૨૪.૦૯
સ્ટૅગ (શૅરબજાર)થી સ્ટૉર્મર, હૉર્સ્ટ એલ
સ્ટૅગ (શૅરબજાર)
સ્ટૅગ (શૅરબજાર) : કંપનીએ બહાર પાડેલા નવા શૅરો અરજી કરીને ખરીદ્યા પછી તુરત જ વેચી કાઢીને નફો કમાવાના હેતુવાળો સટોડિયો. શૅરબજારના ખેલાડીઓની ઓળખ અંગ્રેજી ભાષામાં કેટલાંક પ્રાણીઓનાં નામથી આપવામાં આવે છે; દા. ત., તેજીવાળાને ‘Bull’ એટલે કે ‘સાંઢ’થી ઓળખવામાં આવે છે. એ જ પ્રમાણે તાજાં ઘાસ અને કૂંપળ ખાતા ‘Stag’…
વધુ વાંચો >સ્ટેટન આઇલૅન્ડ
સ્ટેટન આઇલૅન્ડ : ન્યૂયૉર્ક શહેરના પાંચ વિભાગો પૈકીનો એક વિભાગ. ભૌગોલિક સ્થાન : 40° 35´ ઉ. અ. અને 74° 09´ પ. રે.. તે ન્યૂયૉર્ક ઉપસાગરમાં મૅનહટ્ટન ટાપુથી નૈર્ઋત્યમાં 8 કિમી.ને અંતરે ટાપુ રૂપે આવેલો છે. તે ન્યૂયૉર્ક શહેરનો ઝડપથી વિકસતો જતો વિસ્તાર ગણાય છે. આ ટાપુ મૅનહટ્ટન સાથે ફેરીસેવાથી સંકળાયેલો…
વધુ વાંચો >સ્ટેટ મ્યુઝિયમ પટણા
સ્ટેટ મ્યુઝિયમ, પટણા (બિહાર) (સ્થાપના 1917) : બિહાર રાજ્ય-હસ્તકનું કલા-સંગ્રહાલય. તેમાં મૌર્યકાળ અને ત્યાર પછીના સમયનાં પથ્થર અને ટેરાકોટાની ઉત્તમ શિલ્પકૃતિઓનો સંગ્રહ છે. આ સંગ્રહને 1930માં યુરોપિયન, મુઘલ અને રાજપૂત સ્થાપત્ય શૈલી મુજબ બાંધેલા નવા મકાનમાં ખસેડવામાં આવ્યો હતો. સ્ટેટ મ્યુઝિયમ, પટણા (બિહાર) 1930માં યુરોપિયન, મુઘલ અને રાજપૂત સ્થાપત્ય શૈલી…
વધુ વાંચો >સ્ટેટ મ્યુઝિયમ લખનૌ
સ્ટેટ મ્યુઝિયમ, લખનૌ (સ્થાપના 1863) : માનવવિદ્યાવિષયક મ્યુઝિયમ. આ મ્યુઝિયમની સ્થાપના પ્રારંભમાં મ્યુનિસિપલ મ્યુઝિયમ તરીકે થયેલી. ત્યારે તેમાં પુરાતત્વ અને પ્રાકૃતિક ઇતિહાસના વિભાગ હતા. પછી પ્રાંતના જુદા જુદા ભાગમાંથી પ્રાપ્ત થયેલી વસ્તુઓ દ્વારા 1883માં તે પ્રાદેશિક મ્યુઝિયમ બન્યું. સ્ટેટ મ્યુઝિયમ, લખનૌમાં સ્તૂપ 1911માં તેને 4 મુખ્ય વિભાગોમાં પુનર્વ્યવસ્થિત કરવામાં આવ્યું…
વધુ વાંચો >સ્ટેટીસ (statice)
સ્ટેટીસ (statice) : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા પ્લમ્બેજિનેસી કુળની વનસ્પતિ. તેના મુખ્ય બે પ્રકાર છે : (1) બહુવાર્ષિક અને (2) વાર્ષિક (annual). મોટા ભાગની જાતો વાર્ષિક છે. તેનાં પુષ્પો ફૂલદાનીમાં લાંબો વખત ટકે છે. પુષ્પ શિયાળામાં બેસે છે. સ્ટેટીસને ‘sea lavender’ અથવા ‘sea pink’ પણ કહે છે. suworowy 40 સેમી.થી 45…
વધુ વાંચો >સ્ટેટેનિયસ એડ્વર્ડ રીલી
સ્ટેટેનિયસ, એડ્વર્ડ રીલી (જ. 22 ઑક્ટોબર 1900, શિકાગો; અ. 31 ઑક્ટોબર 1949, ગ્રીનવિચ) : અમેરિકાના રાજનીતિજ્ઞ અને ઉદ્યોગપતિ. પ્રારંભે ઉદ્યોગપતિ તરીકેની કારકિર્દીના કારણે ખ્યાતનામ જનરલ મોટર્સ કૉર્પોરેશનમાં તેમણે 1926–1934 દરમિયાન અનેક વહીવટી હોદ્દા ભોગવ્યા હતા. 1938માં તેઓ યુ.એસ. સ્ટીલ કૉર્પોરેશનના બોર્ડના અધ્યક્ષ બન્યા. 1940–1943 નૅશનલ ડીફેન્સ એડ્વાઇઝરી કમિશનમાં કામ કર્યું.…
વધુ વાંચો >સ્ટેટ્સમૅન ધ
સ્ટેટ્સમૅન ધ : કોલકાતા અને નવી દિલ્હી, સિલિગુડી અને ભુવનેશ્વરથી એકસાથે પ્રકાશિત થતું અંગ્રેજી દૈનિક. કોલકાતામાં તેની સ્થાપના 1875માં થઈ હતી, અને 1818માં સ્થપાયેલા ‘ધ ફ્રેન્ડ ઑવ્ ઇન્ડિયા’માંથી સીધું રૂપાંતર થયું હતું. તે ઉપરાંત 1821માં સ્થપાયેલા ‘ધી ઇંગ્લિશમૅન’ અખબારનું 1834માં ‘ધ સ્ટેટ્સમૅન’માં વિલીનીકરણ થયું હતું. ‘ધ સ્ટેટ્સમૅન’ માટે અન્ય તારીખો…
વધુ વાંચો >સ્ટૅધૅમ બ્રિયાન
સ્ટૅધૅમ, બ્રિયાન (જ. 17 જૂન 1930, ગૉર્ટન મૅન્ચૅસ્ટર, યુ.કે.) : આંગ્લ ક્રિકેટ ખેલાડી. 1950ના દાયકામાં તેઓ ઇંગ્લૅન્ડ માટે ખૂબ ચોકસાઈપૂર્વકના ઝડપી ગોલંદાજ બની રહ્યા તેમજ ફ્રેન્ક ટાયસન તથા ફ્રેડ ટ્રુમૅન સાથે તેમની અતિખ્યાત ભાગીદારી બની રહી. અમુક ભાગની સીઝનમાં એક વખત તેમણે લૅન્કેશાયર માટે 37 વિકેટ ઝડપી હતી. તે પછી…
વધુ વાંચો >સ્ટેન એડિથ
સ્ટેન, એડિથ (જ. 12 ઑક્ટોબર 1891, બ્રેસ્લૉ, જર્મની; અ. 9/10 ઑગસ્ટ 1942, ઑશ્ચવિટ્ઝ, પોલૅન્ડ) : મૂળ જૂડેઇઝમ – યહૂદીઓના એકેશ્વર ધર્મનાં, પરંતુ પાછળથી રોમન કૅથલિક બનેલા અને કઠોર વ્રતધારી કાર્મેલાઇટ સાધ્વી, તત્વચિંતક અને આધ્યાત્મિક લેખનમાં રુચિ ધરાવનાર લેખિકા. ઉપનામ ટેરેસા બેનિડિક્ટા ઑવ્ ધ ક્રૉસ. (લૅટિનમાં ટેરેશિયા બેનિડિક્ટા અ ક્રૂસ.) મૂળ…
વધુ વાંચો >સ્ટેન-ગન
સ્ટેન-ગન : મધ્યમ કદનાં શસ્ત્રોમાં ગણાતી સ્વયંચલિત બંદૂક. તે સ્ટેન મશીન ગન (LMG) અથવા સ્ટેન મશીન કાર્બાઇન (SMC) નામથી પણ ઓળખાય છે. સામાન્ય રીતે તેની લંબાઈ 30 ઇંચની અથવા 76.2 સેન્ટિમીટર જેટલી હોય છે. આ બંદૂકની નળી (બૅરલ) 7.5 ઇંચની લંબાઈ ધરાવે છે. તેના મૅગઝીનમાં 32 જેટલી ગોળીઓ (rounds) એકસાથે…
વધુ વાંચો >સ્ટૉક્સ
સ્ટૉક્સ : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા બ્રેસિકેસી (ક્રુસિફેરી) કુળની વનસ્પતિ. તેને Matthiola પણ કહે છે. આ પ્રજાતિ એકવર્ષાયુ, દ્વિવર્ષાયુ કે બહુવર્ષાયુ, શાકીય કે ઉપક્ષુપ (sub-shrub) છે અને પશ્ચિમ અને દક્ષિણ યુરોપ, મધ્ય અને પશ્ચિમ એશિયા અને આફ્રિકામાં થાય છે. ભારતમાં તેની એક જાતિનો પ્રવેશ કરાવાયો છે અને તેને ઉદ્યાનોમાં ઉગાડવામાં આવે…
વધુ વાંચો >સ્ટૉક્સ રેખાઓ
સ્ટૉક્સ રેખાઓ : માધ્યમ વડે એકરંગી (monochromatic) પ્રકાશના પ્રકીર્ણનથી મળતી રેખાઓ. ભારતીય વિજ્ઞાની સી. વી. રામનને તેમણે કરેલા સંશોધન ‘રામન અસર’ માટે 1930માં નોબેલ પારિતોષિક એનાયત થયું હતું. એમણે શોધ્યું હતું કે જ્યારે એકરંગી પ્રકાશને પારદર્શક ઘન, પ્રવાહી અથવા વાયુમાંથી પસાર કરવામાં આવે છે ત્યારે તેમાંથી પ્રકીર્ણન પામતા પ્રકાશમાં, આપાત…
વધુ વાંચો >સ્ટૉડિંજર હરમાન (Staudinger Hermann)
સ્ટૉડિંજર, હરમાન (Staudinger, Hermann) (જ. 23 માર્ચ 1881, વર્મ્સ, જર્મની; અ. 8 સપ્ટેમ્બર 1965, ફ્રાઇબર્ગ-ઑન-બ્રીસ્ગો, જર્મની) : બહુલક (બૃહદણુ, polymer) રસાયણના સ્થાપક અને 1953ના નોબેલ પારિતોષિક-વિજેતા જર્મન કાર્બનિક-રસાયણવિદ. ડૉ. ફ્રાન્ઝ સ્ટૉડિંજરના પુત્ર. તેમણે શાળાકીય અભ્યાસ વર્મ્સ ખાતે કરી 1899માં મૅટ્રિક્યુલેશન પરીક્ષા પાસ કરી. ત્યાર બાદ તેમણે હાલે (Halle) અને પછીથી…
વધુ વાંચો >સ્ટોન ઇરવિંગ
સ્ટોન, ઇરવિંગ (જ. 1903, સાન ફ્રાન્સિસ્કો, કૅલિફૉર્નિયા; અ. 1989) : અમેરિકાના લોકપ્રિય નવલકથાકાર અને નાટ્યલેખક. તેમણે કૅલિફૉર્નિયા, બર્કલી તથા સાઉથ કૅલિફૉર્નિયા યુનિવર્સિટીઓ ખાતે અભ્યાસ કર્યો. કેટલીક વાર તે બિનકથાત્મક (non-fiction) નવલકથાના લેખક-સર્જક તરીકેનો યશ પામ્યા છે; તેના પ્રારંભરૂપ નવલકૃતિ તે વાન ગૉગના જીવન પર આધારિત કથા ‘લસ્ટ ફૉર લાઇફ’ (1934);…
વધુ વાંચો >સ્ટોન ઑલિવર
સ્ટોન, ઑલિવર (જ. 1946, ન્યૂયૉર્ક સિટી) : અમેરિકાના જાણીતા ફિલ્મ દિગ્દર્શક. તેમણે ન્યૂયૉર્ક યુનિવર્સિટીમાં અભ્યાસ કર્યો. પ્રારંભમાં તેમણે નિર્માણ થયા વગરની કેટલીય ફિલ્મ માટે પટકથાઓ લખી. ઑલિવર સ્ટોન તેમણે દિગ્દર્શક તરીકે પ્રારંભ કર્યો કૅનેડિયન હૉરર ફિલ્મ ‘સિઝર’ (1973)થી. ‘મિડનાઇટ ઍક્સપ્રેસ’(1978)ની પટકથા બદલ તેમને ઑસ્કાર ઍવૉર્ડ મળ્યો. વિયેતનામના યુદ્ધના તેમનાં અનુભવ-સ્મરણોના…
વધુ વાંચો >સ્ટોન રિચર્ડ (સર)
સ્ટોન, રિચર્ડ (સર) (જ. 1913; અ. 1991) : વર્ષ 1984 માટેના અર્થશાસ્ત્રના નોબેલ પારિતોષિક-વિજેતા બ્રિટિશ અર્થશાસ્ત્રી. સ્નાતકની પદવી ઇંગ્લૅન્ડની કેમ્બ્રિજ યુનિવર્સિટીમાંથી મેળવ્યા બાદ અર્થશાસ્ત્ર વિષયમાં તે જ યુનિવર્સિટીની ડૉક્ટર ઑવ્ સાયન્સ(D.Sc.)ની પદવી પ્રાપ્ત કરી. ત્યાર બાદ તે જ યુનિવર્સિટીમાં ફેલો નિમાયા અને પ્રાધ્યાપક તરીકેની કારકિર્દીના અંતે સન્માનનીય પ્રોફેસર (Emeritus professor)…
વધુ વાંચો >સ્ટૉપાર્ડ ટૉમ
સ્ટૉપાર્ડ, ટૉમ (જ. 3 જુલાઈ 1937, ઇઝલિન, ચેકોસ્લોવૅકિયા) : ઇંગ્લૅન્ડનો પ્રખ્યાત અને સફળ નાટ્યકાર. મૂળ નામ ટૉમસ સ્ટ્રૌસલેર. બે વર્ષની ઉંમરે એ સિંગાપુર ગયા; પરંતુ ત્યાં એમના ડૉક્ટર પિતા જાપાનના આક્રમણમાં માર્યા ગયા. એમની માએ પુનર્લગ્ન કરતાં એમણે સાવકા પિતાની અટક સ્વીકારી અને પરિવાર ઇંગ્લૅન્ડમાં વસવા ગયો. ટૉમ સ્ટૉપાર્ડ એમણે…
વધુ વાંચો >સ્ટોરોલાઇટ
સ્ટોરોલાઇટ : પ્રાદેશિક વિકૃતિની પેદાશ. રા. બં. : Fe2A19Si4O22(OH)2. સ્ફ. વર્ગ : ઑર્થોરહોમ્બિક (સ્યુડો-ઑર્થોર્હોમ્બિક) મૉનોક્લિનિક. સ્ફ. વ. : સ્ફટિકો ટૂંકા પ્રિઝમેટિક, આછી ખરબચડી સપાટીઓવાળા, યુગ્મતાવાળા; યુગ્મતા બ્રેકિડોમ ફલક પર – કાટખૂણો દર્શાવતી, વધસ્તંભ જેવી; ક્યારેક 60°ને ખૂણે પણ મળે. દેખાવ : પારભાસકથી અપારદર્શક. સંભેદ : (010) સ્પષ્ટ. પ્રભંગ : ખરબચડાથી…
વધુ વાંચો >સ્ટૉર્મ ઓવર એશિયા
સ્ટૉર્મ ઓવર એશિયા : ચલચિત્ર. નિર્માણવર્ષ : 1928, મૂક ચિત્ર. શ્વેત અને શ્યામ. દિગ્દર્શક : વ્સેવોલોદ પુદોવકિન. કથા : ઓસિપ બ્રિક, આઇ. નૉવોક્શેવ્નૉવ. છબિકલા : આનાતોલી ગોલોવ્ન્યા. મુખ્ય પાત્રો : વેલેરી ઇન્કિજિનૉફ, આઇ. દેદિન્ત્સેવ, એલેક્સાન્દ્ર ચિસ્ત્યાકૉવ, વિક્ટર સોપ્પી. રશિયામાં નિર્માણ પામેલા આ નોંધપાત્ર મૂક ચિત્રનું રશિયન શીર્ષક ‘પોતોમોક ચંગીઝ-ખાના’ હતું.…
વધુ વાંચો >સ્ટૉર્મ (હાન્સ) થિયોડૉર વૉલ્ડસેન
સ્ટૉર્મ, (હાન્સ) થિયોડૉર વૉલ્ડસેન (જ. 14 સપ્ટેમ્બર 1817, હુઝુમ, શ્લેસ્વિગ; અ. 4 જુલાઈ 1888, હેડેમર્શ્ચેન) : જર્મન કવિ અને નવલકથાકાર. તેમની ટૂંકી નવલકથાઓ જર્મન સાહિત્યની યશકલગી છે. જર્મન કવિતામાં વાસ્તવવાદી કવિ તરીકે સ્ટૉર્મનું નામ જાણીતું છે. રોજબરોજના માનવજીવનનાં હકારાત્મક મૂલ્યોની છબી આ કવિ સહેલાઈથી ચીતરી બતાવે છે. 19મી સદીના છેલ્લા…
વધુ વાંચો >