ઇતિહાસ – જગત

માઇન કામ્ફ (‘માય સ્ટ્રગલ’) : જર્મન સરમુખત્યાર ઍડોલ્ફ હિટલરે મૂળ જર્મનમાં લખેલ રાજકીય સિદ્ધાંતોનું ઘોષણાપત્ર તેમજ/આત્મકથા. જર્મનીના ત્રીજા રાઇકના સમયમાં આ ગ્રંથ નૅશનલ સોશ્યાલિઝમ એટલે કે નાઝીવાદનું બાઇબલ બની રહ્યો. હિટલરરચિત આ એક જ સળંગ ગ્રંથ સુલભ છે. આ રચનાના 1925 અને 1927માં 2 ગ્રંથો પ્રગટ થયા હતા. 1930માં તેની…

માઉન્ટબૅટન, એડવિના, કાઉન્ટેસ ઑવ્ માઉન્ટબૅટન (જ. 1901; અ. 1960) : બર્માના અર્લ માઉન્ટબૅટન લૂઇનાં પત્ની; 1922માં તેમનાં માઉન્ટબૅટન સાથે લગ્ન થયાં હતાં. 1940–42 દરમિયાનના લંડનમાં થયેલા ઉગ્ર અને વિનાશક હવાઈ હુમલા વખતે તેમણે રેડ ક્રૉસ તથા સેંટ જૉન ઍમ્બ્યુલન્સ બ્રિગેડને ગણનાપાત્ર સેવા આપી હતી અને 1942માં એ સંસ્થાનાં તેઓ સુપરિન્ટેન્ડન્ટ-ઇન-ચીફ…

મામલુક : ઇજિપ્ત ઉપર ઈ. સ. 1250થી 1517 સુધી રાજ્ય કરનાર લશ્કરી જૂથ. ‘મામલુક’ અરબી ભાષાનો શબ્દ છે અને એનો અર્થ ‘ગુલામ’ થાય છે. મૂળમાં તેઓ તુર્કી, મૉંગોલ અને સિરકેશિયન ગુલામો હતા; જેમને બારમી સદીમાં ઇજિપ્ત લઈ જવામાં આવ્યા હતા. શરૂઆતમાં આ મામલુકોને સૈનિકો તરીકે તાલીમ આપવામાં આવી. એ પછી…

માયા સંસ્કૃતિ : જુઓ અમેરિકા.

માર્કસ, ઍન્ટોનાઇનસ (જ. 225; અ. 244, જૈથા, મેસોપોટેમિયા) : રોમન સમ્રાટ. માર્કસ ઍન્ટોનાઇનસ ગૉર્ડિયેનસ ઉર્ફે ગૉર્ડિયન ત્રીજો ઑગસ્ટ 238થી 244 સુધી પ્રાચીન રોમન સામ્રાજ્યનો સમ્રાટ હતો. એના પિતામહ ગૉર્ડિયન પહેલાએ અને કાકા ગૉર્ડિયન બીજાએ માર્ચ-એપ્રિલ 238માં માત્ર ત્રણ સપ્તાહ માટે રોમના સંયુક્ત સમ્રાટ તરીકે રાજ્ય કર્યું હતું. નુમિડિયાના ગવર્નર કાપેલિયાનસ…

માર્કસ ઑરેલિયસ (જ. 26 એપ્રિલ 121, રોમ; અ. 17 માર્ચ 180, રોમ) : પ્રાચીન રોમન સમ્રાટ અને ફિલસૂફ. આત્મસંયમ વિશેની સ્ટોઇકવાદની ફિલસૂફી પરના ચિંતન-મનન માટે તે જાણીતો હતો. તેનો જન્મ રોમના ખાનદાન પરિવારમાં થયો હતો. ઍન્ટોનાઇનસ પાયસ રોમનો સમ્રાટ બન્યો (ઈ. સ. 138) એ અગાઉ તેણે માર્કસ ઑરેલિયસ અને લુસિયસ…

માર્કસ, ડ્રુસસ લિવિયસ (જ. ?; અ. ઈ. પૂ. 109) : પ્રાચીન રોમનો રાજકીય નેતા અને સુધારક. ઈ. પૂ. 122માં પ્રસિદ્ધ સુધારક ગાઇયસ ગ્રાક્સ સાથે એ ટ્રિબ્યૂનના હોદ્દા પર હતો. એણે ગાઇયસ ગ્રાક્સના સુધારા કરતાં વધારે લોકપ્રિય આર્થિક અને રાજકીય સુધારા રજૂ કર્યા હતા, પરંતુ એમને ગંભીરતાપૂર્વક અમલમાં મૂકવા પ્રયાસો કર્યા…