૧૮.૨૪
લિબરવિલથી લિસિસ્ટ્રાટા
લિવિંગ્સ્ટન, ડેવિડ
લિવિંગ્સ્ટન, ડેવિડ (જ. 19 માર્ચ 1813, બ્લેનટાયર, સ્કૉટલૅન્ડ; અ. 1 મે 1873, ચિતામ્બો, ઝામ્બિયા) : આફ્રિકામાં ધર્મપ્રચાર કરનાર સ્કૉટલૅન્ડના પાદરી (મિશનરી) અને આફ્રિકામાં નવા પ્રદેશોના શોધક. તેમણે આફ્રિકામાં પાશ્ચાત્ય રીતભાત ફેલાવી હતી. લિવિંગ્સ્ટન સ્કૉટલૅન્ડના એક ગરીબ, પરિશ્રમી, શિક્ષણ પ્રત્યે ઉત્સાહી અને સેવાભાવી પરિવારમાં ઊછર્યા હતા. માત્ર દસ વર્ષની વયે તેમણે…
વધુ વાંચો >લિવી
લિવી (જ. ઈ. પૂ. 59, પડુઆ, ઉત્તર ઇટાલી; અ. ઈ. સ. 17, રોમ) : રોમન ઇતિહાસકાર. તેણે રોમનો ઇતિહાસ ‘Historiae ab Urbe Condita’ 142 ખંડમાં લખ્યો. તેમાં રોમની સ્થાપનાથી ઈ. પૂ. 9માં ડ્રૂસસનાં મૃત્યુ સુધીનો ઇતિહાસ છે. આ ગ્રંથ રોમન સમ્રાટ ઑગસ્ટસના અમલ દરમિયાન રોમનોનો સામાજિક, સાંસ્કૃતિક અને રાજકીય વલણોની…
વધુ વાંચો >લિસિટ્ઝ્કી, એલ (Lissitzky, El)
લિસિટ્ઝ્કી, એલ (Lissitzky, El) (જ. 10 નવેમ્બર 1890, સ્મૉલૅન્સ્ક, રશિયા; અ. 1941, મૉસ્કો, રશિયા) : મૂળ નામ લેઝર માર્કોવિચ લિસિટ્ઝ્કી (Lazar Markovich Lissitzky). આધુનિક રશિયન ચિત્રકાર, ડિઝાઇનર અને ટાઇપોગ્રાફર (અવનવા ઘાટના અક્ષરો સર્જનાર). રશિયન અમૂર્ત ચિત્રકલાના પ્રસ્થાપકોમાંનો એક. ટાઇપોગ્રાફી, જાહેરાતકલા અને પ્રદર્શનકલા(exhibition design) ક્ષેત્રે તે રશિયામાં મુખ્ય ચીલો પાડનારો બન્યો.…
વધુ વાંચો >લિસિપસ (Lysippus)
લિસિપસ (Lysippus) (ઈ. પૂ. ચોથી સદી, સિસિયોન, ગ્રીસ) : પ્રસિદ્ધ પ્રાચીન ગ્રીક શિલ્પી. મેસેડોનના રાજા ફિલિપ અને ઍલેક્ઝાન્ડર ધ ગ્રેટના સમયગાળા (ઈ.પૂ. 336થી 323 સુધી) દરમિયાન તેમણે મહત્ત્વનું કલાસર્જન કર્યું. મૂળમાં કાંસામાંથી શિલ્પો કંડારવા ટેવાયેલા લિસિપસ કારકિર્દીની ટોચે પહોંચ્યા ત્યારે આરસમાંથી શિલ્પો કંડારતા થયા હતા. એમના પુરોગામી શિલ્પી પૉલિક્લિટસના શિલ્પ…
વધુ વાંચો >લિસિસ્ટ્રાટા
લિસિસ્ટ્રાટા (ઈ. પૂ. 411) : મહાન ગ્રીક નાટ્યકાર ઍરિસ્ટોફેનિસ કૃત, જૂની કૉમેડી(old comedy)ના ઉત્તમ નમૂનારૂપ ઉત્કૃષ્ટ પ્રહસન, જેને વિવેચકો ‘સૌથી વધુ લોકપ્રિય અને સશક્ત એવી ગ્રીક કૉમેડી’ તરીકે ઓળખાવે છે. ઍરિસ્ટોફેનિસના પેલોપોનીશિયન યુદ્ધવિરોધી પ્રહસનોમાં નોખું સ્થાન ધરાવતા આ નાટકમાં ઍથેન્સ અને સ્પાર્ટા વચ્ચે છેલ્લાં વીસ વીસ વર્ષથી ચાલી રહેલા યુદ્ધથી…
વધુ વાંચો >લિબરવિલ
લિબરવિલ : આફ્રિકા ખંડના પશ્ચિમ કિનારે આવેલા ગેબનનું પાટનગર અને મોટામાં મોટું શહેર. તે ગેબનના એસ્ત્વાયર પ્રાંતનું પણ વહીવટી મથક છે. ભૌગોલિક સ્થાન : 0° 23´ ઉ. અ. અને 9° 27´ પૂ. રે. તે ઍટલૅન્ટિક મહાસાગરના ભાગરૂપ ગિનીના અખાતને કિનારે ગેબન નદીના નાળપ્રદેશ પર વસેલું છે. ગેબનનું તે બંદર, વાણિજ્ય…
વધુ વાંચો >લિબરાલે દા, વેરોના (Liberale Da Verona)
લિબરાલે દા, વેરોના (Liberale Da Verona) (જ. આશરે 1445, વેરોના, ઇટાલી; અ. 1526થી 1529, વેરોના) : રેનેસાંસના પ્રારંભિક લઘુચિત્રકાર, પોથીચિત્રો તેમજ હસ્તલિખિત પુસ્તકોમાં પ્રસંગચિત્રો કરવામાં નિષ્ણાત. માદરે વતન વેરોનામાં લઘુચિત્રકાર (miniaturist) જિરોલામો દા ક્રેમોના પાસે લઘુચિત્રકલાની તાલીમ લીધી. ચિત્રકાર આન્દ્રેઆ માન્તેન્યાની અસર પણ લિબરાલેએ ઝીલી. સંગીતલિપિની પોથીઓ–કૉયરબુક્સમાં તેમણે 1467થી 1474…
વધુ વાંચો >લિબર્ટી બેલ
લિબર્ટી બેલ : અમેરિકન સ્વાતંત્ર્યના પરંપરાગત પ્રતીક સમો મોટો ઘંટ. પેન્સિલવેનિયા પ્રાંતની વિધાનસભાના આદેશથી 1751માં તેને નવા સ્ટેટ હાઉસ(નવું નામાભિધાન ઇન્ડિપેન્ડન્સ હૉલ, ફિલાડેલ્ફિયા)માં મૂકવામાં આવેલો. લંડનમાં તેને વ્હાઇટ ચૅપલ બેલ ફાઉન્ડ્રી દ્વારા ઢાળવામાં આવેલો. તેની કિંમત તે વખતે 100 પાઉન્ડની રાખવામાં આવી હતી. 1751માં તેને અમેરિકા લાવવામાં આવેલો. અવાજની ચકાસણી…
વધુ વાંચો >લિબિયા
લિબિયા : ઉત્તર આફ્રિકામાં ભૂમધ્ય સમુદ્રકાંઠે આવેલો આરબ દેશ. ભૌગોલિક સ્થાન : તે આશરે 20° ઉ. અ.થી 33° ઉ. અ. તથા 10° પૂ. રે.થી 25° પૂ. રે. વચ્ચેનો 17,59,540 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેનું પૂર્વ –પશ્ચિમ અંતર 1,690 કિમી. અને ઉત્તર–દક્ષિણ અંતર 1,497 કિમી. જેટલું છે તથા તેને…
વધુ વાંચો >લિબિયાનું રણ
લિબિયાનું રણ : જુઓ રણ.
વધુ વાંચો >લિબ્નેક્ટ કાર્લ
લિબ્નેક્ટ, કાર્લ (જ. 13 ઑગસ્ટ 1871, લાઇપઝિગ; અ. 15 જાન્યુઆરી 1919, બર્લિન) : જર્મન સમાજવાદી અને ઉત્ક્રાંતિવાદી લોકશાહી સમાજવાદના પ્રણેતા. તેમના પિતા વિલ્હેલ્મ લિબ્નેક્ટ સમાજવાદી વિચારસરણી ધરાવતા હતા અને 19મી સદીના અંતભાગમાં તથા 20મી સદીના પ્રારંભે આ પરિવારે સમાજવાદના વિકાસમાં તથા સામાજિક જીવનમાં નોંધપાત્ર ભૂમિકા ભજવી હતી. તેમના પિતા ઇંગ્લૅન્ડમાં…
વધુ વાંચો >લિબ્નેક્ટ, વિલ્હેલ્મ
લિબ્નેક્ટ, વિલ્હેલ્મ (જ. 29 માર્ચ 1826, ગીસન (Giessen), હેસ; અ. 7 ઑગસ્ટ 1900, બર્લિન) : જર્મન સમાજવાદી અને કાર્લ માર્કસના નજીકના સાથી તેમજ જર્મન સોશિયલ ડેમોક્રૅટિક પાર્ટીના સ્થાપક. તેમની બાળવયે પિતાનું અવસાન થયું હતું. તેમણે ગીસન યુનિવર્સિટી અને બર્લિન યુનિવર્સિટીમાં અભ્યાસ કર્યો તથા ફ્રેન્ચ સમાજવાદી ચિંતનમાં રસ કેળવ્યો. તેમને સ્વિટ્ઝર્લૅન્ડની…
વધુ વાંચો >લિબ્બી, વિલાર્ડ ફ્રૅન્ક
લિબ્બી, વિલાર્ડ ફ્રૅન્ક (જ. 17 ડિસેમ્બર 1908, ગ્રાન્ડ વૅલી, કૉલોરાડો, યુ.એસ.; અ. 8 સપ્ટેમ્બર 1980, લૉસ એન્જેલસ, યુ.એસ.) : રેડિયો કાર્બન કાળગણના ટૅકનિક વિકસાવવા બદલ 1960ના વર્ષના રસાયણશાસ્ત્ર વિષય માટેના નોબેલ પુરસ્કાર વિજેતા. અમેરિકન રસાયણવિદ્. લિબ્બીએ યુનિવર્સિટી ઑવ્ કૅલિફૉર્નિયા, બર્કલીમાંથી પીએચ.ડી. પદવી મેળવી અને 1933થી 1945 સુધી ત્યાંની વિદ્યાશાખામાં કામ…
વધુ વાંચો >લિમયે, મધુ
લિમયે, મધુ (જ. 1 મે 1922, પુણે; અ. 1996, દિલ્હી) : સ્વાતંત્ર્યસેનાની તથા સમાજવાદી ભારતીય નેતા. પિતાનું નામ રામચંદ્ર તથા માતાનું નામ શાંતા. સમગ્ર શિક્ષણ પુણે ખાતે. તેમની રાજકીય કારકિર્દીના શરૂઆતના ગાળામાં તેમણે મહારાષ્ટ્રના ખાનદેશ વિસ્તારમાં કૉંગ્રેસ વતી કામ કર્યું હતું. 1938–48 દરમિયાન કૉંગ્રેસ સમાજવાદી પક્ષના સક્રિય સભ્ય હતા. 1942ના…
વધુ વાંચો >લિમયે, વૃન્દા (શ્રીમતી)
લિમયે, વૃન્દા (શ્રીમતી) (જ. 14 ફેબ્રુઆરી 1930, મુંબઈ, મહારાષ્ટ્ર) : મરાઠી કવયિત્રી. તેમણે મરાઠીમાં 14 ગ્રંથો આપ્યા છે. તેમાં ‘કાળોખ કમલ’ (કાવ્યસંગ્રહ, 1981); ‘જંતરમંતર’ (1966); ‘લૉલિપૉપ’ (1971); ‘કમાલ આણિ ધમાલ’ (1977); ‘ટિવળ્યા બાવળ્યા’ (1992); ‘ચિન્કુ ટિન્કુ’ (1994); ‘અટક મટક’ (1994); ‘જંગલ જાત્રા’ (1994); ‘બેટાવાચ્ચે બહાદુર’ (1994); ‘તીન કલન્દર બાડે બિલન્દર’…
વધુ વાંચો >