૧૮.૨૦
લા. દ. ભારતીય સંસ્કૃતિ વિદ્યામંદિર (L. D. Institute of Indology)થી લાલશંકર ઉમિયાશંકર (રાવબહાદુર)
લા. દ. ભારતીય સંસ્કૃતિ વિદ્યામંદિર (L. D. Institute of Indology)
લા. દ. ભારતીય સંસ્કૃતિ વિદ્યામંદિર (L. D. Institute of Indology) : આગમ પ્રભાકર મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજીની પ્રેરણાથી અને અમદાવાદના લાલભાઈ પરિવારના સક્રિય સહયોગથી શ્રેષ્ઠીવર્યશ્રી કસ્તૂરભાઈ લાલભાઈએ સને 1956માં લાલભાઈ દલપતભાઈની સ્મૃતિમાં આ સંસ્થાની સ્થાપના કરી. મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજીએ દસ હજાર પ્રાચીન હસ્તપ્રતો અને સાત હજાર અપ્રાપ્ય પુસ્તકો સંસ્થાને શરૂઆતમાં ભેટ આપ્યાં હતાં.…
વધુ વાંચો >લાદીખડક (free stone)
લાદીખડક (free stone) : જળકૃત ખડક-પ્રકાર. વિશેષે કરીને ભારતમાં ઘણા લાંબા સમયથી ફરસબંધી માટે વપરાતા રહેલા સમચોરસ કે લંબચોરસ પથ્થરોને માટે અપાયેલું વેપારી નામ. સામાન્યત: 1 સેમી.થી 10 સેમી. જાડાઈવાળાં પડોમાં જે ખડક સરળતાથી વિભાજિત થઈ શકે અને ફરસબંધી માટે યોગ્ય નીવડી શકે એવો હોય તેને લાદીખડક કહેવાય છે. ઈંટ…
વધુ વાંચો >લાદેન, ઓસામા બિન
લાદેન, ઓસામા બિન (જ. 10 માર્ચ 1957, રિયાધ, સાઉદી અરેબિયા; અ. 2 મે 2011, અબોટાબાદ, પાકિસ્તાન) : વિશ્વનો કુખ્યાત આતંકવાદી, અલ-કાયદાના આતંકવાદી સંગઠનનો સ્થાપક અને અમેરિકાનો મહાશત્રુ. તેના ગર્ભશ્રીમંત પિતા સાઉદી અરેબિયામાં મકાન-બાંધકામનો વ્યવસાય કરતા હતા અને ત્યાંના શાહી કુટુંબ સાથે ઘરોબો ધરાવતા હતા. 1960માં તેના પિતાનું અવસાન થયું ત્યારે…
વધુ વાંચો >લાન્ઝા, ડેલ વાસ્તો
લાન્ઝા, ડેલ વાસ્તો (જ. ? 1901, સેન વીટો ડી. નૉર્મન્ની, ફ્રાન્સ; અ. ? 1983, સ્પેન) : ફ્રાન્સના ગાંધી તરીકે જાણીતા અને ભારત બહાર ગાંધીવિચાર અને વ્યવહારનો ફેલાવો કરનાર નિષ્ઠાવાન ફ્રેંચ માનવતાવાદી ચિંતક અને સમાજસેવક. પિતૃપક્ષે સિસિલી અને માતૃપક્ષે બેલ્જિયમના રાજવંશમાં પેદા થયા હતા, પરંતુ નાનપણથી તેમને જીવનનું રહસ્ય શોધવામાં રસ…
વધુ વાંચો >લા પાઝ
લા પાઝ : બોલિવિયાનું રાજકીય પાટનગર તથા સૌથી મોટું શહેર. તે ટીટીકાકા સરોવરથી આશરે 68 કિમી. અગ્નિખૂણે લગભગ 16° 20´ દ. અક્ષાંશવૃત્ત તથા 68° 10´ પ. રેખાંશવૃત્ત પર આવેલું છે. ઈ. સ. 1548માં કપ્તાન ઍલોન્સો દ મેન્ડોઝા (Alanso de Mendoza) દ્વારા તેની સ્થાપના થઈ હતી. લા પાઝ, ઍન્ડિઝ ગિરિમાળા સંલગ્ન…
વધુ વાંચો >લા પેરૂઝની સામુદ્રધુની (La Perouse Strait)
લા પેરૂઝની સામુદ્રધુની (La Perouse Strait) : રશિયાના સખાલીન ટાપુઓ અને જાપાનના હોકાઇડો વચ્ચે આવેલો આંતરરાષ્ટ્રીય જળમાર્ગ. ભૌગોલિક સ્થાન : આશરે 45° 45´ ઉ. અ. અને 142° 0´ પૂ. રે.ની આજુબાજુનો વિસ્તાર. રશિયન નામ ‘પ્રોલીવ લા પેરૂઝા’, જાપાની નામ ‘સોયા કાઇકિયો’. આ નામ ફ્રેન્ચ અભિયંતા ઝાં ફ્રાન્ક્વા દ ગૅલપે કૉમ્તે…
વધુ વાંચો >લાપોટિયું (mumps)
લાપોટિયું (mumps) : પરાશ્લેષ્મવિષાણુથી થતો અને થૂંક-બિન્દુઓથી ફેલાતો લાળગ્રંથિઓનો ચેપ કે જે ક્યારેક શુક્રપિંડ, મગજના આવરણરૂપ તાનિકાઓ (meninges), સ્વાદુપિંડ અને અંડપિંડને પણ અસર કરે છે. તેને ગાલપચોળું તથા તાપોલિયું પણ કહે છે. તેને શાસ્ત્રીય રીતે લાલાગ્રંથિશોથ (inflammation of salivary glands) કહેવાય છે. તેના રોગકારક વિષાણુને લાલાકશોથ વિષાણુ (mumps virus) કહે…
વધુ વાંચો >લાપ્ટેવ સમુદ્ર
લાપ્ટેવ સમુદ્ર : આર્ક્ટિક મહાસાગરના એક ભાગરૂપ ઉત્તર સાઇબીરિયાના કિનારા નજીક આવેલો સમુદ્ર. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 76° ઉ. અ. અને 126° પૂ. રે.ની આજુબાજુનો આશરે 7,14,000 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેની સરેરાશ ઊંડાઈ માત્ર 578 મીટર છે, પરંતુ મહત્તમ ઊંડાઈ 2,980 મીટર છે. તેની પશ્ચિમ તરફ તૈમિર…
વધુ વાંચો >લા પ્લાટા (La Plata)
લા પ્લાટા (La Plata) : પૂર્વ આર્જેન્ટિનાના પ્લેટ નદીનાળ કે રિયો દ લા પ્લાટાના કાંઠે આશરે 35° 0´ દ. અક્ષાંશવૃત્ત તથા 57° 55´ પ. રેખાંશવૃત્ત પર આવેલું નગર. તે દેશનું સર્વોત્તમ બંદર, ઔદ્યોગિક કેન્દ્ર તથા બ્વેનૉસ આઇરીઝ પ્રાન્તનું વહીવટી મથક છે. તે દેશના પાટનગર બ્વેનૉસ આઇરીઝથી આશરે 56 કિમી. દક્ષિણમાં…
વધુ વાંચો >લાપ્લાસ, પિયર સાયમન દ
લાપ્લાસ, પિયર સાયમન દ (જ. 28 માર્ચ 1749, નૉર્મન્ડી; અ. 5 માર્ચ 1827, પૅરિસ) : ફ્રેન્ચ ગણિતી અને ભૌતિકશાસ્ત્રી. 1799થી 1825 દરમિયાન ખગોલીય યાંત્રિકી અંગે પ્રગટ થયેલા પાંચ ગ્રંથો માટે જાણીતા છે. લાપ્લાસની શૈક્ષણિક કારકિર્દી તેજસ્વી હતી. તેઓ ઓગણીસ વર્ષના હતા, ત્યારે દ’ એલમ્બર્ટ ઇકોલના મિલીટેરમાં પ્રાધ્યાપક થવા માટેનું નિમંત્રણ…
વધુ વાંચો >લાલ, લક્ષ્મીનારાયણ
લાલ, લક્ષ્મીનારાયણ [જ. 4 માર્ચ 1927, જલાલપુર, જિ. બસ્તી (ઉત્તરપ્રદેશ); અ. 20 નવેમ્બર 1987] : હિંદીના નાટ્યકાર, અભિનેતા, નિર્દેશક, રંગકર્મી અને રંગશિલ્પી. તેઓ નવલકથાકાર, વાર્તાકાર, ચરિત્રકાર તથા વિવેચક પણ હતા. પિતા શિવસેવક લાલ, માતા મૂંગામોતી. માતા ધાર્મિક પ્રકૃતિ ધરાવતાં. બી.એ.ની ડિગ્રી અલ્લાહાબાદ યુનિવર્સિટીમાંથી મેળવી. 1950માં હિંદી વિષય સાથે એમ.એ. થયા.…
વધુ વાંચો >લાલ લીલ (રહોડોફાઇટા)
લાલ લીલ (રહોડોફાઇટા) : લીલનો એક વિભાગ. તે મુખ્યત્વે સમુદ્રનિવાસી છે અને દરિયાઈ અપતૃણોમાં સૌથી સુંદર છે. તેની બહુ ઓછી જાતિઓ ધ્રુવીય મહાસાગરોમાં થાય છે. તેઓ ઉષ્ણકટિબંધીય તથા ઉપોષ્ણકટિબંધીય ઊંડા અને હૂંફાળા સમુદ્રોમાં સૌથી વધારે પ્રમાણમાં જોવા મળે છે. આ વિભાગમાં લગભગ 400 પ્રજાતિઓ અને 4,000 જેટલી જાતિઓનો સમાવેશ કરવામાં…
વધુ વાંચો >લાલવાણી, જેઠો માધવદાસ
લાલવાણી, જેઠો માધવદાસ [જ. 8 માર્ચ 1945, કાંઢિયારો (સિંધ) જિ. નવાબશાહ] : સિંધી નવલકથાકાર, વાર્તાકાર અને પત્રકાર. તેમણે એમ.એ. ઓસ્માનિયા યુનિવર્સિટીમાંથી, બી.એડ. (વિશારદ) અન્નામલાઈ યુનિવર્સિટીમાંથી અને મુંબઈ યુનિવર્સિટીમાંથી લાઇબ્રેરી સાયન્સમાં ડિપ્લોમા અને 1996માં પીએચ.ડી.ની ડિગ્રી પ્રાપ્ત કરી છે. તેઓ સિંધી, હિંદી અને ઉર્દૂ ભાષાના જાણકાર છે, તે ઉપરાંત આકાશવાણી અને…
વધુ વાંચો >લાલશંકર ઉમિયાશંકર (રાવબહાદુર)
લાલશંકર ઉમિયાશંકર (રાવબહાદુર) (જ. 23 ઑગસ્ટ 1845, નારદીપુર, ગુજરાત; અ. 12 ઑક્ટોબર 1912, અમદાવાદ) : ગુજરાતના નામાંકિત સમાજસેવક, સમાજસુધારક અને સ્ત્રીશિક્ષણના પ્રખર હિમાયતી. તેઓ ન્યાતે વિસનગરા નાગર ગૃહસ્થ હતા. એમના પિતા ઉમિયાશંકર દવે અમદાવાદમાં યજમાનવૃત્તિ કરતા હતા. પ્રાથમિક શિક્ષણ બાદ, આગળ અભ્યાસનો પિતાએ વિરોધ કરવાથી ઘર છોડી, સ્કૉલરશિપથી અભ્યાસ ચાલુ…
વધુ વાંચો >