ચલચિત્ર
ડ મિલ, સેસિલ બી.
ડ મિલ, સેસિલ બી. (જ. 12 ઑગસ્ટ 1881, ઍશફિલ્ડ; અ. 21 જાન્યુઆરી 1959 કૅલિફૉર્નિયા, યુ.એસ.) : અમેરિકન ફિલ્મનિર્માતા અને દિગ્દર્શક. ધર્મોપદેશક હેન્રીને ત્યાં જન્મ. 12 વર્ષની વયે અનાથ બની ગયા. માતા યહૂદી કુળનાં અંગ્રેજ મહિલા હતાં. તેમણે પણ નાટકો લખ્યાં હતાં. કુટુંબનું ગુજરાન ચલાવવા તેમણે બાળાઓ માટેની એક નિશાળ શરૂ…
વધુ વાંચો >ડિઝની, વૉલ્ટ
ડિઝની, વૉલ્ટ (જ. 5 ડિસેમ્બર 1901, શિકાગો; અ. 15 ડિસેમ્બર 1966, લૉસ ઍન્જિલિસ) : મનોરંજન-ક્ષેત્રે નવી દિશાઓ ખુલ્લી મૂકનાર અમેરિકી ચલચિત્રનિર્માતા. પૂરું નામ વૉલ્ટર ઈલિયાસ ડિઝની. જન્મ શિકાગોમાં થયો પણ બાળપણ મૉન્ટાના રાજ્યના માર્સલિન ગામમાં વીત્યું. પ્રાથમિક શિક્ષણ કાન્સાસ અને શિકાગોમાં લીધું. શિકાગો એકૅડેમી ઑવ્ આર્ટમાં ચિત્રકલાનું પ્રશિક્ષણ લીધું. કાન્સાસમાં…
વધુ વાંચો >ડી’ મેલો, મેલ્વિલ
ડી’ મેલો, મેલ્વિલ (જ. 1920; અ. 5 જૂન 1989) : રેડિયો-બ્રૉડકાસ્ટર. ગોવામાં રેંકડી અને ઘોડાગાડીમાં ફિલ્મોની જાહેરાતોથી કારકિર્દીની શરૂઆત. 1940માં અંગ્રેજી-સમાચારવાચક તરીકે રેડિયોમાં જોડાયા ત્યારથી ત્રણ દાયકા સુધી તે પ્રભાવક, ઘેરા રણકતા અવાજમાં અંગ્રેજી સમાચારવાચન, કૉમેન્ટરી, આંખે દેખ્યો અહેવાલ અને દસ્તાવેજી રૂપકોના નિર્માણ સાથે સંકળાયેલા રહ્યા. 1948ની 30મી જાન્યુઆરીએ ગાંધીનિધન…
વધુ વાંચો >તરંગ
તરંગ : એક અતિકરુણ હિંદી ચલચિત્ર. નિર્માણ વર્ષ : 1984, નિર્માણ સંસ્થા : નૅશનલ ફિલ્મ ડેવલપમેન્ટ કૉર્પોરેશન, પટકથા: કુમાર સહાની અને રોશન સહાની : દિગ્દર્શન :કુમાર સહાની, સંવાદ : વિજય શુકલ, ગીતકાર : સઘુવીર સહાય અને ગુલઝાર, છબીકલા : કે. કે. મહાજન, સંગીત : વનરાજ ભાટિયા, મુખ્ય ભૂમિકા : સ્મિતા…
વધુ વાંચો >તીસરી કસમ
તીસરી કસમ : 1966ના વર્ષનું રાષ્ટ્રીય પારિતોષિક મેળવનાર શ્રેષ્ઠ હિંદી ચલચિત્ર. બિહારની પૃષ્ઠભૂમિમાં આકાર લેતી ગામના એક ભલાભોળા ગાડીવાન હીરામન અને નૌટંકીની નર્તકી હીરાબાઈના હૃદયમાં એકબીજાં પ્રત્યે પાંગરતી કુમળી લાગણીઓનું સુંદર નિરૂપણ આ શ્વેત અને શ્યામ ચલચિત્રમાં કરાયું છે. ખ્યાતનામ હિંદી સાહિત્યકાર ફણીશ્વરનાથ ‘રેણુ’ની એક પ્રસિદ્ધ ટૂંકી વાર્તા ‘મારે ગયે…
વધુ વાંચો >તુકારામ અથવા સંત તુકારામ
તુકારામ અથવા સંત તુકારામ : એ નામનાં આઠેક ચલચિત્રો—મુખ્યત્વે હિન્દી ભાષામાં. પહેલું ચિત્ર મૂક ચિત્રોના યુગમાં કલાનિધિ પિક્ચર્સ નામની સંસ્થાએ ઉતાર્યું. તેના વિશે વધારે વિગતો મળતી નથી. 1931માં ‘આલમ આરા’ સાથે બોલપટોનો યુગ બેઠો. પણ, હજુ મોટાભાગનાં ચલચિત્રો મૂક જ હતાં. તેમાં, આ જ વર્ષમાં હિન્દવિજય ફિલ્મ્સ નામની સંસ્થાએ ‘જય…
વધુ વાંચો >તેંડુલકર, વિજય
તેંડુલકર, વિજય (જ. 6 જાન્યુઆરી 1928, પુણે; અ. 19 મે 2008, મુંબઈ) : ભારતપ્રસિદ્ધ પ્રયોગલક્ષી નાટકકાર, પત્રકાર અને નિબંધકાર. સોળ વર્ષની વયે અસાધારણ સંજોગોમાં શિક્ષણ છોડવું પડ્યું. શાળામાં એમના એક શિક્ષક અનંત કાણેકર જે મરાઠીના અગ્રગણ્ય સાહિત્યકાર હતા તેમણે બાળ વિજયમાં જે શક્તિસ્રોત જોયો, તેથી એમને થયું, કે એ બાળકને…
વધુ વાંચો >ત્રિવેદી, અરવિંદ
ત્રિવેદી, અરવિંદ (જ. 8 નવેમ્બર 1938, ઇન્દોર, મધ્યપ્રદેશ; અ. 6 ઑક્ટોબર 2022, કાંદિવલી, મુંબઈ) : ગુજરાતી રંગભૂમિ-ચલચિત્રોના જાણીતા અભિનેતા. મૂળ વતન સાબરકાંઠા જિલ્લાનું કૂકડિયા ગામ. મોટા ભાઈ ઉપેન્દ્ર ત્રિવેદી પણ નાટકો–ચલચિત્રોના ખ્યાતનામ અભિનેતા-નિર્માતા-દિગ્દર્શક હતા. પિતા જેઠાલાલ ત્રિવેદી ઉજ્જૈન ખાતે વિનોદ મિલમાં કર્મચારી હતા. અરવિંદે ઉજ્જૈનની પ્રાથમિક હિંદી શાળામાં અભ્યાસ કર્યો…
વધુ વાંચો >ત્રિવેદી, ઉપેન્દ્ર
ત્રિવેદી, ઉપેન્દ્ર (જ. 14 જુલાઈ 1937, ઇન્દોર; અ. 4 જાન્યુઆરી 2015, વિલે પાર્લે, મુંબઈ) : ગુજરાતી રંગભૂમિ અને ચલચિત્રોના જાણીતા અભિનેતા-નિર્માતા-નિર્દેશક. મૂળ વતન સાબરકાંઠા જિલ્લાનું કૂકડિયા ગામ. પિતા જેઠાલાલ ત્રિવેદી ઉજ્જૈન ખાતે વિનોદ મિલમાં કર્મચારી હતા. ઉજ્જૈનની પ્રાથમિક હિંદી શાળામાં અભ્યાસ કર્યો. પિતા લકવાગ્રસ્ત થયા પછી નાની ઉંમરે જ તેમની…
વધુ વાંચો >ત્રોનર, ઍલેકઝાંદ્ર
ત્રોનર, ઍલેકઝાંદ્ર (જ. 3 ઑગસ્ટ 1906 બુડાપેસ્ટ, હંગેરી; અ. 6 ડિસેમ્બર 1993, ઓમનોવીય-લા-તીત) : ચલચિત્રજગતના ઑસ્કારવિજેતા ફ્રેન્ચ સન્નિવેશકાર. ફ્રેંચ કવિ તથા નાટ્યલેખક ઝાક પ્રેવર્ત અને દિગ્દર્શક માર્સે કાર્ને સાથે તેમણે 1938માં ‘હૉતેલ દ્યુ નોર્દ’ અને 1939માં ‘લ ઝુર સ લેવ’ નામનાં ચલચિત્રોનું સર્જન કરીને સન્નિવેશકાર તરીકે ખ્યાતિ મેળવી. બીજા વિશ્વયુદ્ધ…
વધુ વાંચો >