ભૂગોળ

શેબ્સી પર્વતો : પૂર્વ નાઇજિરિયામાં આવેલી પર્વતમાળા. બેન્યુ અને તરાબા નદીઓ વચ્ચે તે આશરે 160 કિમી. જેટલી લંબાઈમાં વિસ્તરેલી છે. તેનું દિમલાન્ગ (વૉજેલ) શિખર નાઇજિરિયાનું ઊંચામાં ઊંચું શિખર ગણાય છે; તેની ઊંચાઈ 2,042 મીટરની છે અને તે હારમાળાના મધ્ય ભાગમાં આવેલું છે. ભરપૂર વનરાજીવાળા તેના ઉપરના ઢોળાવો પરથી કૅમ, ફૅન,…

શોણ (નદી) : છત્તીસગઢ રાજ્યના બિલાસપુર જિલ્લામાં વહેતી નદી. ગંગાની સહાયક નદીઓ પૈકીની એક. દક્ષિણ તરફથી નીકળીને શરૂઆતમાં તે માનપુર નજીકથી પસાર થાય છે ત્યારે તેનો પ્રવાહપથ ઉત્તર તરફનો રહે છે, પરંતુ પછીથી તે રેવા જિલ્લાને વીંધે છે ત્યારે તે ઈશાનતરફી વળાંક લે છે. આ નદી કૈમુર પર્વતમાળાને કોતરીને આગળ…

શ્રીકંઠ દેશ : ઉત્તર ભારતમાં, હર્ષવર્ધનના (ઈ. સ. 7મી સદી) પાટનગર થાણેશ્વરની આસપાસનો પ્રદેશ. કવિ બાણે ‘હર્ષચરિત’માં જણાવ્યા પ્રમાણે શ્રીકંઠ દેશમાં થાણેશ્વર શહેર અને જિલ્લો આવેલાં હતાં. બાણના જણાવ્યા મુજબ તે પ્રદેશમાં ઘઉં, ચોખા અને શેરડીનો પાક થતો હતો. જયકુમાર ર. શુક્લ

શ્રીપુર (શરભપુર) : હાલના મધ્યપ્રદેશના રાયપુર જિલ્લામાં આવેલ પ્રાચીન નગર, જે પાછળથી શરભપુરિયા વંશના રાજાઓનું પાટનગર હતું. તે રાજાઓ પોતાને ‘પરમ ભાગવત’ કહેવડાવતા હતા. જુદા જુદા લેખકોએ તેને માટે સંબલપુર, સરનગઢ, સરપગઢ વગેરે નામ આપ્યાં છે. રાજા શરભ અને તેનો પુત્ર નરેન્દ્ર પાંચમી સદીનાં છેલ્લાં વરસોમાં થઈ ગયા. છઠ્ઠી સદીનાં…