ખંડ ૧૨

ફાગુ : સામાન્યત: વસંત સાથે – ફલ્ગુ સાથે સંબદ્ધ મધ્યકાલીન કાવ્યસ્વરૂપ. મધ્યકાલીન ગુજરાતી સાહિત્યમાં વસંતઋતુને–વસંતોત્સવને અનુલક્ષીને જે એક કાવ્યપ્રકાર ખીલ્યો તે ફાગુકાવ્ય. ‘ફાગુ’ શબ્દનું મૂળ ‘ફલ્ગુ’માં છે. પ્રાકૃત-અપભ્રંશમાં તેનું ‘ફગ્ગુ’ અને મધ્યકાલીન ગુજરાતીમાં ‘ફાગુ’ થયું. હેમચંદ્રાચાર્યે ‘દેશીનામમાલા’માં ‘ફગ્ગુ’ શબ્દનો અર્થ ‘વસંતોત્સવ’ કર્યો છે. ભોજે ‘સરસ્વતીકંઠાભરણ’માં ‘ફગ્ગુ’ શબ્દ મધુ-ઉત્સવના અર્થમાં પ્રયોજ્યો…