૨૫.૨૨
હોટલ-ઉદ્યોગથી હોમર વિન્સ્લો (Homer Winslow)
હોટલ-ઉદ્યોગ
હોટલ-ઉદ્યોગ પ્રવાસીઓ કે મુસાફરોને વિશ્રામ, ભોજન વગેરે સવલતો નિર્ધારિત કિંમતે પૂરી પાડવા માટેનો ઉદ્યોગ. પ્રત્યેક હોટલની તેની શક્તિ-મર્યાદા અનુસાર સદગૃહસ્થોને સેવા આપવાની અને એમ કરતાં વાજબી વળતર મેળવવાની એની અધિકૃતતા વ્યાપકપણે સ્વીકારાયેલી છે. જ્યાં વળતર બાબત નિયંત્રણ ન હોય ત્યાં હોટલ પોતે પોતાનો દર નિશ્ચિત કરી શકે છે. તેમાં પ્રવાસીઓને…
વધુ વાંચો >હૉટેનટૉટ (Hottentot)
હૉટેનટૉટ (Hottentot) : આફ્રિકાના દક્ષિણ ભાગમાં વસતા પીળી ચામડીવાળા લોકોને ઓળખવા માટે ઉપયોગમાં લેવાતો શબ્દ. જોકે આ નામ જંગલી કે ચાંચિયા લોકો માટે પણ વપરાય છે. નૃવંશશાસ્ત્રીઓ તો જે તે પ્રદેશના લોકોને તેમનાં નામથી ઓળખવાનું વધુ પસંદ કરે છે. અમુક જાતિના માણસો માટે ત્યાં ‘ખોઇખોઇન’ શબ્દ વપરાય છે; જોકે આજે…
વધુ વાંચો >હોટેલિંગ હેરોલ્ડ
હોટેલિંગ, હેરોલ્ડ (જ. 29 સપ્ટેમ્બર 1895, ફુલ્ડા, મિનેસોટા; અ. 26 ડિસેમ્બર 1973) : કલ્યાણલક્ષી અર્થશાસ્ત્રમાં ગાણિતિક મૉડલ્સનો ઉપયોગ કરી નવી દિશા દાખવનાર અર્થશાસ્ત્રી. તેમનો શાળાકીય અભ્યાસ વતનમાં પૂર્ણ કર્યા બાદ તેઓ ઉચ્ચ અભ્યાસ અર્થે વૉશિંગ્ટન યુનિવર્સિટીમાં જોડાયા અને 1919માં બી.એ. તથા 1921માં એમ.એ.ની પદવી ગણિતશાસ્ત્રના વિષય સાથે પ્રાપ્ત કરી. વૉશિંગ્ટન…
વધુ વાંચો >હૉટ્રે આર. જી. (સર)
હૉટ્રે, આર. જી. (સર) (જ. 1879; અ. 1975) : ઇંગ્લૅન્ડના વિખ્યાત નાણાશાસ્ત્રી. આખું નામ રાલ્ફ જૉર્જ હૉટ્રે. નાણું એ તેમનું સૌથી માનીતું ક્ષેત્ર હતું. તેમની મોટા ભાગની વ્યાવસાયિક કારકિર્દી શાસકીય સેવાઓમાં વીતી હતી. દેશના નાણાખાતામાં 1904–1945 દરમિયાન સતત ચાર દાયકા તેમણે કાર્ય કર્યું હતું. સાથોસાથ ઇંગ્લૅન્ડની હાર્વર્ડ યુનિવર્સિટીમાં અતિથિ વ્યાખ્યાતા…
વધુ વાંચો >હોડલર ફર્ડિનાન્ડ (Hodler Ferdinand)
હોડલર, ફર્ડિનાન્ડ (Hodler, Ferdinand) (જ. 14 માર્ચ 1853, બર્ન નજીક જર્મની; અ. 20 મે 1918, જિનીવા, સ્વિટ્ઝર્લૅન્ડ) : જર્મન અભિવ્યક્તિવાદી (expressionistic) ચિત્રકલાના વિકાસમાં મહત્વનું પ્રદાન કરનાર સ્વિસ ચિત્રકાર. તેમણે મુખ્યત્વે નિસર્ગચિત્રો આલેખ્યાં છે. ફર્ડિનાન્ડ હોડલર 1879માં જિનીવામાં બાર્બિઝોં (Barbizon) શૈલીના નિસર્ગ ચિત્રકાર બાર્થેલેમી મેન (Barthelemy Menn) પાસે તેમણે તાલીમ લીધી…
વધુ વાંચો >હૉથૉર્ન નાથાનિયલ
હૉથૉર્ન, નાથાનિયલ (જ. 4 જુલાઈ 1804, સલેમ મૅસેચૂસેટ્સ, અમેરિકા; અ. 19 મે 1864, પ્લેમાઉથ, એન. એચ. અમેરિકા) : અમેરિકન નવલકથાકાર અને ટૂંકી વાર્તાકાર. રૂપકાત્મકતા અને પ્રતીકાત્મકતા એમની વાર્તાઓની વિશિષ્ટતા. અમેરિકન સાહિત્યના આ ઉત્તમ કથા-સર્જક ‘ધ સ્કાર્લેટ લેટર’ (1850) અને ‘ધ હાઉસ ઑવ્ ધ સૅવન ગેબલ્સ’ (1851) જેવી કૃતિઓ માટે પ્રખ્યાત…
વધુ વાંચો >હૉથૉર્ન (Hawthorne) પ્રયોગો
હૉથૉર્ન (Hawthorne) પ્રયોગો : અમેરિકાની વેસ્ટર્ન ઇલેક્ટ્રિક કંપની – શિકાગોના હૉથૉર્ન નામના કારખાનાના શ્રમજીવીઓએ કામગીરી માટેની જુદી જુદી પરિસ્થિતિમાં કરેલા માનવીય વર્તનનો શ્રેણીબદ્ધ અભ્યાસ કરવા માટે કરવામાં આવેલા પ્રયોગો. કર્મચારીઓના કામની ઉત્પાદકતા અને/અથવા ગુણવત્તા વધારવાના અનેક ઉપાયો પૈકી એક ઉપાય એમને વધારાની ઉત્પાદકતા અને/અથવા ગુણવત્તાના બદલામાં વધારે મહેનતાણું આપવાનો છે.…
વધુ વાંચો >હોનાન (Honan)
હોનાન (Honan) : ચીનના ઉત્તર-મધ્યભાગમાં આવેલો પ્રાંત. તે 34° 00´ ઉ. અ. અને 113° 00´ પૂ. રે.ની આજુબાજુનો આશરે 1,66,800 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેની ઉત્તરે શાન્સી અને હોપેહ પ્રાંતો, પૂર્વમાં શાનતુંગ અને આન્વેઈ પ્રાંતો, પશ્ચિમમાં શેન્સી તથા દક્ષિણમાં હુપેહ પ્રાંત આવેલા છે. ચેંગ-ચાઉ (ઝેંગ-ઝાઉ) તેનું પાટનગર છે.…
વધુ વાંચો >હોનિયારા
હોનિયારા : નૈર્ઋત્ય પૅસિફિક મહાસાગરમાં ટાપુઓના સમૂહથી બનેલા (ટાપુદેશ) સોલોમનનું પાટનગર તેમજ બંદર. ભૌગોલિક સ્થાન : 9° 26´ દ. અ. અને 159° 57´ પૂ. રે.. તે ગ્વાડેલકૅનાલ ટાપુના ઉત્તર કાંઠે વસેલું નાનું નગર છે. તે દરિયા તરફ હંકારી જતાં નાનાં-મોટાં વહાણો માટેના ‘પૉઇન્ટ ક્રુઝ’ બારાની બંને બાજુએ વિસ્તરેલું છે. અહીં…
વધુ વાંચો >હોનોલુલુ
હોનોલુલુ : ઉત્તર પૅસિફિક મહાસાગરમાં મધ્યભાગમાં આવેલા હવાઈ ટાપુઓનું પાટનગર, મોટામાં મોટું શહેર અને મુખ્ય બંદર. ભૌગોલિક સ્થાન : 21° 19´ ઉ. અ. અને 157° 52´ પ. રે.. આ શહેરનું સત્તાવાર નામ ‘સિટી અને હોનોલુલુનો પ્રાદેશિક વિભાગ’ છે. વાસ્તવમાં તો હોનોલુલુ ઓઆહુના આખાય ટાપુને આવરી લે છે; તેમ છતાં ઓઆહુના…
વધુ વાંચો >હૉન્ડુરાસ (Honduras)
હૉન્ડુરાસ (Honduras) : મધ્ય અમેરિકાની સંયોગી ભૂમિમાં આવેલો નાનકડો દેશ. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 13° 00´થી 16° 30´ ઉ. અ. અને 83° 15´થી 89° 30´ પ. રે. વચ્ચેનો 1,12,492 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેનાં પૂર્વ–પશ્ચિમ અને ઉત્તર–દક્ષિણ મહત્તમ અંતર અનુક્રમે 652 કિમી. અને 386 કિમી. જેટલાં છે. હૉન્ડુરાસની…
વધુ વાંચો >હૉન્ડુરાસનો અખાત
હૉન્ડુરાસનો અખાત : મધ્ય અમેરિકાના હૉન્ડુરાસની ભૂમિ તરફ પ્રવેશતો કૅરિબિયન સમુદ્રનો ફાંટો. તે 16° 00´ ઉ. અ. અને 88° 30´ પૂ. રે.ની આજુબાજુ વિસ્તરેલો છે. તે હૉન્ડુરાસના ઉપસાગર તરીકે પણ ઓળખાય છે. આ અખાતે હૉન્ડુરાસ અને ગ્વાટેમાલાની કિનારાપટ્ટીને ખાંચાખૂંચીવાળી બનાવેલી છે. આ અખાત દૅન્ગ્રિગા (જૂનું ગામ સ્ટૅન ખાડી) અને બેલિઝથી…
વધુ વાંચો >હોપ ઍલેક ડેરવેન્ટ
હોપ, ઍલેક ડેરવેન્ટ (જ. 21 જુલાઈ 1907, કૂમા, ન્યૂ સાઉથ વેલ્સ, ઑસ્ટ્રેલિયા; અ. 13 જુલાઈ 2000, કૅનબેરા) : ઑસ્ટ્રેલિયન કવિ અને નિબંધકાર. પ્રાથમિક શિક્ષણ કૂમા અને તાસ્માનિયામાં. ફોર્ટ સ્ટ્રીટ બોઇઝ હાઈસ્કૂલ, સિડની યુનિવર્સિટી અને પાછળથી ઑક્સફર્ડ યુનિવર્સિટીમાં શિક્ષણ લીધેલું. 24 વર્ષની ઉંમરે વતન પરત થયેલા. થોડો વખત કામધંધા વગર ગાળ્યા…
વધુ વાંચો >હૉપકિન્સ જીરાર્ડ મૅનલી
હૉપકિન્સ, જીરાર્ડ મૅનલી (જ. 28 જુલાઈ 1844, સ્ટ્રેટફર્ડ, ઇસેક્સ, ઇંગ્લૅન્ડ; અ. 8 જૂન 1889, ડબ્લિન) : અંગ્રેજ કવિ અને જેસ્યુઇટ પાદરી. સુખીસંપન્ન માતાપિતાને ત્યાં નવ ભાઈ-બહેનોમાં સૌથી મોટા પુત્ર તરીકે જન્મ. પિતા મૅનલી હવાઈમાં એલચી હતા. ચિત્રકલા અને સંગીતમાં પહેલેથી જ વિશેષ રસ. હાયગેટ સ્કૂલમાં શાળાનું શિક્ષણ. રિચર્ડ વૉટ્સન ડિક્સન…
વધુ વાંચો >હોપ થિયોડોર ક્રાક્રાફ્ટ (Cracraft)
હોપ, થિયોડોર ક્રાક્રાફ્ટ (Cracraft) (જ. 9 ડિસેમ્બર 1831; અ. 4 જુલાઈ 1915, લંડન) : અંગ્રેજ કેળવણી અધિકારી, જેમણે વિવિધ હોદ્દાઓ પર કામ કર્યું હતું તેમજ ગુજરાતી ભાષામાં સ્વતંત્ર રીતે રચાયેલી વાચનમાળાઓનો આગ્રહ રાખી, તે તૈયાર કરાવી હતી. તેમના પિતા જેમ્સ હોપ તબીબ હતા અને હૃદયરોગ સંબંધી સંશોધન માટે પ્રખ્યાત હતા;…
વધુ વાંચો >હૉપ બૉબ
હૉપ, બૉબ (જ. 29 મે 1903, એલ્થામ, લંડન, ઇંગ્લૅન્ડ; અ. 27 જુલાઈ 2003) : નામાંકિત હાસ્ય-અભિનેતા. 1907માં તેઓ પોતાનાં માતા-પિતા સાથે સ્થળાંતર કરીને અમેરિકા આવી વસ્યા. તેમના પિતા પથ્થરકામના મિસ્ત્રી અને વેલ્સમાં અગાઉ સંગીત-સમારોહના ગાયક હતા. થોડાંક વર્ષો રંગભૂમિ પર નૃત્યકાર અને હાસ્યકાર તરીકે કામ કર્યું. 10 વર્ષની વયે તેઓ…
વધુ વાંચો >હોપેહ (Hopeh)
હોપેહ (Hopeh) : ઉત્તર ચીનમાં આવેલો પ્રાંત. તે Hubei (હુબેઇ) તરીકે પણ ઓળખાય છે. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 38° 30´ ઉ. અ. અને 116° 00´ પૂ. રે.ની આજુબાજુનો 2000 મુજબ આશરે 1,87,500 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. આ પ્રાંત પશ્ચિમના શાન્સી અને પૂર્વના ચિહલીના અખાતની વચ્ચે આવેલો છે. તેની…
વધુ વાંચો >હૉપ્કિન્સ ફ્રેડ્રિક ગોવલૅન્ડ (સર)
હૉપ્કિન્સ, ફ્રેડ્રિક ગોવલૅન્ડ (સર) (જ. 20 જૂન 1861, ઈસ્ટબોર્ન, ઇંગ્લૅન્ડ; અ. 1947) : સન 1923ના આયુર્વિજ્ઞાન અને દેહધર્મવિદ્યાના નોબેલ પુરસ્કારના ક્રિશ્ચિયન એઇકમૅન સાથેના વિજેતા. તેમને આ સન્માન વૃદ્ધિ-ઉત્તેજક પ્રજીવકો(growth stimulating vitamins)ની શોધ માટે પ્રાપ્ત થયું હતું. બાળપણમાં તેમના પિતા મૃત્યુ પામ્યા હતા અને તેમની માતાએ તેમને સૂક્ષ્મદર્શક ભેટ આપીને દરિયાકિનારાની…
વધુ વાંચો >હોપ્ટમાન ગેરહાર્ટ (જોહાન રૉબર્ટ)
હોપ્ટમાન, ગેરહાર્ટ (જોહાન રૉબર્ટ) (જ. 15 નવેમ્બર 1862, બેડ સાલ્ઝબ્રુન, સિલેશિયા, પ્રુશિયા; અ. 6 જૂન 1946, એગ્નેટેન્ડૉર્ફ, જર્મની) : જર્મન કવિ, નાટ્યકાર અને નવલકથાકાર. 1912ના સાહિત્ય માટેના નોબેલ પુરસ્કારના વિજેતા. સમાજનું હૂબહૂ ચિત્ર રજૂ કરતાં તેમનાં વાસ્તવિક નાટકો રંગભૂમિ પર આજે પણ ભજવાય છે. પૂર્વ જર્મનીના સહેલાણીઓ માટેનાં આકર્ષક સ્થાનમાં…
વધુ વાંચો >હોપ્ટમેન હર્બર્ટ આરોન (Hauptman Herbert Aaron)
હોપ્ટમેન, હર્બર્ટ આરોન (Hauptman Herbert Aaron) (જ. 14 ફેબ્રુઆરી 1917, ન્યૂયૉર્ક, યુ.એસ.) : અમેરિકન ગણિતશાસ્ત્રી તથા સ્ફટિકવિજ્ઞાની (Crystallographer) અને જેરોમ કાર્લે સાથે 1985ના રસાયણશાસ્ત્ર માટેના નોબેલ પુરસ્કારના સહવિજેતા. હર્બર્ટ આરોન હોપ્ટમેન હોપ્ટમેન સિટી કૉલેજ ઑવ્ ન્યૂયૉર્કમાં કાર્લેના સહાધ્યાયી હતા અને બંનેએ 1937માં ત્યાંથી આર્થર કોર્નબર્ગ [1959ના દેહધર્મવિદ્યા (physiology)/આયુર્વિજ્ઞાન માટેના નોબેલ…
વધુ વાંચો >