ચલચિત્ર
વેલ્સ, ઓર્સન
વેલ્સ, ઓર્સન (જ. 6 મે 1915, કેનોશા, વિસ્કૉન્સિન, અમેરિકા; અ. 9 ઑક્ટોબર 1985) : અભિનેતા, નિમર્તિા, દિગ્દર્શક અને પટકથાલેખક. પૂરું નામ જ્યૉર્જ ઓર્સન વેલ્સ. વિશ્વની પ્રશિષ્ટ સિનેકૃતિઓમાં અવ્વલ ગણાતી ‘સિટિઝન કેન’ના સર્જને વેલ્સને ટોચના ચિત્રસર્જકોમાં સ્થાન અપાવ્યું હતું. વેલ્સે પોતાની કારકિર્દીનો પ્રારંભ સિને-પત્રકાર તરીકે કર્યો હતો. એ પછી રંગભૂમિ પર…
વધુ વાંચો >વેવિશાળ
વેવિશાળ (1949) : ઝવેરચંદ મેઘાણીની જાણીતી સામાજિક નવલકથા ‘વેવિશાળ’ પર આધારિત ગુજરાતી ચલચિત્ર. કીર્તિ પિક્ચર્સના નેજા હેઠળ નિર્માતા પી. બી. ઝવેરીએ નવલકથાનું જ નામાભિધાન રાખી આ ફિલ્મનું નિર્માણ કર્યું. ‘વેવિશાળ’નું દિગ્દર્શન અને સંવાદ-લેખન ચતુર્ભુજ દોશીનાં હતાં. ચિત્રની વાતર્િ આ પ્રમાણે છે : બે વણિક પરિવારો અન્યોન્ય સાથે લગ્નસંબંધથી જોડાય છે.…
વધુ વાંચો >વૈજયંતીમાલા
વૈજયંતીમાલા (જ. 13 ઑગસ્ટ 1936, ચેન્નાઈ, તામિલનાડુ) : હિંદી ચલચિત્રજગતની અભિનેત્રી અને નૃત્યાંગના. હિંદી ચિત્રોમાં સફળતાનાં શિખરો સર કરનાર આ પ્રથમ દક્ષિણ ભારતીય અભિનેત્રીએ 1951માં ફિલ્મ ‘બહાર’ સાથે હિંદી ચલચિત્રોમાં પગ મૂક્યો હતો. ‘બહાર’નું નિર્માણ તમિળ ચલચિત્ર પરથી કરવામાં આવ્યું હતું. કુશળ નર્તકી વસુંધરાદેવીનાં પુત્રી વૈજયંતીમાલાએ હિંદી ચિત્રોમાં આવતા પહેલાં…
વધુ વાંચો >વૉર ઍન્ડ પીસ
વૉર ઍન્ડ પીસ : જાણીતું ચલચિત્ર. નિર્માણવર્ષ : 1966-67, રંગીન; ભાષા : રશિયન; નિર્માતા-દિગ્દર્શક : સર્ગેઈ બોન્દાર્ચુક; પટકથાલેખક : સર્ગેઈ બોન્દાર્ચુક, વાસિલી સોલોવ્યૉવ; કથા : લિયૉ તૉલ્સ્તૉયની નવલકથા પર આધારિત; છબિકલા : ઍનાતોલી પેત્રિત્સ્કી; સંગીત : વ્યાચેસ્લાવ ઑવચિનિકૉવ; કળાનિર્દેશક : મિખાઈલ બોગ્દાનૉવ, ગેન્નાદી મ્યાસ્નિકૉવ; મુખ્ય કલાકારો : લુદમિલા સાવેલ્યેવા, સર્ગેઈ…
વધુ વાંચો >વૉર્નર બ્રધર્સ
વૉર્નર બ્રધર્સ : અમેરિકી ચલચિત્રનિર્માણ કંપની. ચાર ભાઈઓ હૅરી (1881-1958), આલ્બર્ટ (1884-1967), સૅમ્યુઅલ (1887-1927) અને જૅક વૉર્નરે (1892-1978) 1923માં આ કંપનીની સ્થાપના કરી. આ ચારેય ભાઈઓએ છેક 1903થી આ ક્ષેત્રે ઝંપલાવ્યું હતું અને ક્રમશ: તેમાં આગળ વધતા ગયા. પહેલાં તેમણે એક સિનેમાગૃહ ચલાવ્યું. પછી વિતરણના વ્યવસાયમાં ઊતર્યા અને 1912માં તેમણે…
વધુ વાંચો >વૉર્હોલ, ઍન્ડી
વૉર્હોલ, ઍન્ડી (જ. 6 ઑગસ્ટ 1927, પિટ્સબર્ગ, યુ.એસ.; અ. 22 ફેબ્રુઆરી 1987, ન્યૂયૉર્ક) : અમેરિકન પૉપ આર્ટ ચળવળના પ્રણેતાઓમાંનો એક તથા ફિલ્મ દિગ્દર્શક. મૂળ નામ એન્ડ્રુ વૉર્હોલા. કલાકારની અભિવ્યક્તિ વ્યક્તિગત નહિ પણ ઔદ્યોગિક તંત્રની જાહેરાત રૂપે છે તેવી ઘટના સૌપ્રથમ વૉર્હોલે ઊભી કરી હતી. એ રીતે તેણે પશ્ચિમી જગતની અદ્યતન…
વધુ વાંચો >શકીલ બદાયૂની
શકીલ બદાયૂની (જ. 3 ઑગસ્ટ 1916, બદાયૂં, ઉત્તરપ્રદેશ; અ. 20 એપ્રિલ 1970) : શાયર અને ચલચિત્રોના ગીતકાર. ચલચિત્રો માટે અર્થપૂર્ણ ગીતો રચનારા શકીલ બદાયૂનીના પિતા મૌલાના જમીલ એહમદ ઓખ્તા કાદરી એવું ઇચ્છતા હતા કે શકીલ ભણીગણીને કાબેલ બને, એટલે તેમણે તેને ઘેર બેઠાં જ અરબી, ફારસી, ઉર્દૂ અને હિંદીનું શિક્ષણ…
વધુ વાંચો >શકુંતલા
શકુંતલા : ચલચિત્ર. નિર્માણ-વર્ષ : 1943. શ્ર્વેત અને શ્યામ. ભાષા : હિંદી. નિર્માણસંસ્થા : રાજકમલ કલામંદિર. નિર્માતા-દિગ્દર્શક : વી. શાંતારામ. કથા-પટકથા : મહાકવિ કાલિદાસના ખ્યાતનામ નાટક ‘અભિજ્ઞાન શાકુન્તલમ્’ પરથી – દેવેન શારર. ગીતકાર : દેવેન શારર, રતનપ્રિયા. છબિકલા : વી. અવધૂત. સંગીત : વસંત દેસાઈ. મુખ્ય કલાકારો : જયશ્રી, ચંદ્રમોહન,…
વધુ વાંચો >શતરંજ કે ખિલાડી
શતરંજ કે ખિલાડી : રંગીન ચલચિત્ર. ભાષા : ઉર્દૂ. નિર્માણવર્ષ : 1977. નિર્માણસંસ્થા : દેવકી ચિત્ર. નિર્માતા : સુરેશ જિંદાલ. દિગ્દર્શન-પટકથા-સંવાદ-સંગીત : સત્યજિત રાય. કથા : મુનશી પ્રેમચંદની ટૂંકી વાર્તા પર આધારિત. સંવાદ : જાવેદ સિદ્દીકી, શમા ઝૈદી. છબિકલા : સૌમેન્દુ રોય. મુખ્ય કલાકારો : સંજીવકુમાર, સઇદ જાફરી, રિચાર્ડ એટનબરો,…
વધુ વાંચો >શમશાદ બેગમ
શમશાદ બેગમ (જ. 14 એપ્રિલ 1919, અમૃતસર, પંજાબ; અ. 23 એપ્રિલ 2013, મુંબઇ) : ભારતીય ચલચિત્રની પાર્શ્ર્વગાયિકા. હિંદી ચલચિત્રોનાં અનેક ગીતોને પોતાની વિશિષ્ટ ગાયકીથી લોકપ્રિય બનાવ્યાં. ગ્રામોફોન સાંભળીને તેમને સંગીત પ્રત્યે રુચિ જાગી હતી. આ જ તેમનો રિયાઝ હતો અને આ જ તેમની સંગીતસાધના હતી. જોકે એ વખતે લાહોરમાં વસતા…
વધુ વાંચો >