ઇતિહાસ – જગત
લુબા (બાલુબા)
લુબા (બાલુબા) : ઝાયરના અગ્નિ વિસ્તારના બાન્ટુ ભાષા બોલતા આફ્રિકન લોકોનો સમુદાય. કિવુથી શરૂ કરીને, શાબામાં થઈને જતાં, કાસાઈ-ઑરિયેન્ટલ સુધીના મોટા વિસ્તારમાં લુબા લોકો પ્રસર્યા છે. ‘લુબા’ એટલે જાતભાતની ટોળકીઓનાં અનેક કુટુંબોનાં વિધવિધ જૂથ; જોકે તેમની ભાષા-બોલીઓ એકમેકની ઘણી નજીક છે. સમાન સાંસ્કૃતિક વારસાને લીધે તેમનાં લક્ષણો સમાન હોય તેવાં…
વધુ વાંચો >લૂઈ 14મો
લૂઈ 14મો (જ. 5 સપ્ટેમ્બર 1638, સેન્ટ જર્મેન, પૅરિસ નજીક, ફ્રાંસ; અ. 20 ઑગસ્ટ 1715, વર્સેલ્સ, ફ્રાન્સ) : ફ્રાન્સનો રાજા (શાસન : 1643–1715). તેના પિતા લૂઈ 13માનું 1643માં અવસાન થવાથી તેની માતાએ રીજન્ટ તરીકે વહીવટ સંભાળ્યો; છતાં તેની સગીર વય દરમિયાન વાસ્તવિક શાસક, તેનો પ્રથમ મંત્રી કાર્ડિનલ મૅઝરૅં હતો. લૂઈનાં…
વધુ વાંચો >લૂઈ 16મો
લૂઈ 16મો (જ. 23 ઑગસ્ટ 1754, વર્સેલ્સ, ફ્રાન્સ; અ. 21 જાન્યુઆરી 1793, પૅરિસ, ફ્રાન્સ) : ફ્રાંસનો બુર્બોન વંશનો છેલ્લો રાજા (શાસન : 1774–93). તેણે ધર્મ, સાહિત્ય, વિજ્ઞાન, ગણિતશાસ્ત્ર, ઇતિહાસ, ચિત્રકામ, સંગીત અને વિદેશી ભાષાઓનું શિક્ષણ લીધું હતું. 1765માં તેના પિતાનું અવસાન થવાથી તે ફ્રાંસનો યુવરાજ (પાટવી કુંવર) બન્યો. તેનાં લગ્ન…
વધુ વાંચો >લૉમ્બાર્ડ-લીગ
લૉમ્બાર્ડ-લીગ : જર્મન સમ્રાટ ફ્રેડરિક1 (1121-90) દ્વારા ઇટાલી ઉપર પુન: સત્તા સ્થાપવાના હેતુથી ઇટાલીના લૉમ્બાર્ડી વિસ્તારનાં નગરોનું માર્ચ 1167માં રચવામાં આવેલું સંગઠન. ઉપર્યુક્ત સંગઠનમાં સૌપ્રથમ ક્રિમોના, મન્તુઆ, બારગેમો અને બ્રસિયા જોડાયેલાં, પરંતુ પાછળથી મિલાન, પાર્મા, પેજોવા, વેરોના, પીસેન્ઝા અને બોલોન્યા પણ જોડાયાં હતાં. લૉમ્બાર્ડી વિસ્તાર ઉત્તર ઇટાલીમાં આલ્પ્સ પર્વત અને…
વધુ વાંચો >વર્થેમા, લુડોવિકો દિ
વર્થેમા, લુડોવિકો દિ (જ. 1465-70, બોલોગ્ના; ઇટાલી, અ. જૂન 1517 રોમ) : નીડર ઇટાલિયન પ્રવાસી અને સાહસવીર. મધ્યપૂર્વ તથા એશિયાના દેશોનાં તેનાં પ્રવાસવર્ણનોનો યુરોપના દેશોમાં ઘણો ફેલાવો થયો હતો અને તેના જીવન દરમિયાન તે પ્રખ્યાત થયો હતો. તેણે મુલાકાત લીધી તે પ્રદેશોના લોકો વિશે મહત્વનાં અવલોકનો કર્યાં હતાં. મુશ્કેલ પરિસ્થિતિમાંથી…
વધુ વાંચો >વર્સાઇલની સંધિ (1919)
વર્સાઇલની સંધિ (1919) : પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધને અંતે, વિજેતા રાષ્ટ્રો-ઇંગ્લૅન્ડ, ફ્રાંસ, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ, ઇટાલી વગેરેએ જર્મની સાથે પૅરિસ મુકામે વર્સાઇલના મહેલમાં કરેલ સંધિ. જર્મનીને યુદ્ધ માટે સૌથી વધારે જવાબદાર માનીને બીજા હારેલા દેશો કરતાં તેને ઘણી વધારે શરતો સ્વીકારવાની ફરજ પાડવામાં આવી. જર્મની સાથે 28 જૂન 1919ના રોજ આ સંધિ કરવામાં…
વધુ વાંચો >વાકિદી
વાકિદી (જ. 747, મદીના; અ. 823) : સૌથી પ્રાચીન અરબ ઇતિહાસકાર. તેમનું આખું નામ અબૂ અબ્દુલ્લાહ મુહમ્મદ અલ-વાકિદી હતું. તેમના પિતાનું નામ ઉમર હતું અને તેમના પિતામહ અલ-વાકિદના નામ ઉપરથી તેમનું ઉપનામ ‘અલ-વાકિદી’ પડ્યું હતું. મદીનામાં સંગીતશાસ્ત્રનો પરિચય કરાવનાર સાઇબનાં એક પૌત્રી, વાકિદીની માતા હતાં. અરબસ્તાનના મક્કાનગર પછી મુસલમાનો માટેના…
વધુ વાંચો >વાસ્કો-દ-ગામા
વાસ્કો-દ-ગામા (જ. 1460 સાઇનીસ, પૉર્ટુગલ, અ. 24 ડિસેમ્બર 1524, કોચિન, ભારત) : પૂર્વયુરોપથી કેપ ઑવ્ ગુડ હોપ થઈને ભારત સુધીનો દરિયાઈ માર્ગ શોધનાર પોર્ટુગીઝ નાવિક. તેણે ખગોળશાસ્ત્ર અને નૌકાવિદ્યાનો અભ્યાસ કર્યો હતો. 1492માં તે નૌકા-અધિકારી બન્યો અને પૉર્ટુગલના કિનારા પરનાં વહાણો ઉપર હકૂમત ધરાવતો હતો. ઈ. સ. 1488માં બાર્થોલૉમ્યુ ડાયઝ…
વધુ વાંચો >વિક્ટોરિયા, રાણી
વિક્ટોરિયા, રાણી (જ. 24 મે 1819, લંડન, અ. 22 જાન્યુઆરી 1901, ઑસ્બોર્ન, ઇંગ્લૅન્ડ) : ગ્રેટ બ્રિટન અને આયર્લૅન્ડ(યુનાઇટેડ કિંગ્ડમ)ની રાણી. એણે ઈ. સ. 1837થી 1901 સુધીનાં 64 વર્ષ એટલે કે બ્રિટનના બધા રાજ્યકર્તાઓમાં સૌથી વધારે સમય સુધી રાજ્ય કર્યું. એના સમયમાં બ્રિટને વિરાટ ઔદ્યોગિક વિકાસ સાધ્યો અને વિશ્વના સૌથી મોટા…
વધુ વાંચો >વિટાન
વિટાન : ઇંગ્લૅન્ડમાં ઍંગ્લો-સૅક્સન સમયમાં રાજાને સલાહ આપવા માટેની ડાહ્યા માણસોની સભા(witenagemot)ના સભ્યો. આ સભામાં મોટા ધર્મગુરુઓ (Bishops), ‘અર્લ’ (મોટા જમીનદારો) અને સ્થાનિક વહીવટી તંત્રના અધિકારીઓનો સમાવેશ થતો હતો. રાજા જરૂર પડે ત્યારે ગમે તે અધિકારીને આ સભામાં હાજરી આપવા બોલાવી શકતો. ઇંગ્લૅન્ડનો રાજા નવા કાયદાઓ ઘડવામાં, જમીનોનું દાન આપવામાં,…
વધુ વાંચો >