૧૪.૦૩

બૉરોનથી બોલ્ડિંગ કેનેથ ઈ.

બૉરોન

બૉરોન : આવર્તક કોષ્ટકના 13મા (અગાઉના IIIજા) સમૂહનું રાસાયણિક અધાતુતત્વ. સંજ્ઞા, B. હમ્ફ્રી ડેવીએ 1807માં અને ગે-લ્યૂસૅક તથા થેનાર્ડે 1808માં બૉરિક ઍસિડમાંથી લગભગ એકીવખતે આ તત્વ શોધ્યું હતું. બૉરિક ઍસિડના અપચયન માટે ડેવીએ વિદ્યુતવિભાજનનો અને ગે-લ્યૂસૅક અને થેનાર્ડે પોટૅશિયમનો ઉપયોગ કર્યો હતો. 1892માં હેન્રિ મોઇસાંએ 98 % કરતાં વધુ શુદ્ધતાવાળું…

વધુ વાંચો >

બૉરોબુદુર

બૉરોબુદુર : જાવામાં આઠમી સદીના ઉત્તરાર્ધ અને નવમી સદીના પૂર્વાર્ધમાં નિર્માણ કરાયેલ સ્થાપત્યરત્નરૂપ વિરાટ સ્તૂપરાજ. બૉરોબુદુરનો ભવ્ય સ્તૂપ મધ્ય જાવાના કેદુ પ્રદેશમાં ગોળાકાર ડુંગરને કંડારીને રચવામાં આવેલ સુવર્ણદ્વીપના સર્વોત્તમ બૌદ્ધ સ્મારક તરીકે વિશ્વવિખ્યાત છે. તે ધ્યાનમગ્ન શાક્યમુનિ બુદ્ધના મુંડન કરેલા શ્યામ મસ્તક જેવો આબેહૂબ શોભે છે. આ સ્તૂપ તથા ચંડી-મેડૂત,…

વધુ વાંચો >

બૉરોમીની, ફ્રાન્સેસ્કો

બૉરોમીની, ફ્રાન્સેસ્કો (જ. 1599, બિસૉન, ઇટાલી; અ. 1667) : ઇટાલીના પ્રસિદ્ધ બરોક સ્થપતિ અને શિલ્પી. ઇટાલીના અન્ય પ્રસિદ્ધ બરોક સ્થપતિ બર્નિનીના તે સમકક્ષ શક્તિશાળી સ્પર્ધક હતા. બંનેએ માર્દેનો પાસે તાલીમ લીધી હતી. બૉરોમીનીની સ્થાપત્યરચનાઓ ઘણી જ સંકુલ અને સ્વૈરવિહારી છે. માનવશરીરનાં પ્રમાણમાપનું સ્થાપત્ય-રચનાઓમાં પ્રતિબિંબ પડવું જોઈએ તેવી રેનેસાંકાળની માન્યતા તેમજ…

વધુ વાંચો >

બૉર્ગ, બૉર્ન

બૉર્ગ, બૉર્ન (જ. 1956; સૉડર ટ્રાલ્જ, સ્વીડન, ) : નામી ટેનિસ-ખેલાડી. ટેનિસની રમત પર લક્ષ કેન્દ્રિત કરવા 14 વર્ષની વયે તેમણે શાળાનો અભ્યાસ છોડી દીધો. 15 વર્ષની વયે તેઓ સ્વીડિશ ડૅવિસ કપ માટેની ટીમ માટે પસંદગી પામ્યા. 16 વર્ષની વયે તો તેઓ વિમ્બલડનના જુનિયર ચૅમ્પિયન બન્યા. 1976માં તેઓ વિમ્બલડન સિંગલ…

વધુ વાંચો >

બૉર્ગલ્મ (જૉન) ગટ્ઝૉન

બૉર્ગલ્મ (જૉન) ગટ્ઝૉન (જ. 1867, સેંટ ચાર્લ્સ, ઇડાહો; અ. 1941) : નિષ્ણાત શિલ્પી. વિશાળકાય શિલ્પ-સર્જનો માટે તેઓ જાણીતા થયેલા. તેમનું સૌથી વિશેષ પ્રતિષ્ઠા પામેલું મહાસર્જન તે માઉન્ટ રસ્મૉર નૅશનલ મેમૉરિયલ. વિશાળ પર્વતની એક બાજુની ગિરિમાળામાં તે ઝીણવટપૂર્વક કોતરીને કંડારવામાં આવ્યું છે. 1939માં તે પૂરું થયું. બીજાં વિશાળકાય શિલ્પોમાં અમેરિકાના કૅપિટૉલ…

વધુ વાંચો >

બૉર્જે, જૉર્જ લૂઈસ

બૉર્જે, જૉર્જ લૂઈસ (જ. 24 ઑગસ્ટ 1899, બુએનોસ, આઇરિસ; અ. 1986) : આર્જેન્ટીનાના કવિ, નિબંધકાર અને ટૂંકી વાર્તાઓના લેખક. દક્ષિણ અમેરિકામાં આધુનિક વિચારસરણી ધરાવતા એકાંતિક મતવાદી ચળવળના સ્થાપક. તેઓ પ્રથમ અંગ્રેજી અને પછી સ્પૅનિશ ભાષા શીખ્યા અને તેમના પિતાની લાઇબ્રેરીમાંથી સૌપ્રથમ ‘હક્સ લેબરી ફીન’, એચ. જી. વેલ્સની નવલકથા ‘ધ થાઉઝન્ડ…

વધુ વાંચો >

બૉર્ડ ઑવ્ ડિરેક્ટર્સ

બૉર્ડ ઑવ્ ડિરેક્ટર્સ : કંપનીનો વહીવટ કરવા માટે ચૂંટાયેલા અથવા નિયુક્ત થયેલા પ્રતિનિધિઓની સંચાલક સમિતિ અથવા નિયામક મંડળી. કંપની ભલે શ્વાસોચ્છવાસ લેતી જીવંત વ્યક્તિ ન હોય, પરંતુ તે કાયદા દ્વારા સર્જિત કૃત્રિમ વ્યક્તિ (artificial person) છે અને તેનું વૈધાનિક વિશિષ્ટ અસ્તિત્વ (legal entity) હોય છે. તેનું સંચાલન તે પોતાની જાતે…

વધુ વાંચો >

બોર્ડન, વિલિયમ એલન્સન

બોર્ડન, વિલિયમ એલન્સન (જ. 1853, મૅસેચૂસેટ્સ, યુ.એસ.; અ. 1931) : પૂર્વ વડોદરા રાજ્યનાં નગરો તથા ગામોમાં પ્રશંસનીય ગ્રંથાલય-પ્રણાલીની રચના કરનાર અમેરિકી ગ્રંથાલયશાસ્ત્રી. અમેરિકાના તત્કાલીન પ્રખ્યાત ગ્રંથાલયવિદ ચાર્લ્સ કટર પાસે શિક્ષા લીધી અને તેમના સહાયક તરીકે લાંબો અનુભવ મેળવ્યો. કોલમ્બિયા વિશ્વવિદ્યાલયમાં  મેલવિલ ડ્યુઇએ સ્થાપેલા ગ્રંથાલય-શિક્ષણના વર્ગોમાં તેઓ વ્યાખ્યાતા હતા. કનેક્ટિકટની યંગમૅન્સ…

વધુ વાંચો >

બૉર્ડર, એલન (રૉબર્ટ)

બૉર્ડર, એલન (રૉબર્ટ) (જ. 1955, સિડની, ઑસ્ટ્રેલિયા) : નામાંકિત ક્રિકેટ-ખેલાડી. તેમણે સિડની ખાતે શિક્ષણ લીધું હતું. 1977માં તેમણે ક્રિકેટ-ખેલાડી તરીકેની કારકિર્દીનો પ્રારંભ કર્યો. 1978–79માં ઇંગ્લૅન્ડ સામેની મૅચથી તેમણે ટેસ્ટ ક્રિકેટનો આરંભ કર્યો. 1984–85માં તેઓ કૅપ્ટનપદે નિયુક્ત થયા. તેમની નેતાગીરી હેઠળ, ઑસ્ટ્રેલિયાની ટીમ સૌથી વધુ સફળતા પામતી રહી. તેમણે 1989માં ‘ઍશિઝ’નો…

વધુ વાંચો >

બૉર્ડોક્સ

બૉર્ડોક્સ : ફ્રાન્સના નૈર્ઋત્ય ભાગમાં આવેલું ઍક્વિટેનનું પાટનગર તથા જિરોન્ડ પ્રદેશનું વહીવટી મથક. ઍક્વિટોન થાળાના વિસ્તાર માટે તે વેપારવણજના કેન્દ્ર તરીકે ખ્યાતિ પામેલું છે. ભૌગોલિક સ્થાન : 44° 50´ ઉ. અ. અને 0° 34´ પૂ. રે.  ગેરોન નદીના કાંઠા પર વસેલું આ શહેર ઍક્વિટોન થાળામાંની દ્રાક્ષની વાડીઓ માટે ફ્રાન્સમાં જાણીતું…

વધુ વાંચો >

બોલ્ટ્ઝમૅન, લુડવિગ ઇડૂઆર્ડ

Jan 3, 2001

બોલ્ટ્ઝમૅન, લુડવિગ ઇડૂઆર્ડ (જ. 20 ફેબ્રુઆરી 1844, વિયેના; અ. 5 સપ્ટેમ્બર 1906, દુઇનો, ઇટાલી) : જે. ડબ્લ્યુ. ગિબ્સ સાથે પ્રશિષ્ટ સાંખ્યિકીય ભૌતિકશાસ્ત્રને વિકસાવનાર ઑસ્ટ્રિયન ભૌતિકવિજ્ઞાની. આ શાખા દ્વારા તેમણે પરમાણુઓના ગુણધર્મો (દળ, વીજભાર, સંરચના) દ્રવ્યના ગુણધર્મોને કેવી રીતે નક્કી કરે છે તે દર્શાવ્યું. તેમનો ઉછેર વેલ્સ અને લિન્ઝમાં થયો હતો.…

વધુ વાંચો >

બોલ્ડિંગ, કેનેથ ઈ.

Jan 3, 2001

બોલ્ડિંગ, કેનેથ ઈ. (જ. 18 જાન્યુઆરી 1910, લિવરપૂલ, ઇંગ્લૅન્ડ) : ઇંગ્લૅન્ડમાં જન્મેલા પરંતુ જેમની સમગ્ર વ્યાવસાયિક કારકિર્દી અમેરિકામાં વીતી એવા મુક્ત અર્થતંત્રના હિમાયતી અર્થશાસ્ત્રી. પિતા લિવરપૂલમાં પ્લંબરનો વ્યવસાય કરતા હતા. ત્યાં તેમણે માધ્યમિક શિક્ષણ લીધું અને ત્યારબાદ એક વર્ષ 1928માં ઑક્સફર્ડની ન્યૂ કૉલેજમાં રસાયણશાસ્ત્રનો અભ્યાસ કર્યો. 1932માં રાષ્ટ્રકુટુંબની શિષ્યવૃત્તિ લઈ…

વધુ વાંચો >