Agronomy
મધ્યસ્થ મગફળી સંશોધન સંસ્થાન, જૂનાગઢ
મધ્યસ્થ મગફળી સંશોધન સંસ્થાન, જૂનાગઢ : મગફળી અંગેનાં સંશોધનો સાથે સંબંધિત સંસ્થા. ભારતમાં ગુજરાત રાજ્યની ગણના એક તેલીબિયાં-રાજ્ય તરીકે ઘણાં વર્ષોથી થાય છે. ગુજરાતના કુલ 105 લાખ હેક્ટરના વાવેતર-વિસ્તારમાંથી દર વર્ષે 30થી 32 લાખ હેક્ટરમાં તેલીબિયાંનું વાવેતર થાય છે. તેમાંથી લગભગ 90 % વિસ્તારમાં એટલે કે 20થી 22 લાખ હેક્ટરમાં…
વધુ વાંચો >મરચાં
મરચાં દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા સોલેનેસી કુળની એક વનસ્પતિ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Capsicum annuum Linn. syn. C. frutescens C. B. Clarke (F1 Br Ind) in part non Linn; C. purpureum Roxb. C. minimum Roxb. C.B. Clarke (FI Br Ind) in part (સં. મરીચ; મ. મિરચી; હિં. મિરચ; ગુ. મરચું; અં. ચિલી)…
વધુ વાંચો >મરી
મરી : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા પાઇપરેસી કુળની એક વનસ્પતિ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Piper nigrum Linn. (સં. મરિચ, બં. મિરવેલ, હિં. કાલી મિર્ચ, ક. કપ્પમેણસુ, તે. મરિપાલુ, ત. સેવ્વિયં, મિલાગુ; મલ. કુરુમુલાગુ, ગુ. મરી, અં. બ્લૅક પીપર) છે. તે શાખિત, આરોહી અને બહુવર્ષાયુ ક્ષુપ છે અને ભારત, શ્રીલંકા અને અન્ય ઉષ્ણકટિબંધીય…
વધુ વાંચો >મરીમસાલા પાક સંશોધન કેન્દ્ર, જગુદણ
મરીમસાલા પાક સંશોધન કેન્દ્ર, જગુદણ : ગુજરાતનું મુખ્ય મસાલા સંશોધન કેન્દ્ર. ગુજરાતમાં મસાલાના પાકોની અગત્યને ધ્યાનમાં લઈ સરકારે તે પાકોના સંશોધનની કામગીરી 1961–62માં મણુંદ, તા. પાટણ ખાતે શરૂ કરેલ હતી. આ સંશોધનની કામગીરી 1965–66થી 1980–81 સુધી વિજાપુર અને પિલવાઈ કેન્દ્રોમાં ચાલતી હતી. 1981–82માં મસાલાના પાકોની આ સંશોધન-કામગીરી જગુદણ કેન્દ્ર ખાતે …
વધુ વાંચો >મસૂર
મસૂર : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા ફેબેસી કુળના પૅપિલિયોનોઇડી ઉપકુળની એક વનસ્પતિ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Lens culinaris Medic. syn. L. esculenta Moench; Ervum lens Linn. (સં. મ. હિં. મસૂર; ક. ચન્નંગી; ત. મિસૂર, પુરપુર; બં. મુસૂરિ; તે. ચિશન ભલુ; અં. લેંટેલ) છે. તે નાની, 15 સેમી.થી 75 સેમી. ઊંચી, ટટ્ટાર, મૃદુ-રોમ…
વધુ વાંચો >મૂળા
મૂળા : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા બ્રેસિકેસી કુળની એક વનસ્પતિ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Raphanus sativus Linn. (સં. મૂલક; હિં. મૂલી; બં. મૂલા; ગુ., મ. મૂળા; તે., ત., ક. મલા, મુલંગી; અં. રૅડિશ) છે. બાહ્ય લક્ષણો : તે એકવર્ષાયુ કે દ્વિવર્ષાયુ રોમિલ શાકીય વનસ્પતિ છે અને સફેદ કે ચળકતું રંગીન, ત્રાકાકાર, કંદિલ…
વધુ વાંચો >મેથી
મેથી : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા ફૅબેસી કુળના પૅપિલિયોનૉઇડી ઉપકુળની એક વનસ્પતિ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Trigonella foenum–graecum Linn. (સં. મેથિકા, અશ્વબલા; મ. હિં. બં. ગુ., મેથી; ક. મેથક, મેથય; તે. મેંલ; ત. વેંદાયામ; મલ. ઊળુવા; અં. ફેનુગ્રીક) છે. તેનું મૂળ વતન ઈશાન યુરોપ અને પશ્ચિમ આફ્રિકા છે. તે કાશ્મીર, પંજાબ અને…
વધુ વાંચો >મોગરી
મોગરી : દ્વિદળી (મેગ્નોલિયોપ્સીડા) વર્ગના બ્રેસિકેસી (ક્રુસિફેરી) કુળની એક વનસ્પતિ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Raphanus caudatus Linn. syn. R. sativus var. caudatus (Linn.) Vilmorin; R. sativus var. mougri Helm; R. raphanistrum sub sp. caudatus (Linn.) Thell (હિં. સુંગ્રા, મુંગ્રા, સીંગ્રી; ગુ. મોગરી; અં. રૅટ ટેઇલ રેડિશ) છે. તે જાંબલી નીલાભ (glaucous)…
વધુ વાંચો >મોરૈયો
મોરૈયો : વનસ્પતિઓના એકદળી (લીલીયોપ્સીડા) વર્ગમાં આવેલા પોએસી (ગ્રેમિનીતૃણાદિ) કુળનું એક તૃણ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Panicum miliaceum Linn. (સં. વરક, પ્રિયંગુ; હિં. ચેના, ચીન, બરી; બં. ચીના; મ. વરો, વરી, ધાનોર્યા; ગુ. વરી, મોરૈયૌ, ચીની; તા. પાનીવારાગુ, કડુકાન્ની, ટિને; તે. વારગાલુ, વરીગા, કોર્રલુ; મલા. ટિના; ક. બારાગુ, પ્રિયંગુ; અં. કૉમન…
વધુ વાંચો >મોસંબી
મોસંબી : દ્વિદળી (મેગ્નોલિયોપ્સીડા) વર્ગમાં આવેલા રુટેસી (લીંબુ/નારંગી) કુળની એક વનસ્પતિ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Citrus sinensis (Linn.) Osbeck syn. C. aurantium var. aurantium proper, Race Second and Race Third of Watt (હિં., બં., ગુ., મ. માલ્ટા, મોસંબી, કમલ નીંબુ; તે. સોપુ, મલ. મદુરાનારંગી; ક. સાથગુડી, કિટ્ટીલે.; તા. સથગુડી, ચીની; ઓ.…
વધુ વાંચો >