૩.૨૪
ઍવૉગૅડ્રોનો સિદ્ધાંતથી ઍસિડ-બેઝ અનુમાપનો
ઍવૉગૅડ્રોનો સિદ્ધાંત
ઍવૉગૅડ્રોનો સિદ્ધાંત (Avogadro’s law) : 1811માં ઇટાલિયન રસાયણજ્ઞ એમેડિયો ઍવૉગૅડ્રોએ રજૂ કરેલી પરિકલ્પના (hypothesis). સમાન તાપમાન અને દબાણે વાયુઓ કે બાષ્પના સમાન કદમાં અણુઓની એકસરખી સંખ્યા હોય છે. આ પરિકલ્પનાની અગત્ય તરફ સૌપ્રથમ ઇટાલિયન સ્ટેનિસ્લો કેનિઝારોએ 1858માં ધ્યાન દોર્યું. આ પરિકલ્પનાની વિવિધ દિશાએથી સાબિતી મળતાં તેને રસાયણવિજ્ઞાનની વિચારસરણીમાં સિદ્ધાંત કે…
વધુ વાંચો >ઍશલર
ઍશલર : પથ્થરની દીવાલોની રચનામાં પથ્થરના દરેક એકમને ખાસ ઘડવાની પદ્ધતિ. એમાં પથ્થરની દરેક બાજુ એકબીજા સાથે બંધબેસી જાય તે રીતે ઘડી અને સપાટ કરવામાં આવે છે. તેથી દીવાલના બાંધકામમાં સુગમતા રહે છે. રેતિયા પથ્થરને આ રીતે ઘડવામાં આવે છે, જ્યારે ખડકાળ પથ્થરને ઘડવામાં નથી આવતા કારણ કે તેની મજબૂતાઈ…
વધુ વાંચો >એશિયન ચલચિત્ર
એશિયન ચલચિત્ર : ભારત સહિત એશિયા ખંડના તમામ દેશોમાં ચાલતી ચલચિત્ર-નિર્માણની પ્રવૃત્તિ. ભારત આ ક્ષેત્રે ચિત્રનિર્માણની સંખ્યાની ર્દષ્ટિએ તો હૉલિવુડની બરાબરી કરે છે અને એકવીસમી સદીનો આરંભ થતા સુધીમાં તો વિશ્વ સિનેમામાં ભારતીય ચલચિત્રે તેની ઓળખ પણ ઊભી કરી દીધી છે. ભારતીય કલાકારો તથા કસબીઓની હૉલિવુડમાં પણ માંગ ઊભી થવા…
વધુ વાંચો >એશિયન ડેવલપમેન્ટ બૅંક
એશિયન ડેવલપમેન્ટ બૅંક (ADB) : સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘના વિકાસ કાર્યક્રમો અમલમાં મૂકતી, એશિયા તથા પૅસિફિક વિસ્તારની પરિયોજનાઓની દેખરેખ રાખતી અને તે માટે જરૂરી વહીવટી સત્તા ધરાવતી સંસ્થા. સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘના એશિયા તથા પૅસિફિક વિસ્તારના આર્થિક તથા સામાજિક કમિશન(United Nations Economic and Social Commission for Asia and the Pacific – UNESCAP)ને ઉપક્રમે ડિસેમ્બર,…
વધુ વાંચો >એશિયન ડ્રામા
એશિયન ડ્રામા (1968) : દક્ષિણ એશિયાની ઘોર ગરીબી પર વ્યાપક પ્રકાશ પાડતો ગ્રંથ. લેખક ગુન્નાર મિર્ડાલ. દક્ષિણ એશિયાના દેશોની ગરીબીની સમસ્યા પર હાથ ધરવામાં આવેલા સંશોધનના પરિપાક રૂપે તૈયાર કરવામાં આવેલો ગ્રંથ. તેના લેખક જગવિખ્યાત અર્થશાસ્ત્રી ગુન્નાર મિર્ડાલ છે. આ ગ્રંથ માટેનું સંશોધનકાર્ય તેમણે તેમના સાથીઓની સાથે 1957-67ના દસકા દરમિયાન…
વધુ વાંચો >એશિયન રમતોત્સવ
એશિયન રમતોત્સવ : એશિયન રમતોત્સવ શરૂ કરવાનું શ્રેય ભારતના ઑલિમ્પિક સમિતિના સભ્ય અને ભારતસરકારના યુવક કલ્યાણ વિભાગના સલાહકાર જી. ડી. સોંધીને ફાળે જાય છે. તે મક્કમપણે માનતા હતા કે જો દર ચાર વર્ષે અને બે ઑલિમ્પિક રમતોત્સવની વચ્ચે એશિયા ખંડના દેશો માટે જો કોઈ રમતોત્સવ શરૂ કરવામાં આવે તો એશિયાના…
વધુ વાંચો >એશિયા
એશિયા દુનિયાના સાત ખંડો પૈકી સૌથી મોટો ખંડ. પૂર્વ ગોળાર્ધના ઉત્તર ભાગમાં 100 દ. અ.થી 800 ઉ. અ. અને 250 પૂ. રે.થી 1750 પૂ. રે. વચ્ચે આવેલો છે. પૃથ્વીના કુલ વિસ્તારના 11થી 12 ટકા અને કુલ સૂકી જમીનના 1/3 ભાગને તે આવરી લે છે. તેનું ક્ષેત્રફળ 4,46,14,399 ચોકિમી. છે. તેની…
વધુ વાંચો >એશિયાટિક સોસાયટી
એશિયાટિક સોસાયટી (1784) : ભારતીય કલા, શાસ્ત્રો, પ્રાચીન સાહિત્ય, ઇતિહાસ અને પ્રાચીન અવશેષો અને સંસ્કૃત ભાષાના જ્ઞાનભંડારોનો શાસ્ત્રીય પદ્ધતિથી અભ્યાસ કરવા માટે 1784માં સ્થપાયેલી સોસાયટી. એશિયાટિક સોસાયટીની સ્થાપના સૌપ્રથમ કોલકાતામાં વિલિયમ જૉન્સ નામના કાયદાશાસ્ત્રી અને પ્રાચ્યવિદ્યાવિશારદે (1746-94) ઈસ્ટ ઇન્ડિયા કંપનીના ગવર્નર જનરલ વૉરન હેસ્ટિંગ્સના પ્રોત્સાહનથી કરી હતી. વિલિયમ ચેમ્બર્સ, ગ્લૅડવિન,…
વધુ વાંચો >એશિયા માઇનોર
એશિયા માઇનોર (આનાતોલિયા) : વર્તમાન તુર્કસ્તાનના એશિયા ખંડ તરફના ભૌગોલિક વિસ્તારને આવરી લેતો દ્વીપકલ્પ. ભૌગોલિક સ્થાન : 390 ઉ. અ. અને 320 પૂ. રે.ની આજુબાજુનો વિસ્તાર. તેના મધ્યમાં સમુદ્રની સપાટીથી આશરે 900 મીટરની ઊંચાઈ પર પઠાર છે. ઉત્તરમાં ટેકરીઓની લાંબી હારમાળા છે, દક્ષિણ તરફ આશરે 3,700 મીટર જેટલી ઊંચાઈ ધરાવતી…
વધુ વાંચો >ઍશિસ
ઍશિસ : ઇંગ્લૅન્ડ અને ઑસ્ટ્રેલિયા વચ્ચે રમાતી ટેસ્ટ ક્રિકેટ મૅચમાં હારજીતના ફેંસલાનું પ્રતીક. 1882ની ઓવલ ટેસ્ટમાં ઇંગ્લૅન્ડને ઑસ્ટ્રેલિયા ઉપર વિજય મેળવવા 93 રનની જરૂર હતી, પણ 85 રનમાં આઉટ થયા. ‘સ્પૉર્ટિંગ ટાઇમ્સ’ અખબારમાં સર્લી બ્રુક્સે ઇંગ્લિશ ક્રિકેટ મૃત્યુ પામી છે અને તેના અંતિમ સંસ્કાર કરીને ભસ્મ એટલે કે ‘ઍશિસ’ ઑસ્ટ્રેલિયા…
વધુ વાંચો >ઍવૉગૅડ્રોનો સિદ્ધાંત
ઍવૉગૅડ્રોનો સિદ્ધાંત (Avogadro’s law) : 1811માં ઇટાલિયન રસાયણજ્ઞ એમેડિયો ઍવૉગૅડ્રોએ રજૂ કરેલી પરિકલ્પના (hypothesis). સમાન તાપમાન અને દબાણે વાયુઓ કે બાષ્પના સમાન કદમાં અણુઓની એકસરખી સંખ્યા હોય છે. આ પરિકલ્પનાની અગત્ય તરફ સૌપ્રથમ ઇટાલિયન સ્ટેનિસ્લો કેનિઝારોએ 1858માં ધ્યાન દોર્યું. આ પરિકલ્પનાની વિવિધ દિશાએથી સાબિતી મળતાં તેને રસાયણવિજ્ઞાનની વિચારસરણીમાં સિદ્ધાંત કે…
વધુ વાંચો >ઍશલર
ઍશલર : પથ્થરની દીવાલોની રચનામાં પથ્થરના દરેક એકમને ખાસ ઘડવાની પદ્ધતિ. એમાં પથ્થરની દરેક બાજુ એકબીજા સાથે બંધબેસી જાય તે રીતે ઘડી અને સપાટ કરવામાં આવે છે. તેથી દીવાલના બાંધકામમાં સુગમતા રહે છે. રેતિયા પથ્થરને આ રીતે ઘડવામાં આવે છે, જ્યારે ખડકાળ પથ્થરને ઘડવામાં નથી આવતા કારણ કે તેની મજબૂતાઈ…
વધુ વાંચો >એશિયન ચલચિત્ર
એશિયન ચલચિત્ર : ભારત સહિત એશિયા ખંડના તમામ દેશોમાં ચાલતી ચલચિત્ર-નિર્માણની પ્રવૃત્તિ. ભારત આ ક્ષેત્રે ચિત્રનિર્માણની સંખ્યાની ર્દષ્ટિએ તો હૉલિવુડની બરાબરી કરે છે અને એકવીસમી સદીનો આરંભ થતા સુધીમાં તો વિશ્વ સિનેમામાં ભારતીય ચલચિત્રે તેની ઓળખ પણ ઊભી કરી દીધી છે. ભારતીય કલાકારો તથા કસબીઓની હૉલિવુડમાં પણ માંગ ઊભી થવા…
વધુ વાંચો >એશિયન ડેવલપમેન્ટ બૅંક
એશિયન ડેવલપમેન્ટ બૅંક (ADB) : સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘના વિકાસ કાર્યક્રમો અમલમાં મૂકતી, એશિયા તથા પૅસિફિક વિસ્તારની પરિયોજનાઓની દેખરેખ રાખતી અને તે માટે જરૂરી વહીવટી સત્તા ધરાવતી સંસ્થા. સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘના એશિયા તથા પૅસિફિક વિસ્તારના આર્થિક તથા સામાજિક કમિશન(United Nations Economic and Social Commission for Asia and the Pacific – UNESCAP)ને ઉપક્રમે ડિસેમ્બર,…
વધુ વાંચો >એશિયન ડ્રામા
એશિયન ડ્રામા (1968) : દક્ષિણ એશિયાની ઘોર ગરીબી પર વ્યાપક પ્રકાશ પાડતો ગ્રંથ. લેખક ગુન્નાર મિર્ડાલ. દક્ષિણ એશિયાના દેશોની ગરીબીની સમસ્યા પર હાથ ધરવામાં આવેલા સંશોધનના પરિપાક રૂપે તૈયાર કરવામાં આવેલો ગ્રંથ. તેના લેખક જગવિખ્યાત અર્થશાસ્ત્રી ગુન્નાર મિર્ડાલ છે. આ ગ્રંથ માટેનું સંશોધનકાર્ય તેમણે તેમના સાથીઓની સાથે 1957-67ના દસકા દરમિયાન…
વધુ વાંચો >એશિયન રમતોત્સવ
એશિયન રમતોત્સવ : એશિયન રમતોત્સવ શરૂ કરવાનું શ્રેય ભારતના ઑલિમ્પિક સમિતિના સભ્ય અને ભારતસરકારના યુવક કલ્યાણ વિભાગના સલાહકાર જી. ડી. સોંધીને ફાળે જાય છે. તે મક્કમપણે માનતા હતા કે જો દર ચાર વર્ષે અને બે ઑલિમ્પિક રમતોત્સવની વચ્ચે એશિયા ખંડના દેશો માટે જો કોઈ રમતોત્સવ શરૂ કરવામાં આવે તો એશિયાના…
વધુ વાંચો >એશિયા
એશિયા દુનિયાના સાત ખંડો પૈકી સૌથી મોટો ખંડ. પૂર્વ ગોળાર્ધના ઉત્તર ભાગમાં 100 દ. અ.થી 800 ઉ. અ. અને 250 પૂ. રે.થી 1750 પૂ. રે. વચ્ચે આવેલો છે. પૃથ્વીના કુલ વિસ્તારના 11થી 12 ટકા અને કુલ સૂકી જમીનના 1/3 ભાગને તે આવરી લે છે. તેનું ક્ષેત્રફળ 4,46,14,399 ચોકિમી. છે. તેની…
વધુ વાંચો >એશિયાટિક સોસાયટી
એશિયાટિક સોસાયટી (1784) : ભારતીય કલા, શાસ્ત્રો, પ્રાચીન સાહિત્ય, ઇતિહાસ અને પ્રાચીન અવશેષો અને સંસ્કૃત ભાષાના જ્ઞાનભંડારોનો શાસ્ત્રીય પદ્ધતિથી અભ્યાસ કરવા માટે 1784માં સ્થપાયેલી સોસાયટી. એશિયાટિક સોસાયટીની સ્થાપના સૌપ્રથમ કોલકાતામાં વિલિયમ જૉન્સ નામના કાયદાશાસ્ત્રી અને પ્રાચ્યવિદ્યાવિશારદે (1746-94) ઈસ્ટ ઇન્ડિયા કંપનીના ગવર્નર જનરલ વૉરન હેસ્ટિંગ્સના પ્રોત્સાહનથી કરી હતી. વિલિયમ ચેમ્બર્સ, ગ્લૅડવિન,…
વધુ વાંચો >એશિયા માઇનોર
એશિયા માઇનોર (આનાતોલિયા) : વર્તમાન તુર્કસ્તાનના એશિયા ખંડ તરફના ભૌગોલિક વિસ્તારને આવરી લેતો દ્વીપકલ્પ. ભૌગોલિક સ્થાન : 390 ઉ. અ. અને 320 પૂ. રે.ની આજુબાજુનો વિસ્તાર. તેના મધ્યમાં સમુદ્રની સપાટીથી આશરે 900 મીટરની ઊંચાઈ પર પઠાર છે. ઉત્તરમાં ટેકરીઓની લાંબી હારમાળા છે, દક્ષિણ તરફ આશરે 3,700 મીટર જેટલી ઊંચાઈ ધરાવતી…
વધુ વાંચો >ઍશિસ
ઍશિસ : ઇંગ્લૅન્ડ અને ઑસ્ટ્રેલિયા વચ્ચે રમાતી ટેસ્ટ ક્રિકેટ મૅચમાં હારજીતના ફેંસલાનું પ્રતીક. 1882ની ઓવલ ટેસ્ટમાં ઇંગ્લૅન્ડને ઑસ્ટ્રેલિયા ઉપર વિજય મેળવવા 93 રનની જરૂર હતી, પણ 85 રનમાં આઉટ થયા. ‘સ્પૉર્ટિંગ ટાઇમ્સ’ અખબારમાં સર્લી બ્રુક્સે ઇંગ્લિશ ક્રિકેટ મૃત્યુ પામી છે અને તેના અંતિમ સંસ્કાર કરીને ભસ્મ એટલે કે ‘ઍશિસ’ ઑસ્ટ્રેલિયા…
વધુ વાંચો >