ભૂગોળ
હાવરા
હાવરા : પશ્ચિમ બંગાળમાં આવેલો જિલ્લો તથા તે જ નામ ધરાવતું જિલ્લામથક. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 22° 12´થી 22° 48´ ઉ. અ. અને 87° 50´થી 88° 23´ પૂ. રે. વચ્ચેનો 1,467 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. જિલ્લાનો આકાર ઊંધા ત્રિકોણ જેવો છે. તેની અણીવાળો ભાગ દક્ષિણ તરફ છે. તેની…
વધુ વાંચો >હિન્ડમાર્શ સરોવર
હિન્ડમાર્શ સરોવર : ઑસ્ટ્રેલિયાના વિક્ટોરિયા રાજ્યમાં આવેલું સ્વચ્છ જળનું સરોવર. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 36° 00´ દ. અ. અને 142° 00´ પૂ. રે.ની આજુબાજુનો આશરે 12,000 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તે જેપારિત(Jeparit)થી ઈશાનમાં આશરે 5 કિમી.ના અંતરે ડિમ્બલશાયરમાં આવેલું છે. તેના કાંઠાની લંબાઈ 64 કિમી. જેટલી છે. તેમાં…
વધુ વાંચો >હિપ્સોમીટર (Hypsometer)
હિપ્સોમીટર (Hypsometer) : ઊંચાઈ માપવાનું સાધન. તે વિમાનોમાં તેમજ ભૂમિ પરના સર્વેક્ષણ માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે. સમુદ્રસપાટીથી ઊંચાઈએ જતાં વાતાવરણનું દબાણ ઘટે છે, તે સિદ્ધાંત પર આ સાધન કાર્ય કરે છે. સમુદ્રસપાટીએ વાતાવરણનું દબાણ 760 મિમી. હોય છે, તે સૂત્રને આધારે ઊંચાઈ તેમજ દબાણમાં થતો વધારોઘટાડો જાણી શકાય છે. પ્રવાહીના…
વધુ વાંચો >હિમાચલ પ્રદેશ
હિમાચલ પ્રદેશ : ઉત્તર ભારતમાં હિમાલયના ઢોળાવ પર આવેલું રાજ્ય. તેનું ‘હિમાચલ’ નામ હિમાલય ગિરિમાળા સાથે સંકળાયેલું છે. રાજ્યનો ઈશાન ભાગ હિમાચ્છાદિત ગિરિમાળાઓથી સુશોભિત છે. ઊંચાં શિખરો, હરિયાળા ઢોળાવો, ઊંડાં કોતરો અને ખીણપ્રદેશો, સરોવરો, નદીનાળાં, જળધોધ, જંગલો, પ્રાણીઓ, પક્ષીઓ વગેરે તેને કુદરતે બક્ષેલી સમૃદ્ધિ છે. તેની ઉત્તર સીમાએ જમ્મુ અને…
વધુ વાંચો >હિમાલય
હિમાલય ભારતની ઉત્તર સરહદે વિશાળ વિસ્તારમાં પથરાયેલું પર્વત સંકુલ. ભારતના ભૂરચનાત્મક એકમો પૈકીનો બાહ્ય-દ્વીપકલ્પીય વિસ્તાર. તેનાં ઊંચાઈવાળા ભાગો તેમજ ગિરિશિખરો કાયમ માટે હિમાચ્છાદિત રહેતાં હોવાથી તેનું નામ હિમાલય (હિમ + આલય = બરફનું સ્થાન) પડેલું છે. પ્રાકૃતિક લક્ષણો : હિમાલય એ એક સળંગ પર્વતમાળા નથી; પરંતુ તે અસંખ્ય ખીણો અને…
વધુ વાંચો >હિરાકુડ બંધ
હિરાકુડ બંધ : ઓરિસામાં વહેતી મહાનદી પર સંબલપુરથી આશરે 15 કિમી. અંતરે ઉત્તરમાં હિરાકુડ સ્થળે 1956માં બાંધવામાં આવેલો બંધ. આ બંધની નજીકમાં તિરકપાડા અને નરાજ ગામે બીજા બે સહાયકારી બંધનું નિર્માણકાર્ય પણ કરવામાં આવેલું છે. ભારત સ્વતંત્ર થયા બાદ શરૂ થયેલી બહુહેતુક નદી-પરિયોજનાઓ પૈકી આ યોજના સર્વપ્રથમ હાથ પર લેવાયેલી.…
વધુ વાંચો >હિરોશિમા
હિરોશિમા : હૉન્શુ ટાપુના અગ્નિકાંઠે આવેલું જાપાનનું શહેર. વહીવટી પ્રાંત હિરોશિમાનું એ જ નામ ધરાવતું પાટનગર. ભૌગોલિક સ્થાન : 34° 24´ ઉ. અ. અને 132° 27´ પૂ. રે.. પશ્ચિમ હૉન્શુમાં ઓટા અને કિયો નદીના ત્રિકોણપ્રદેશ વચ્ચે રચાયેલા બેટ પર તે વસેલું છે. 1945માં બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન સર્વપ્રથમ અણુબૉમ્બ ત્યાં નાખવાને…
વધુ વાંચો >હિસાર (Hissar)
હિસાર (Hissar) હરિયાણા રાજ્યમાં આવેલો જિલ્લો. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 28° 53´ 45´´ ઉ. અ.થી 29° 49´ 15´´ ઉ. અ. અને 75° 13´ 15´´થી 76° 18´ 15´´ પૂ. રે. વચ્ચેનો 3983 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેની ઉત્તરે પંજાબ રાજ્યના બથિંડા (જૂનું ભટિંડા) અને સંગરુર જિલ્લા, પૂર્વ તરફ જિંડ…
વધુ વાંચો >હિસ્પાનીઓલા
હિસ્પાનીઓલા : વેસ્ટ ઇન્ડિઝમાં આવેલો બીજા ક્રમે ગણાતો મોટો ટાપુ. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 19° 00´ ઉ. અ. અને 71° 00´ પ. રે. પરનો આશરે 76,456 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તે ફ્લોરિડા(યુ.એસ.)થી અગ્નિકોણમાં આશરે 970 કિમી.ને અંતરે કેરીબિયન સમુદ્રમાંના ક્યુબા અને પ્યુર્ટોરિકો વચ્ચે આવેલો છે. તેનો પશ્ચિમ તરફનો…
વધુ વાંચો >હિંગળાજ
હિંગળાજ : પાકિસ્તાનના બલુચિસ્તાન પ્રાંતના લ્યારી (Lyari) તાલુકામાં આવેલું હિંગળાજ માતાનું મંદિર. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 25 23´ ઉ. અ. અને 66 28´ પૂ. રે.ની આજુબાજુ આવેલ છે. સમુદ્રકિનારે આવેલ મકરાન પર્વતીય હારમાળાના કોઈ એક શિખર ઉપર મંદિર આવેલું છે. સિંધુ નદીના મુખત્રિકોણપ્રદેશથી 120 કિમી. અને અરબ સાગરના કિનારાથી 20 કિમી. દૂર…
વધુ વાંચો >