History of India
હસ્તિનાપુર
હસ્તિનાપુર : મહાભારત અનુસાર મહારાજા દુષ્યંતના પુત્ર ભરતના પ્રપૌત્ર મહારાજા હસ્તિને ગંગાના કિનારે વસાવેલ નગર. તે હાલના ઉત્તર પ્રદેશના મેરઠ જિલ્લામાં ગંગા નદીના કાંઠે આવેલું હતું. તે કૌરવો અને પાંડવોની સમૃદ્ધ રાજધાની હતી. દિલ્હીની ઉત્તર-પૂર્વે (ઈશાન ખૂણે) આશરે 91 કિમી.ના અંતરે આ પ્રાચીન નગરના અવશેષો મળ્યા છે. તે ગંગા નદીના…
વધુ વાંચો >હસ્તી રાજા
હસ્તી રાજા : (1) સોમવંશના અવીક્ષિત કુળનો પૌરાણિક શાસક. તે આ વંશમાં થઈ ગયેલા વિખ્યાત જનમેજયના પુત્ર ધૃતરાષ્ટ્રનો પુત્ર હતો. (2) પૌરાણિક સમયમાં બીજા પણ હસ્તી રાજા થઈ ગયા છે. તેમના પિતાનું નામ સુહોત્ર, તેમની માતા જયન્તી અને તેમની પત્ની ત્રૈગર્તી યશોદા અર્થાત્ યશોધરા હતાં. (ભા. 9–21–19–20; વાયુ. 99–165). તેમને…
વધુ વાંચો >હાફિજ મુહંમદ ઇબ્રાહીમ
હાફિજ, મુહંમદ ઇબ્રાહીમ (જ. 1889, નગીના, જિ. બીજનોર, ઉત્તરપ્રદેશ; અ. 1964) : પંજાબના ગવર્નર, ઉત્તરપ્રદેશ તથા કેન્દ્ર સરકારમાં પ્રધાન, રાષ્ટ્રવાદી મુસ્લિમ નેતા. તેમના પિતા હાફિજ નજમલ હુડા એક નાના જાગીરદાર હતા. શરૂઆતના જીવનમાં મુહંમદ ઇબ્રાહીમે મુસ્લિમ મદરેસામાં પરંપરાગત શિક્ષણ મેળવ્યું. તેમણે પવિત્ર કુરાન મોઢે કર્યું અને ‘હાફિજ’નો સન્માનદર્શક ખિતાબ મેળવ્યો.…
વધુ વાંચો >હાર્ડિકર નારાયણ સુબ્બારાવ
હાર્ડિકર, નારાયણ સુબ્બારાવ (જ. 7 મે 1889, હુબલી, જિલ્લો ધારવાડ; અ. 1975) : દેશભક્ત, સ્વાતંત્ર્યસૈનિક. સેવાદળના સ્થાપક અને વડા. તેમનો જન્મ ગરીબ બ્રાહ્મણ કુટુંબમાં થયો હતો. તેમણે માધ્યમિક શિક્ષણ પુણેમાં લીધું. તે દરમિયાન ‘કેસરી’માં પ્રગટ થતા ટિળકના લેખો વાંચીને તેમનાથી પ્રભાવિત થયા અને દેશભક્ત થયા. શાળાના અભ્યાસ દરમિયાન તેઓ સ્વાતંત્ર્યચળવળમાં…
વધુ વાંચો >હાવરા
હાવરા : પશ્ચિમ બંગાળમાં આવેલો જિલ્લો તથા તે જ નામ ધરાવતું જિલ્લામથક. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 22° 12´થી 22° 48´ ઉ. અ. અને 87° 50´થી 88° 23´ પૂ. રે. વચ્ચેનો 1,467 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. જિલ્લાનો આકાર ઊંધા ત્રિકોણ જેવો છે. તેની અણીવાળો ભાગ દક્ષિણ તરફ છે. તેની…
વધુ વાંચો >હિજરી સન
હિજરી સન : જુઓ સંવત.
વધુ વાંચો >હિમાચલ પ્રદેશ
હિમાચલ પ્રદેશ : ઉત્તર ભારતમાં હિમાલયના ઢોળાવ પર આવેલું રાજ્ય. તેનું ‘હિમાચલ’ નામ હિમાલય ગિરિમાળા સાથે સંકળાયેલું છે. રાજ્યનો ઈશાન ભાગ હિમાચ્છાદિત ગિરિમાળાઓથી સુશોભિત છે. ઊંચાં શિખરો, હરિયાળા ઢોળાવો, ઊંડાં કોતરો અને ખીણપ્રદેશો, સરોવરો, નદીનાળાં, જળધોધ, જંગલો, પ્રાણીઓ, પક્ષીઓ વગેરે તેને કુદરતે બક્ષેલી સમૃદ્ધિ છે. તેની ઉત્તર સીમાએ જમ્મુ અને…
વધુ વાંચો >હિરણ્યનાભ
હિરણ્યનાભ : (1) ડૉ. રાયચૌધરીના મતાનુસાર પાછળના વૈદિક ગ્રંથોમાં જણાવેલ મહાકોશલ. તે કોશલનો રાજા હતો અને કાશી તેની સત્તા હેઠળ હતું. કોશલનો રાજા કંસ મહાકોશલનો પુરોગામી હતો. તે પ્રસેનજિતનો પિતા અને પુરોગામી હતો. તેણે તેની પુત્રી કોશલદેવી મગધના રાજા બિંબિસાર સાથે પરણાવી હતી. (2) સૂર્યવંશીય ઇક્ષ્વાકુ કુલોત્પન્ન વિધૃતિ નામના રાજાનો…
વધુ વાંચો >હિલિયોદોરસ
હિલિયોદોરસ (ઈ. પૂ. 2જી સદી) : ઇન્ડો-ગ્રીક રાજા એન્ટિઅલસીડાસે ભારતના શુંગ વંશના રાજા ભાગભદ્ર કાશીપુત્રના દરબારમાં મોકલેલ યવન રાજદૂત. તે તક્ષશિલાનો વતની હતો. તેણે ભાગવત એટલે વૈષ્ણવ ધર્મ સ્વીકાર્યો હતો. તેણે બેસનગર (ભીલસા) મુકામે એક ગરુડ સ્તંભ કરાવ્યો હતો. ભાગભદ્ર ઘણુંખરું શુંગ વંશનો પાંચમો રાજા હતો. તેના રાજ્ય-અમલના 14મા વર્ષે…
વધુ વાંચો >હિસાર (Hissar)
હિસાર (Hissar) હરિયાણા રાજ્યમાં આવેલો જિલ્લો. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 28° 53´ 45´´ ઉ. અ.થી 29° 49´ 15´´ ઉ. અ. અને 75° 13´ 15´´થી 76° 18´ 15´´ પૂ. રે. વચ્ચેનો 3983 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેની ઉત્તરે પંજાબ રાજ્યના બથિંડા (જૂનું ભટિંડા) અને સંગરુર જિલ્લા, પૂર્વ તરફ જિંડ…
વધુ વાંચો >