૧૮.૧૨
રૉટી ટાપુ (Roti Island)થી રોમની સંધિ (1957)
રૉટી ટાપુ (Roti Island)
રૉટી ટાપુ (Roti Island) : ઇન્ડોનેશિયાના અગ્નિભાગમાં, તિમોર ટાપુની નૈર્ઋત્યમાં આશરે 16 કિમી. અંતરે આવેલો ટાપુ. ભૌગોલિક સ્થાન : આશરે 10° 30´ દ. અ. અને 123° પૂ. રે. પર તે આવેલો છે. આ ટાપુની પશ્ચિમે હિંદી મહાસાગર અને પૂર્વ તરફ તિમોર સમુદ્ર આવેલા છે. નૈર્ઋત્ય-ઈશાન વિસ્તરેલા આ ટાપુની લંબાઈ 80…
વધુ વાંચો >રોટુમા (Rotuma)
રોટુમા (Rotuma) : દક્ષિણ પૅસિફિક મહાસાગરમાં આવેલો ફિજીની હકૂમત હેઠળનો પ્રદેશ. ભૌગોલિક સ્થાન : 12° 30´ દ. અ. અને 177° 05´ પૂ. રે.. તે ફિજીના પાટનગર સુવાથી ઉત્તર-વાયવ્ય (NNW) તરફ આશરે 710 કિમી.ના અંતરે આવેલો છે. રોટુમા નામથી ઓળખાતો આ જ્વાળામુખીજન્ય ટાપુ 47 ચોકિમી. ક્ષેત્રફળ ધરાવે છે. આ ઉપરાંત તેની…
વધુ વાંચો >રૉટેનૉકિરી
રૉટેનૉકિરી : ઈશાન કામ્પુચિયામાં આવેલો પ્રાંત. તેની ઉત્તરે લાઓસ અને પૂર્વમાં વિયેટનામ આવેલાં છે. અનામિત (અન્નામિતિક) ઉચ્ચપ્રદેશ તરફનું તેના મોટાભાગનું ભૂપૃષ્ઠ અસમતળ છે. તેનો મધ્યભાગ 508 મીટરની ઊંચાઈ ધરાવે છે. મૅકાંગ નદીની શાખાઓ ટોનલે શ્રીપોક અને ટોનલે સાન અહીંથી વહે છે. ઑસ્ટ્રૉનેશિયન રહાડે લોકો અને પહાડી મૉન-ખ્મેર લોકો અહીં વસે…
વધુ વાંચો >રોટોરુઆ (Rotorua)
રોટોરુઆ (Rotorua) : ન્યૂઝીલૅન્ડના ઉત્તર ટાપુના જ્વાળામુખીનિર્મિત ઉચ્ચપ્રદેશમાં આવેલો જિલ્લો. ભૌગોલિક સ્થાન 38° 12´ દ. અ. અને 176° પૂ. રે. અહીં રોટોરુઆ સરોવર પણ આવેલું છે. તેની એક બાજુ તરફ શહેર વિકસ્યું છે. રોટોરુઆ ન્યૂઝીલૅન્ડ આખાનું એક અગત્યનું પ્રવાસમથક છે. રોટોરુઆનું પ્રવાસમથક રમણીય સરોવરો, ટ્રાઉટ-માછલી પકડવાનાં મથકો, ગરમ પાણીના ફુવારા…
વધુ વાંચો >રોડરિગ્ઝ ટાપુ
રોડરિગ્ઝ ટાપુ : હિન્દી મહાસાગરના પશ્ચિમ ભાગમાં આવેલા મૉરિશિયસ હેઠળની ટાપુ-જાગીર. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 19° 42´ ઉ. અ. અને 63° 25´ પૂ. રે.ની આજુબાજુનો આશરે 104 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. 1507માં જ્યારે કોઈ પૉર્ટુગીઝે તેને જોયેલો ત્યારે તે નિર્જન હતો. તે પછીથી ત્યાં સર્વપ્રથમ ફ્રેન્ચ વસાહત શરૂ…
વધુ વાંચો >રોડવિટ્ટિયા, રેખા
રોડવિટ્ટિયા, રેખા (જ. 1958, બેંગલોર) : આધુનિક ભારતીય મહિલા-ચિત્રકાર. વડોદરાની મહારાજા સયાજીરાવ યુનિવર્સિટીની ફૅકલ્ટી ઑવ્ ફાઇન આર્ટ્સમાં અભ્યાસ કરીને 1981માં ચિત્રકલાનાં સ્નાતક થયાં. આ પછી શિવદાસાની કુટુંબની આર્થિક સહાય મળતાં તેમણે લંડન જઈ અભ્યાસ ચાલુ રાખ્યો અને 1983માં ધ રૉયલ કૉલેજ ઑવ્ આર્ટમાંથી તેઓ ચિત્રકલાનાં અનુસ્નાતક થયાં. તે જ વર્ષે…
વધુ વાંચો >રોડાનાં મંદિર
રોડાનાં મંદિર : સાબરકાંઠા જિલ્લાના રોડા ગામે આવેલાં મંદિરોનો સમૂહ. રોડા(તા. હિંમતનગર, જિ. સાબરકાંઠા)માં મૈત્રક કાલનાં સાત મંદિરોનો સમૂહ આવેલો છે. એમાંના મંદિર નં. 4ની હાલ જગતી જ મોજૂદ રહી છે. આ મંદિરો પૈકી મંદિર નં. 7 સિવાયનાં બધાં મંદિર કદમાં નાનાં છે. એ ચોરસ કે લંબચોરસ ગર્ભગૃહ અને એવા…
વધુ વાંચો >રૉડિક, અનીતા (લૂસિયા)
રૉડિક, અનીતા (લૂસિયા) (જ. 1943, બ્રાઇટન, ઇંગ્લૅન્ડ) : પ્રાકૃતિક સૌંદર્ય-પ્રસાધનોનાં પુરસ્કર્તા. પ્રારંભમાં તેમણે પોતાનાં ઇટાલિયન માબાપના આઇસક્રીમ-પાર્લરમાં કામગીરી બજાવી હતી. તેમણે નાટ્યશિક્ષક તરીકેની તાલીમ પણ લીધેલી. શાકભાજી જેમ છૂટક વેચાય છે તેમ સૌંદર્ય-પ્રસાધનોનું છૂટક (retail) વેચાણ થઈ શકે કે કેમ એ બાબતે તેમને કુતૂહલ થયું. 1976માં તેમણે બ્રાઇટનની એક પાછલી…
વધુ વાંચો >રૉડીના, ઇરિના
રૉડીના, ઇરિના (જ. 1949, મૉસ્કો) : રશિયાનાં નામી ફિગર-સ્કેટર. 3 ઓલિમ્પિક રમતોમાં એટલે કે 1972, 1976 અને 1980માં તેઓ અન્યની જોડી(pair)માં રહી વિજેતા-પદક જીત્યાં અને એ જ રીતે 1969થી ’72 દરમિયાન ઉબાનૉવની જોડીમાં 4 તથા 1973થી 1978 દરમિયાન ઝૈત્સેવ સાથે 6 વાર વિશ્વવિજેતા પદક જીત્યાં. એ જ વર્ષો દરમિયાન યુરોપિયન…
વધુ વાંચો >રોડે, કેશવ પ્રભાકર
રોડે, કેશવ પ્રભાકર (જ. 8 નવેમ્બર 1903, છિંદવાડા; અ. 2 ડિસેમ્બર 1985, નાગપુર, મહારાષ્ટ્ર) : જાણીતા ભૂસ્તરશાસ્ત્રી. કે. પી. રોડે નામથી તેઓ વધુ જાણીતા હતા. છિંદવાડા અને નાગપુર ખાતે શાળાકીય શિક્ષણ પૂરું કરી, 1927માં બનારસ હિંદુ યુનિવર્સિટીમાંથી ભૂસ્તરશાસ્ત્ર વિષયના સ્નાતક થયા અને ત્યાં જ વ્યાખ્યાતા તરીકે જોડાયા. તે પછીનાં થોડાંક…
વધુ વાંચો >રૉન્ડેન નૅશનલ પાર્ક
રૉન્ડેન નૅશનલ પાર્ક : ઉત્તર-મધ્ય નૉર્વેમાં આવેલો રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન. ભૌગોલિક સ્થાન : 61° 50´ ઉ. અ. અને 9° 50´ પૂ. રે. . 1962ના ડિસેમ્બરમાં શાહી આદેશ દ્વારા કુદરતી માહોલ જળવાઈ રહે તે રીતે આયોજન કરી તેનું નિર્માણ કરવામાં આવેલું છે, 1970માં અધિકૃત રીતે તેને રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન તરીકે ખુલ્લો મૂકી રાષ્ટ્રને…
વધુ વાંચો >રૉન્ડેલેશિયા (Rondeletia)
રૉન્ડેલેશિયા (Rondeletia) : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા રૂબીએસી કુળની એક શોભન પ્રજાતિ. તેની ભારતમાં ઉદ્યાનોમાં ઉગાડવામાં આવતી એક જાતિનું નામ Rondeletia speciosa છે. તેની ઊંચાઈ લગભગ 1.5 મી. જેટલી હોય છે. તેના છોડ બહુ ફેલાતા નથી. પર્ણો સાદાં, સંમુખ, ઉપપર્ણીય (stipulate) નાનાં અને સદાહરિત હોય છે. તેની ઉપરની સપાટી રોમિલ હોય…
વધુ વાંચો >રોપર નદી
રોપર નદી : ઑસ્ટ્રેલિયાના નૉર્ધર્ન ટેરિટરી રાજ્યમાં આવેલી નદી. ભૌગોલિક સ્થાન : 14° 43´ દ. અ. અને 135° 27´ પૂ. રે.. આ નદી માતરંકાની પૂર્વમાં બૅઝવિક ખાડીમાં વહેતી ઘણી નદીઓના સંગમથી બને છે. તે અર્નહૅમ લૅન્ડ તરીકે ઓળખાતા અસમતળ વિસ્તારની દક્ષિણ સીમા રચે છે. 400 કિમી.ના અંતર સુધી વહીને તે…
વધુ વાંચો >રોપવે (aerial ropeway)
રોપવે (aerial ropeway) : દુર્ગમ પર્વતો કે ઊંચી-નીચી ખડકાળ જમીન પર દૂર માલસામાન ને મુસાફરો માટે દોરડા(કેબલ)નો ઉપયોગ કરતી યાતાયાતની એક રીત. કારખાના માટે ખાણમાંથી કાચો માલ લાવવા કે મોટો બંધ બાંધવા માટે માટી, કાંકરી, રેતી જેવા પદાર્થો પહોંચાડવા રોપવેનો ઉપયોગ સારા પ્રમાણમાં થાય છે. હવે યાત્રાધામો અને પર્યટનસ્થળોમાં પણ…
વધુ વાંચો >રૉબર્ટ ગૅડોનનો કલાસંગ્રહ
રૉબર્ટ ગૅડોનનો કલાસંગ્રહ : જર્મનીમાં મ્યૂનિક ખાતેનો ત્રીજી સદીથી ઓગણીસમી સદી સુધીની ભારતીય કલાકૃતિઓનો સર્વશ્રેષ્ઠ અને વિશાળ સંગ્રહ. ‘થેરપી’ નામના તબીબી સામયિકના તંત્રી રૉબર્ટ ગૅડોનના અંગત સંગ્રહને 1966માં જનતા માટે વિધિવત્ રીતે ખુલ્લો મૂકવામાં આવ્યો છે. રોબર્ટના પિતામહ શિલ્પી હતા. તેમના સંસ્કાર રૉબર્ટમાં ઊતર્યા અને 1955થી તેમને ભારતીય કલાકૃતિઓના સંગ્રહનો…
વધુ વાંચો >રૉબર્ટ્સ, ઍન્ડી
રૉબર્ટ્સ, ઍન્ડી (જ. 29 જાન્યુઆરી 1951, અર્લિગ્ઝ વિલેજી ઍન્ટિગુયાના) : વેસ્ટ ઇન્ડિઝના ક્રિકેટર. તેઓ એક સૌથી ઝડપી અને સૌથી ખતરનાક ગોલંદાજ છે. વેસ્ટ ઇન્ડિઝ વતી રમનારા તેઓ ઍન્ટિગુયાનાના સૌપ્રથમ ખેલાડી હતા; ટેસ્ટ ક્રિકેટમાં 200 વિકેટ લેનારા તેઓ વેસ્ટ ઇન્ડિઝના ત્રીજા ખેલાડી બની રહ્યા. ક્રિકેટ-કારકિર્દીનો પ્રારંભ તેમણે 1974માં એક મૅચથી કર્યો,…
વધુ વાંચો >રોબસન, પૉલ (બ્સ્ટીલ)
રોબસન, પૉલ (બ્સ્ટીલ) (જ. 1898, પ્રિન્સટન, ન્યૂ જર્સી; અ. 1976) : પ્રસિદ્ધ ગાયક અને અભિનેતા. પ્રારંભમાં તેમને અમેરિકાના ‘બાર’ ખાતે પ્રવેશ મળ્યો હતો; પરંતુ 1921માં ન્યૂયૉર્ક શહેરમાં તેમણે રંગભૂમિ-કારકિર્દીનો પ્રારંભ કર્યો. 1922માં તેમણે બ્રિટનની રંગભૂમિ પર અભિનય આપ્યો. આફ્રિકન-અમેરિકન અભિનેતા તરીકે તેમને જે સફળતા મળી તેવી અને તેટલી લોકચાહના તેમને…
વધુ વાંચો >રોબિન વૉરેન
રોબિન વૉરેન (જ. 11 જૂન 1937, એડિલેડ, દક્ષિણ ઑસ્ટ્રેલિયા) : 2005ના નોબેલ પુરસ્કારના સહવિજેતા ઑસ્ટ્રેલિયન સંશોધક. 1961માં યુનિવર્સિટી ઑવ્ એડિલેડમાંથી સ્નાતક પદવી પ્રાપ્ત કરી અને કેટલીક ઇસ્પિતાલોમાં કાર્ય કર્યા પછી 1968માં રૉયલ પર્થ હૉસ્પિટલમાં રોગવિજ્ઞાની તરીકે જોડાયા; જ્યાં 1999 સુધી સેવા આપી નિવૃત્ત થયા. 1979માં એક દર્દીના જઠરની પેશીનું જૈવપરીક્ષણ…
વધુ વાંચો >રૉબિનહૂડ
રૉબિનહૂડ : ઇંગ્લૅન્ડના શેરવૂડ કે બાર્ન્સડેલના જંગલમાં વસતો, દંતકથારૂપ બનેલો, મધ્યકાલીન યુગનો, ગરીબોનો બેલી અને ધનિકોનો દુશ્મન, પરંતુ રાજસત્તા સામે બહારવટે ચડેલો વીરપુરુષ. પોતાની આજ્ઞાનો ભંગ કરનાર, પછી ભલે તે રાજસત્તા હોય કે સામાન્ય પ્રજાજન, કોઈની શેહશરમ વગર, તેને રહેંસી નાંખતાં તેને કોઈ રોકી શકતું ન હતું. તે સ્ત્રીદાક્ષિણ્યથી ભરપૂર…
વધુ વાંચો >રૉબિન્સન, એડ્વિન આર્લિંગ્ટન
રૉબિન્સન, એડ્વિન આર્લિંગ્ટન (જ. 22 ડિસેમ્બર 1869, હેડટાઇડ, મેઇન, યુ.એસ.; અ. 6 એપ્રિલ 1935, ન્યૂયૉર્ક સિટી) : અમેરિકન કવિ અને પત્રકાર. ગાર્ડિનર શહેરમાં ઉછેર. તેમની કવિતામાં દૃષ્ટિગોચર થતું ‘ટિલબેરી ટાઉન’ તે જ ગાર્ડિનર. શિક્ષણ હાર્વર્ડમાં (1891–93). ન્યૂયૉર્ક સિટીમાં નોકરી. ‘ધ ટૉરન્ટ ઍન્ડ ધ નાઇટ બિફોર’ (1896) તેમનો અંગત રીતે છપાયેલો…
વધુ વાંચો >