એરચ મા. બલસારા

ચંદ્રશેખર, શિવરામ કૃષ્ણ (જ. 6 ઑગસ્ટ 1930, કોલકાતા; અ. 8 માર્ચ 2004, બેંગાલુરૂ, કર્ણાટક) : ભારતમાં દ્રવસ્ફટિક ભૌતિકી (liquid crystal physics) તથા તેના ઉપયોગના મૌલિક પ્રણેતા. ભારતીય ભૌતિકશાસ્ત્રી. નાગપુર યુનિવર્સિટીમાંથી બી.એસસી.(ઑનર્સ) અને ત્યારપછી એમ.એસસી.માં પ્રથમ વર્ગમાં પ્રથમ આવી, બે સુવર્ણચંદ્રક મેળવી, 1950–54 સુધી બૅંગાલુરુની ‘રામન રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ’માં રિસર્ચ સ્કૉલર તરીકે…

ચૅપમન, સિડની (જ. 29 જાન્યુઆરી 1888, એક્લ્ઝલ્સ, લૅંકેશાયર, ઇંગ્લૅન્ડ; અ. 16 જૂન 1970, બોલ્ડર, કૉલરડો, યુ.એસ.) : ભૂસ્તરપદાર્થવિજ્ઞાન(geophysics)માં સંશોધન માટે વિખ્યાત અંગ્રેજ ગણિતશાસ્ત્રી અને ભૌતિકશાસ્ત્રી. તેમનું સૌપ્રથમ પ્રદાન, મૅક્સવેલના વાયુના ગતિસિદ્ધાંત(kinetic theory of gases)માં સુધારો કરી ઉષ્મીય વિસરણ(thermal diffusion)ની ઘટના વિશે કરેલી આગાહી હતી; તેની પ્રાયોગિક સાબિતી તેમણે પાછળથી 1912થી…

ઝીટા કણ (zeta particle) : વિદ્યુતભારવિહીન વજનદાર ઉપ-પરમાણ્વીય (subatomic) કણ. હૅમ્બર્ગની ડૉઇશ ઇલેક્ટ્રૉનેન સિંક્રોટોન’ (DESY) નામની રિસર્ચ લૅબોરેટરીમાં, ઉચ્ચ ઊર્જા-ભૌતિકશાસ્ત્રીઓના એક જૂથ દ્વારા 1984માં તેની શોધ થઈ હતી. આ સંસ્થાના સંશોધકોએ 9.5 ગીગા ઇલેક્ટ્રૉન વોલ્ટ (GeV) જેટલી ઊર્જા ઇલેક્ટ્રૉન અને પૉઝિટ્રૉન –ધનવિદ્યુતભાર ધરાવતા ઇલેક્ટ્રૉનના પ્રતિકણ – વચ્ચે થતા સંઘાત (collision)…

ઠારબિંદુ (freezing point) : જે તાપમાને પ્રવાહીનું ઘન સ્વરૂપમાં રૂપાંતર થાય છે તે તાપમાન. શુદ્ધ પ્રવાહી માટે તેનું મૂલ્ય ગલનબિંદુ (melting point) જેટલું હોય છે. પાણીમાં અશુદ્ધિ ભેળવતાં ઠારબિંદુ નીચું ઊતરે છે. આ જ કારણે શિયાળામાં રસ્તા ઉપર જામેલો બરફ દૂર કરવા માટે રસ્તા ઉપર મીઠું છાંટવામાં આવે છે. એરચ…