ઉદ્યોગ વ્યાપાર અને વ્યવસ્થાપન

રેલવે-રસીદ : હેરફેર માટે માલ સ્વીકાર્યા બાદ રેલવે દ્વારા તેની અપાતી પહોંચ. વાહનવ્યવહારની સંસ્થાઓ અન્યનો માલ સ્વીકારીને સૂચના પ્રમાણેના સ્થળે તે પહોંચાડતી હોય છે. સામાન્ય સંજોગોમાં વેચનાર માલ મોકલતો હોય છે અને ખરીદનાર તે મેળવતો હોય છે. કેટલીક વાર વેચનાર વતી આડતિયા, દલાલો અને મારફતિયા પણ માલ રવાના કરતા હોય…

રૉડિક, અનીતા (લૂસિયા) (જ. 1943, બ્રાઇટન, ઇંગ્લૅન્ડ) : પ્રાકૃતિક સૌંદર્ય-પ્રસાધનોનાં પુરસ્કર્તા. પ્રારંભમાં તેમણે પોતાનાં ઇટાલિયન માબાપના આઇસક્રીમ-પાર્લરમાં કામગીરી બજાવી હતી. તેમણે નાટ્યશિક્ષક તરીકેની તાલીમ પણ લીધેલી. શાકભાજી જેમ છૂટક વેચાય છે તેમ સૌંદર્ય-પ્રસાધનોનું છૂટક (retail) વેચાણ થઈ શકે કે કેમ એ બાબતે તેમને કુતૂહલ થયું. 1976માં તેમણે બ્રાઇટનની એક પાછલી…

લઘુમતીહિત (જૉઇન્ટ સ્ટૉક કંપની) : કંપનીમાં બહુમતી શૅરહોલ્ડરોના અત્યાચાર અને ગેરવહીવટ સામે રક્ષણ મેળવવાપાત્ર લઘુમતી શૅરહોલ્ડરોનું હિત. કંપનીમાં ઊભા થતા પ્રત્યેક પ્રશ્ન અંગેનો નિર્ણય શૅરહોલ્ડરોની સાદી અથવા વિશિષ્ટ બહુમતીથી લેવામાં આવે છે. આમ તેનું સંચાલન બહુમતી નિર્ણય ઉપર આધારિત હોય છે. રાજામુંદ્રી ઇલેક્ટ્રિસિટી વિ. નાગેશ્વર રાવ કેસમાં ભારતની સર્વોચ્ચ અદાલતે…

લિક્વિડેટર : કંપનીનું વિસર્જન (liquidation) કરવાની કાર્યવહી કરવા માટે નિમાયેલો અધિકારી. તેની નિમણૂક અદાલત અથવા શૅરહોલ્ડરો અથવા કંપનીના લેણદારો દ્વારા કરવામાં આવતી હોય છે. કંપનીને બંધ કરવાનાં અનેક કારણો હોઈ શકે છે. તેમાં મુખ્યત્વે કાયદાકીય વિધિના પાલનમાં કંપનીની ક્ષતિઓ, દેવાં ચૂકવવાની તેની અશક્તિ, કંપનીની સ્થાપના સમયે નિશ્ચિત કરેલા સમયનું પૂરું…

લીવરેજ (વાણિજ્ય) : કંપનીના વકરામાં વધઘટ થતાં તેના નફામાં થતી સાપેક્ષ વધઘટ. ભૌતિકશાસ્ત્રમાં ઉચ્ચાલક(lever)નો ઉપયોગ કરવાથી જે યાંત્રિક શક્તિલાભ અથવા શક્તિહાનિ થાય છે તેને ‘લીવરેજ’ કહેવાય છે. તેવી રીતે ધંધામાં કંપની પ્રચુર અથવા સીમિત મૂડીની મદદથી ઉત્પાદિત કરેલા માલનું વેચાણ કરે તો વકરામાં વધઘટ થવાથી જે નાણાલાભ અથવા નાણાહાનિ થાય…