ગિરીશભાઈ પંડ્યા

નેટ્રોલાઇટ

નેટ્રોલાઇટ : ઝિયોલાઇટ વર્ગનું ખનિજ. રાસા. બં. : Na2Al2Si3 O10.2H2O; સ્ફ. વ.: ઑર્થોર્હૉમ્બિક; સ્ફ. સ્વ.: સ્ફટિકો પ્રિઝ્મૅટિક, પાતળા, નાજુકથી સોયાકાર, ઊભાં રેખાંકનોવાળા; સામાન્ય રીતે રેસાદાર, વિકેન્દ્રિત, દળદાર, દાણાદાર કે ઘનિષ્ઠ પણ મળે, યુગ્મતા (010) (011) (031) ફલકો પર મળી શકે, પણ વિરલ. પારદર્શકથી પારભાસક. સં. : (110) ફલક પર પૂર્ણ,…

વધુ વાંચો >

નેધરલૅન્ડ્ઝ

નેધરલૅન્ડ્ઝ વાયવ્ય યુરોપમાં ઉત્તર સમુદ્રને કિનારે આવેલો દેશ. જૂનું નામ હોલૅન્ડ. ‘હોલૅન્ડ’ શબ્દનો અર્થ થાય છે ‘કાંઠાળ પ્રાંતો’. આ નામ પહેલાં કિનારા નજીકના અમુક ભાગ પૂરતું જ મર્યાદિત હતું, પછીથી તે આખા દેશ માટે વપરાતું થયેલું; આજે  તે હોલૅન્ડના નામથી પણ ઓળખાય છે. અંગ્રેજીભાષી દેશોમાં નેધરલૅન્ડ્ઝના લોકોને ડચ તરીકે ઓળખે…

વધુ વાંચો >

નૅપ (Nappe)

નૅપ (Nappe) : આવરણ (જર્મન અર્થ); જળસંચયસ્તર (aquifer) માટે વપરાતો સમાનાર્થી પર્યાય (બેલ્જિયમ માટે); સ્તરભંગ પામેલી વ્યસ્તગેડ; અતિધસારા દ્વારા કે ક્ષિતિજસમાંતર અક્ષતલીય ગેડીકરણ દ્વારા તેના મૂળસ્થાનેથી બે કે વધુ કિલોમીટરના અંતરે સરકી જઈને અન્યત્ર ગોઠવાયેલો વિશાળ ખડકજથ્થો; પર્યાયના મૂળ અર્થ તરીકે બેસાલ્ટ લાવાપ્રવાહ જેવા થરથી બનેલું આવરણ. આ શબ્દ હજી…

વધુ વાંચો >

નેફિલિનાઇટ

નેફિલિનાઇટ : ફૅલ્સ્પેથૉઇડધારક ઑલિવિનમુક્ત આલ્કલી બેસાલ્ટ. મુખ્યત્વે નેફિલિન અને પાયરૉક્સિન(મોટેભાગે ટીટેનિફેરસ ઑગાઇટ)થી બનેલો બહિષ્કૃત કે ભૂમધ્યકૃત ખડક. સામાન્ય રીતે ઘેરા રંગના, સૂક્ષ્મ સ્ફટિકમય જ્વાળામુખી ઉત્પત્તિજન્ય બેસાલ્ટમાં, જ્યારે ફેલ્સ્પારનું પ્રમાણ ન હોય કે તદ્દન ગૌણ હોય જેથી ફેલ્સ્પેથૉઇડ પ્રધાન બની રહે અને ઑલિવિન ન હોય ત્યારે તેને નેફિલિનાઇટ કહેવાય. ઑગાઇટ અને…

વધુ વાંચો >

નેફેલિન (નેફેલાઇટ)

નેફેલિન (નેફેલાઇટ) : અસંતૃપ્ત ફેલ્સ્પેથૉઇડ ખનિજ. રાસા. બંધા : (Na. K)A1SiO4 અથવા Na2O.A12O3. 2SiO2. સ્ફ. વર્ગ : હેક્ઝાગોનલ. સ્ફ. સ્વરૂપ : સાદા હેક્ઝાગોનલ પ્રિઝમ સ્વરૂપોમાં મોટેભાગે મળે છે, ફલકો ખરબચડા હોઈ શકે. તેમ છતાં દળદાર, ઘનિષ્ઠ કે ખડકના ઘટક તરીકે કણસ્વરૂપોમાં પણ મળે. યુગ્મતા ફલકો પર હોય તો જોવા મળે.…

વધુ વાંચો >

નેબ્રાસ્કા

નેબ્રાસ્કા : યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના મધ્ય-ઉત્તર ભાગમાં મિસૂરી નદીની પશ્ચિમે આવેલું કૃષિપ્રધાન રાજ્ય. ભૌગોલિક સ્થાન : 40°થી 43´ ઉ. અ. અને 95° 19´થી 104° 03´ પ. રે. વચ્ચે તે આવેલું છે. સિંચાઈ સુવિધા ધરાવતા આ રાજ્યનો મુખ્ય પાક મકાઈ (corn) હોવાથી તેનું લાડનું નામ ‘કૉર્નહસ્કર સ્ટેટ’ પડેલું છે. ‘નેબ્રાસ્કા’ નામ ઓટો…

વધુ વાંચો >

નેલ્સન (નદી)

નેલ્સન (નદી) : કૅનેડાના મધ્ય-ઉત્તર મેનિટોબામાં આવેલી મુખ્ય નદી. તે વિનિપેગ સરોવરના ઉત્તર ભાગમાંથી નીકળી ઈશાન તરફ વહે છે અને હડસનના ઉપસાગર પર આવેલા પૉર્ટ નેલ્સનની દક્ષિણે ઠલવાય છે. વિનિપેગ સરોવર અને હડસનના ઉપસાગર વચ્ચેની તેની લંબાઈ 628 કિમી. છે. પરંતુ બો અને સસ્કેચવાન નદીરચનાને જો તેની સાથે જોડવામાં આવે…

વધુ વાંચો >

નેલ્સન (શહેર)

નેલ્સન (શહેર) : ન્યૂઝીલૅન્ડના દક્ષિણ ટાપુને ઉત્તર કાંઠે આવેલું શહેર. ભૌગોલિક સ્થાન : 41° 17´ દ. અ. અને 173° 17´ પૂ. રે.. 1858માં રાણી વિક્ટોરિયાએ આ શહેર વસાવેલું. ટસ્માન ઉપસાગરના શિરોભાગ પર તે આવેલું છે તથા નેલ્સન પ્રાંતનું એકમાત્ર શહેર અને બંદર છે. તે સમશીતોષ્ણ કટિબંધની હૂંફાળી આબોહવા ધરાવે છે.…

વધુ વાંચો >

નેવાડા

નેવાડા : યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના લગભગ છેક પશ્ચિમ ભાગમાં આવેલું આંતરપર્વતીય રાજ્ય. ભૌગોલિક સ્થાન : 35° થી 42° ઉ. અ. અને 114° થી 120° પ. રે. વચ્ચે આવેલું છે. ‘નેવાડા’ એ મૂળ સ્પૅનિશ શબ્દ છે, તેનો અર્થ ‘બરફઆચ્છાદિત’ એવો થાય છે; વળી અહીંથી ચાંદીનાં ખનિજો મળી આવતાં હોવાથી તેનું લાડનું નામ…

વધુ વાંચો >

નોઆખલી

નોઆખલી : બાંગ્લાદેશના ચિત્તાગોંગ ક્ષેત્રીય વહીવટી વિભાગમાં આવેલો જિલ્લો અને જિલ્લાનું વહીવટી વડું મથક તથા બંદર. ‘નોઆખલી’નો અર્થ ‘નવેસરથી છેદાયેલો જળમાર્ગ’ એ પ્રમાણે થાય છે. તે બંગાળના ઉપસાગર પર મેઘના નદીના મુખભાગમાં નદીનાળ-પ્રદેશમાં આવેલો છે. ભૌગોલિક દૃષ્ટિએ 1822માં સ્થપાયેલો આ જિલ્લો 22° 49´ ઉ. અ. અને 91° 06´ પૂ. રે.ની…

વધુ વાંચો >