ઇતિહાસ – જગત

હેનસિયાટિક લીગ : 13મી સદીમાં સ્થાપવામાં આવેલ, જર્મનીનાં ઉત્તરનાં શહેરોના વેપારીઓનો સંઘ. જર્મનીમાં શાહી સત્તાનું પતન થવાથી આ શહેરો વાસ્તે સહિયારા રક્ષણની વ્યવસ્થા કરવી આવશ્યક બની. તે રાજકીય સંઘ ન હતો. 13મી સદીમાં પવિત્ર રોમન સામ્રાજ્યની રાજકીય તકલીફો દરમિયાન ચાંચિયાગીરી, વધુ પડતી જકાતો અને ભેદભાવ રાખતા નિયમો સામે બાલ્ટિક જર્મન…

હેમિલ્ટન, ઍલેક્ઝાન્ડર કૅપ્ટન (જ. 1762; અ. 30 ડિસેમ્બર 1824) : ઈસ્ટ ઇન્ડિયા કંપનીની લશ્કરી સેવામાં કૅપ્ટન. ત્યાંથી ઇંગ્લૅન્ડ પાછા ફર્યાની તારીખ નોંધાયેલી નથી. તેમણે બ્રિટિશ મ્યુઝિયમ તથા પૅરિસમાં સંસ્કૃતનો અભ્યાસ કર્યો. અમીન્સની સંધિ પછી, બીજી વાર ઇંગ્લૅન્ડને ફ્રાન્સ સાથે લડાઈ થઈ ત્યારે તેમને પૅરિસમાં અટકાયતમાં રાખવામાં આવ્યા હતા. તેમણે ફ્રેન્ચ…

હેલિયૉક્લિસ (ઈ. પૂ. બીજી સદીનો પૂર્વાર્ધ) : સિક્કાઓના પુરાવા મુજબ ઇન્ડો-બૅક્ટ્રિયન રાજા યુક્રેટાઇડીસનો પુત્ર અને વારસદાર. તક્ષશિલાની આસપાસના પ્રદેશ પર તેનું રાજ્ય હતું. તે બૅક્ટ્રિયાનો છેલ્લો ગ્રીક રાજા હતો એમ માનવામાં આવે છે કે તેને શક લોકો-(સિધિયનો)એ બૅક્ટ્રિયામાંથી હાંકી કાઢ્યો હતો. તેના શાસનનો આશરે ઈ. પૂ. 135 પછી અંત આવ્યો.…

હેલેનિક સંસ્કૃતિ : પ્રાચીન ગ્રીસ અથવા હેલેનીઝ દ્વારા વિકસાવેલી સંસ્કૃતિ. તેની સૌપ્રથમ રજૂઆત હોમરનાં ‘ઇલિયડ’ અને ‘ઑડિસી’ મહાકાવ્યોમાં થઈ છે અને તે હોમર યુગ કહેવાય છે. તેનો પ્રશિષ્ટ સમયગાળો ઈ. પૂ. 5મી તથા 4થી સદીઓનો છે. તે સમયે રાજકીય અને સામાજિક જીવનમાં સજીવતા, ઉત્સાહ હતાં. તેનાથી ઍથેન્સની લોકશાહી પ્રથા વિકસી.…

હેલેનિસ્ટિક યુગ : પ્રાચીન સાંસ્કૃતિક જગતમાં પ્રભુત્વ ધરાવતી ગ્રીક સંસ્કૃતિનો સમયગાળો. તે યુગની શરૂઆત ઍલેક્ઝાન્ડર ધ ગ્રેટના ઈ. પૂ. 323માં થયેલ મૃત્યુથી થઈ તથા ગ્રીસમાં 200 વર્ષ અને મધ્યપૂર્વમાં આશરે 300 વર્ષ પર્યન્ત ટકી હતી. અગાઉના ગ્રીક ક્લાસિકલ અથવા હેલેનિક સમયગાળાથી તેને જુદો પાડવા ‘હેલેનિસ્ટિક યુગ’ શબ્દ વપરાય ન તથા…