Geography
મૅકમેહૉન રેખા
મૅકમેહૉન રેખા : ભારતની ઉત્તર-પૂર્વ(ઈશાન)માં આશરે 1,500 કિમી.ની સરહદ દર્શાવતી રેખા. ઈ. સ. 1914માં ભરવામાં આવેલી સિમલા પરિષદમાં બ્રિટન, ચીન અને તિબેટના પ્રતિનિધિઓએ ભારતની ઈશાન દિશામાં આવેલ સીમાની રેખા નક્કી કરી હતી. 1640માં મૉંગોલોએ દલાઈ લામાને તિબેટનો હક્ક આપ્યો હતો. ત્યારબાદ મંચુઓએ ચીન અને તિબેટ પર પ્રભુત્વ સ્થાપ્યું. તિબેટ ભારતની…
વધુ વાંચો >મૅકિન્ડર, હૅલફર્ડ જૉન (સર)
મૅકિન્ડર, હૅલફર્ડ જૉન (સર) (જ. 15 ફેબ્રુઆરી 1861, ગેઇન્સબરો, લિંકનશાયર, ઇંગ્લૅન્ડ; અ. 6 માર્ચ 1947, પાર્કસ્ટન, ડૉરસેટશાયર) : વૈશ્વિક ભૂરાજકીય સંકલ્પના માટે જાણીતા બ્રિટિશ ભૂગોળવેત્તા અને કેળવણીકાર. તેઓ સ્કૉટિશવંશી એક ડૉક્ટરના પુત્ર હતા. તેમને બાળપણથી જ ગ્રામીણ વિસ્તારોના પ્રાકૃતિક ઇતિહાસની જાણકારી મેળવવાનો અને વિક્ટોરિયન યુગના પ્રવાસીઓનાં વર્ણનો વાંચવાનો અનહદ શોખ…
વધુ વાંચો >મેકેન્ઝી
મેકેન્ઝી–1 (નદી – ઑસ્ટ્રેલિયા) : ઑસ્ટ્રેલિયાના પૂર્વ ક્વીન્સલૅન્ડની ફિટ્ઝરૉય નદીની સહાયક મુદતી નદી. ભૌગોલિક સ્થાન : 23° 0´ દ. અ. અને 149° 0´ પૂ. રે.. પૂર્વ તરફના ઉચ્ચપ્રદેશીય વિભાગમાંથી નીકળતી કૉમેટ અને નોગોઆ નદીઓના સંગમ પછીથી બનતી નદી એ મેકેન્ઝી નદી. સંગમ પછી તે એક્સપિડિશન હારમાળાને વીંધીને ઈશાન તરફ 275…
વધુ વાંચો >મેકેન્ઝી પર્વતો
મેકેન્ઝી પર્વતો : કૅનેડાના વાયવ્ય પ્રદેશના યૂકૉન અને મેકેન્ઝી જિલ્લામાં આવેલો રૉકીઝ પર્વતોનો ઉત્તર તરફનો ભાગ. અહીંથી તે વધુ વાયવ્ય તરફ બ્રિટિશ કોલંબિયાની સરહદથી 800 કિમી.ની લંબાઈમાં પીલ રિવર પ્લેટો અને પૉર્ક્યુપાઇન રિવર બેસિન સુધી વિસ્તરે છે. આ પર્વતો પૂર્વ તરફની મેકેન્ઝી નદી અને પશ્ચિમ તરફની યૂકૉન નદીના જળવિભાજક બની…
વધુ વાંચો >મેકોન્ગ (નદી)
મેકોન્ગ (નદી) : હિન્દી ચીન દ્વીપકલ્પની સૌથી મોટી નદી. દક્ષિણ એશિયાની મોટી નદીઓ પૈકીની એક. ભૌગોલિક સ્થાન : 13° ઉ. અ. અને 100° પૂ. રે. તેની લંબાઈ આશરે 4,000 કિમી. જેટલી છે. ચીનના દક્ષિણ કિંઘાઈ પ્રાંતના તાંગુલુ પર્વતોના ઉત્તર ઢોળવોમાંથી ઘણી નાની નાની નદીઓ નીકળે છે. તે બધી તિબેટના અગ્નિકોણમાં…
વધુ વાંચો >મેક્સિકો
મેક્સિકો યુ.એસ. દેશની દક્ષિણે આવેલો દેશ. તેનાં સંશોધનો કરવામાં તથા તેના પર સૌપ્રથમ આધિપત્ય સ્થાપવામાં સ્પૅનિશોએ સફળતા મેળવી હતી. આમ આ પ્રદેશ સ્પૅનિશ રહેણીકરણી કે લૅટિન સંસ્કૃતિની અસરથી રંગાયેલો હોવાથી, સાંસ્કૃતિક વિભાજનની ર્દષ્ટિએ જોતાં તેને લૅટિન અમેરિકાના દેશોના જૂથમાં સમાવવામાં આવે છે. આ દેશ ઉત્તરમાં પહોળા અને દક્ષિણ તરફ જતાં…
વધુ વાંચો >મેક્સિકોનો અખાત
મેક્સિકોનો અખાત : ઉત્તર અમેરિકાના અગ્નિકોણ પર આવેલો ઍટલાંટિક મહાસાગરનો સમુદ્રી ફાંટો. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 25° 00´ ઉ. અ. અને 90° 00´ પ. રે.ની આજુબાજુનો, અંડાકારે પથરાયેલો, આશરે 13 લાખ ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેની વાયવ્ય, ઉત્તર અને ઈશાનમાં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ; પશ્ચિમ, દક્ષિણ અને અગ્નિ તરફ મેક્સિકો…
વધુ વાંચો >મેગેલનની સામુદ્રધુની
મેગેલનની સામુદ્રધુની : દક્ષિણ અમેરિકા ખંડની મુખ્ય ભૂમિના દક્ષિણ છેડાને ટિયેરા ડેલ ફ્યુએગો ટાપુઓથી જુદો પાડતો સાંકડો દરિયાઈ માર્ગ. ભૌગોલિક સ્થાન : 54° 00´ દ. અ. અને 71° 00´ પ. રે.ની આજુબાજુ તે પહોળા V આકારનો દરિયાઈ માર્ગ બનાવે છે. તે 595 કિમી. લાંબી અને સ્થાનભેદે 3થી 32 કિમી. પહોળી…
વધુ વાંચો >મેઘના (નદી)
મેઘના (નદી) : બાંગલાદેશમાં આવેલો ગંગા-બ્રહ્મપુત્ર નદીઓથી રચાતા ત્રિકોણપ્રદેશનો જળપ્રવાહ. આ નામ સુરમા (બરાક) નદીનાં જળ તેમાં ભળ્યાં પછીના બ્રહ્મપુત્ર નદીના હેઠવાસ(ભૈરવ બજાર પછીના હેઠવાસ)ના પ્રવાહ માટે યોગ્ય રીતે અપાયેલું છે. પદ્મા (ગંગા) અને જુમના(બ્રહ્મપુત્ર)નાં જળ ચાંદપુર પાસે જ્યાં ભેગાં થાય છે, ત્યાંથી તે દક્ષિણ તરફ વહે છે અને ઢાકા…
વધુ વાંચો >મેઘરજ
મેઘરજ : ગુજરાત રાજ્યના અરવલ્લી જિલ્લાના મોડાસા વિભાગનો તાલુકો અને તાલુકામથક. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 23° 30´ ઉ. અ. અને 73° 30´ પૂ. રે.ની આજુબાજુનો 545.3 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તાલુકામાં મેઘરજ નગર અને 127 જેટલાં ગામડાં આવેલાં છે. તેની ઉત્તરે રાજસ્થાનની સરહદ, પૂર્વમાં પંચમહાલ જિલ્લો, દક્ષિણ તરફ…
વધુ વાંચો >