશિયન…
વધુ વાંચો >લિયાપુનૉવ, સર્ગેઈ
લિયાપુનૉવ, સર્ગેઈ (જ. 30 નવેમ્બર 1859, યારોસ્લાવલા, રશિયા; અ. 8 નવેમ્બર 1924, પૅરિસ, ફ્રાંસ) : રશિયન સંગીતકાર અને સ્વરનિયોજક. વિદ્વાનો અને નિષ્ણાતોના પરિવારમાં લિયાપુનૉવ જન્મેલા. પિતા ખગોળશાસ્ત્રી હતા, અને મોટા ભાઈ ઍલેક્ઝાન્ડર એક પ્રમુખ રશિયન ગણિતશાસ્ત્રી હતા. નિઝ્નિનૉવ્ગૉરોડના સંગીતશાસ્ત્રીઓએ બાળ લિયાપુનૉવની પ્રતિભા પિછાણીને તેમને મૉસ્કો કૉન્ઝર્વેટરીમાં સંગીતના વિદ્યાર્થી તરીકે દાખલ…
વધુ વાંચો >લિયુવીલ, જૉસેફ
લિયુવીલ, જૉસેફ (જ. 24 માર્ચ 1809, સેન્ટ ઓમર; અ. 8 સપ્ટેમ્બર 1882, પૅરિસ) : ફ્રેંચ ગણિતશાસ્ત્રી, જેમણે સુરેખ વિકલ સમીકરણના સિદ્ધાંતો વિકસાવ્યા. 1838થી 1851ના ગાળામાં તેઓ ઇકોલ પૉલિટૅકનિકમાં પ્રાધ્યાપકનો હોદ્દો ભોગવતા હતા; ત્યારબાદ 1851થી 1879ના ગાળામાં કૉલેજ દ’ ફ્રાન્સમાં કામ કર્યું. 1848માં તેઓ બંધારણસભામાં ચૂંટાયા, પરંતુ તેમની રાજકીય કારકિર્દી માત્ર…
વધુ વાંચો >લિયુ શાઓ ચી
લિયુ શાઓ ચી (જ. 1898, ચીનશાન, હુનાન પ્રાંત, ચીન; અ. 12 નવેમ્બર 1969, કાઈ-ફગ, હુનાન પ્રાંત) : ચીનના સામ્યવાદી પક્ષના પ્રથમ હરોળના નેતા અને માઓ-ત્સે-તુંગના અનુગામી. સમૃદ્ધ ખેડૂત પિતાના તેઓ સૌથી નાના પુત્ર હતા. ચાંગસા અને શાંઘાઈમાં અભ્યાસ કરી શાંઘાઈમાં હતા ત્યારે તેઓ 1920માં સોશ્યલિસ્ટ યૂથ સોસાયટીમાં જોડાયા. 1921માં મૉસ્કો…
વધુ વાંચો >લિયો (મહાન)
લિયો (મહાન) (જ. ?, ટસ્કની, ઉત્તર ઇટાલી; અ. 10 નવેમ્બર 461, રોમ) : 440થી 461 સુધી પોપ. પોપની સર્વોચ્ચતાનો આગ્રહ સેવનાર ચર્ચના વડા. પોપના સર્વોપરીપણા હેઠળ પાશ્ર્ચાત્ય ચર્ચની એકતા તેમણે પ્રાપ્ત કરી હતી. પોપનું પદ સ્વીકાર્યા પછી તરત જ તેમણે પાખંડ દૂર કરવાના ઉપાયો કર્યા. તેમની સૌથી મહત્વની સિદ્ધિ સનાતની…
વધુ વાંચો >લિયો–I
લિયો–I (અ. 3 ફેબ્રુઆરી 474) : પૂર્વીય રોમન સમ્રાટ (શાસનકાળ ઈ. સ. 457થી 474). લિયો થ્રેસ રાજ્યનો હતો. તેની લશ્કરી કારકિર્દીના આરંભમાં તે જનરલ અસ્પારનો આશ્રિત હતો. કૉન્સ્ટૅન્ટિનોપલમાં પૂર્વીય સમ્રાટ તરીકે લિયોને 7 ફેબ્રુઆરી, 457ના રોજ જાહેર કરવામાં આવ્યો ત્યારે અસ્પારે તેનો ઉપયોગ પૂતળા-સમ્રાટ તરીકે કરવાની આશા સેવી હતી. તેણે…
વધુ વાંચો >લિયો 3જો
લિયો 3જો (જ. આશરે 675–680, જર્મેનિસિયા, સીરિયા; અ. 18 જૂન 741, કૉન્સ્ટૅન્ટિનોપલ) : બાયઝેન્ટાઇન (પૂર્વીય રોમન) સમ્રાટ (શાસનકાળ : ઈ. સ. 717 – 741). તેણે ઇઝોરિયન અથવા સીરિયન વંશ સ્થાપ્યો; આરબોનાં આક્રમણોનો સફળતાપૂર્વક સામનો કર્યો અને ધાર્મિક મૂર્તિઓના ઉપયોગનો પ્રતિબંધ ફરમાવીને સામ્રાજ્યમાં એક સદી સુધીનો સંઘર્ષ પેદા કર્યો હતો. આરબોએ…
વધુ વાંચો >લિયૉન (Lyons)
લિયૉન (Lyons) : પૅરિસ અને માર્સેલ્સ પછીના ત્રીજા ક્રમે આવતું ફ્રાન્સનું મોટું શહેર. ભૌગોલિક સ્થાન : તે ફ્રાન્સના અગ્નિકોણમાં 45° 45´ ઉ. અ. અને 4° 51´ પૂ. રે. પર આવેલું છે. આ શહેર રહોનના વહીવટી જિલ્લાનું તેમજ રહોન આલ્પ્સ વિસ્તાર પૂરતું પાટનગર પણ ગણાય છે. રહોન અને સિયૉન નદીઓ લિયૉન…
વધુ વાંચો >લિયોનાર્ડ, રે
લિયોનાર્ડ, રે (જ. 17 મે 1956, વિલમિગ્રૉન, નૉર્થ કૅરોલિના, યુ.એસ.) : અમેરિકાના નામી મુક્કાબાજ. મૂળે તો તેઓ ગાયક થવાના હતા, પણ કુસ્તીબાજ બની ગયા. તેઓ 1974–75 દરમિયાન નૉર્થ અમેરિકાના ઍમેટર ચૅમ્પિયન અને એએયુ (AAU) ચૅમ્પિયન હતા. 1973–74 દરમિયાન તેઓ ગોલ્ડન ગ્લવ્ઝ ચૅમ્પિયન રહ્યા, 1975ની પૅન-અમેરિકન ગૅમ્સમાં તેઓ સુવર્ણચન્દ્રકના વિજેતા નીવડ્યા…
વધુ વાંચો >લિબરવિલ
લિબરવિલ : આફ્રિકા ખંડના પશ્ચિમ કિનારે આવેલા ગેબનનું પાટનગર અને મોટામાં મોટું શહેર. તે ગેબનના એસ્ત્વાયર પ્રાંતનું પણ વહીવટી મથક છે. ભૌગોલિક સ્થાન : 0° 23´ ઉ. અ. અને 9° 27´ પૂ. રે. તે ઍટલૅન્ટિક મહાસાગરના ભાગરૂપ ગિનીના અખાતને કિનારે ગેબન નદીના નાળપ્રદેશ પર વસેલું છે. ગેબનનું તે બંદર, વાણિજ્ય…
વધુ વાંચો >લિબરાલે દા, વેરોના (Liberale Da Verona)
લિબરાલે દા, વેરોના (Liberale Da Verona) (જ. આશરે 1445, વેરોના, ઇટાલી; અ. 1526થી 1529, વેરોના) : રેનેસાંસના પ્રારંભિક લઘુચિત્રકાર, પોથીચિત્રો તેમજ હસ્તલિખિત પુસ્તકોમાં પ્રસંગચિત્રો કરવામાં નિષ્ણાત. માદરે વતન વેરોનામાં લઘુચિત્રકાર (miniaturist) જિરોલામો દા ક્રેમોના પાસે લઘુચિત્રકલાની તાલીમ લીધી. ચિત્રકાર આન્દ્રેઆ માન્તેન્યાની અસર પણ લિબરાલેએ ઝીલી. સંગીતલિપિની પોથીઓ–કૉયરબુક્સમાં તેમણે 1467થી 1474…
વધુ વાંચો >લિબર્ટી બેલ
લિબર્ટી બેલ : અમેરિકન સ્વાતંત્ર્યના પરંપરાગત પ્રતીક સમો મોટો ઘંટ. પેન્સિલવેનિયા પ્રાંતની વિધાનસભાના આદેશથી 1751માં તેને નવા સ્ટેટ હાઉસ(નવું નામાભિધાન ઇન્ડિપેન્ડન્સ હૉલ, ફિલાડેલ્ફિયા)માં મૂકવામાં આવેલો. લંડનમાં તેને વ્હાઇટ ચૅપલ બેલ ફાઉન્ડ્રી દ્વારા ઢાળવામાં આવેલો. તેની કિંમત તે વખતે 100 પાઉન્ડની રાખવામાં આવી હતી. 1751માં તેને અમેરિકા લાવવામાં આવેલો. અવાજની ચકાસણી…
વધુ વાંચો >લિબિયા
લિબિયા : ઉત્તર આફ્રિકામાં ભૂમધ્ય સમુદ્રકાંઠે આવેલો આરબ દેશ. ભૌગોલિક સ્થાન : તે આશરે 20° ઉ. અ.થી 33° ઉ. અ. તથા 10° પૂ. રે.થી 25° પૂ. રે. વચ્ચેનો 17,59,540 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેનું પૂર્વ –પશ્ચિમ અંતર 1,690 કિમી. અને ઉત્તર–દક્ષિણ અંતર 1,497 કિમી. જેટલું છે તથા તેને…
વધુ વાંચો >લિબિયાનું રણ
લિબિયાનું રણ : જુઓ રણ.
વધુ વાંચો >લિબ્નેક્ટ કાર્લ
લિબ્નેક્ટ, કાર્લ (જ. 13 ઑગસ્ટ 1871, લાઇપઝિગ; અ. 15 જાન્યુઆરી 1919, બર્લિન) : જર્મન સમાજવાદી અને ઉત્ક્રાંતિવાદી લોકશાહી સમાજવાદના પ્રણેતા. તેમના પિતા વિલ્હેલ્મ લિબ્નેક્ટ સમાજવાદી વિચારસરણી ધરાવતા હતા અને 19મી સદીના અંતભાગમાં તથા 20મી સદીના પ્રારંભે આ પરિવારે સમાજવાદના વિકાસમાં તથા સામાજિક જીવનમાં નોંધપાત્ર ભૂમિકા ભજવી હતી. તેમના પિતા ઇંગ્લૅન્ડમાં…
વધુ વાંચો >લિબ્નેક્ટ, વિલ્હેલ્મ
લિબ્નેક્ટ, વિલ્હેલ્મ (જ. 29 માર્ચ 1826, ગીસન (Giessen), હેસ; અ. 7 ઑગસ્ટ 1900, બર્લિન) : જર્મન સમાજવાદી અને કાર્લ માર્કસના નજીકના સાથી તેમજ જર્મન સોશિયલ ડેમોક્રૅટિક પાર્ટીના સ્થાપક. તેમની બાળવયે પિતાનું અવસાન થયું હતું. તેમણે ગીસન યુનિવર્સિટી અને બર્લિન યુનિવર્સિટીમાં અભ્યાસ કર્યો તથા ફ્રેન્ચ સમાજવાદી ચિંતનમાં રસ કેળવ્યો. તેમને સ્વિટ્ઝર્લૅન્ડની…
વધુ વાંચો >લિબ્બી, વિલાર્ડ ફ્રૅન્ક
લિબ્બી, વિલાર્ડ ફ્રૅન્ક (જ. 17 ડિસેમ્બર 1908, ગ્રાન્ડ વૅલી, કૉલોરાડો, યુ.એસ.; અ. 8 સપ્ટેમ્બર 1980, લૉસ એન્જેલસ, યુ.એસ.) : રેડિયો કાર્બન કાળગણના ટૅકનિક વિકસાવવા બદલ 1960ના વર્ષના રસાયણશાસ્ત્ર વિષય માટેના નોબેલ પુરસ્કાર વિજેતા. અમેરિકન રસાયણવિદ્. લિબ્બીએ યુનિવર્સિટી ઑવ્ કૅલિફૉર્નિયા, બર્કલીમાંથી પીએચ.ડી. પદવી મેળવી અને 1933થી 1945 સુધી ત્યાંની વિદ્યાશાખામાં કામ…
વધુ વાંચો >લિમયે, મધુ
લિમયે, મધુ (જ. 1 મે 1922, પુણે; અ. 1996, દિલ્હી) : સ્વાતંત્ર્યસેનાની તથા સમાજવાદી ભારતીય નેતા. પિતાનું નામ રામચંદ્ર તથા માતાનું નામ શાંતા. સમગ્ર શિક્ષણ પુણે ખાતે. તેમની રાજકીય કારકિર્દીના શરૂઆતના ગાળામાં તેમણે મહારાષ્ટ્રના ખાનદેશ વિસ્તારમાં કૉંગ્રેસ વતી કામ કર્યું હતું. 1938–48 દરમિયાન કૉંગ્રેસ સમાજવાદી પક્ષના સક્રિય સભ્ય હતા. 1942ના…
વધુ વાંચો >લિમયે, વૃન્દા (શ્રીમતી)
લિમયે, વૃન્દા (શ્રીમતી) (જ. 14 ફેબ્રુઆરી 1930, મુંબઈ, મહારાષ્ટ્ર) : મરાઠી કવયિત્રી. તેમણે મરાઠીમાં 14 ગ્રંથો આપ્યા છે. તેમાં ‘કાળોખ કમલ’ (કાવ્યસંગ્રહ, 1981); ‘જંતરમંતર’ (1966); ‘લૉલિપૉપ’ (1971); ‘કમાલ આણિ ધમાલ’ (1977); ‘ટિવળ્યા બાવળ્યા’ (1992); ‘ચિન્કુ ટિન્કુ’ (1994); ‘અટક મટક’ (1994); ‘જંગલ જાત્રા’ (1994); ‘બેટાવાચ્ચે બહાદુર’ (1994); ‘તીન કલન્દર બાડે બિલન્દર’…
વધુ વાંચો >