આયુર્વિજ્ઞાન
કૅન્સર – મગજ અને ચેતાતંત્રીયનાં
કૅન્સર, મગજ અને ચેતાતંત્રીયનાં : મોટું મગજ, નાનું મગજ, કરોડરજ્જુ તથા પીયૂષિકા (pituitary) ગ્રંથિનું કૅન્સર થવું તે. મોટું મગજ, નાનું મગજ અને પીયૂષિકા ગ્રંથિની ગાંઠોને ખોપરીમાંની ગાંઠો અથવા અંત:કર્પરી અર્બુદો (intracranial tumours) પણ કહે છે. મગજ અને કરોડરજ્જુને કેન્દ્રીય ચેતાતંત્ર (central nervous system) કહે છે. તેમની ગાંઠોને કેન્દ્રીય ચેતાતંત્રીય ગાંઠો…
વધુ વાંચો >કૅન્સર – મધ્યસ્તરીય પેશી(mesothelioma)નું
કૅન્સર, મધ્યસ્તરીય પેશી(mesothelioma)નું : ફેફસાં, હૃદય, પેટના વિવિધ અવયવોનાં આવરણો તથા શુક્રપિંડની આસપાસનું શ્વેત આવરણ (tunica vaginalis) ગર્ભના મધ્યસ્તર(mesothelium)-માંથી બને છે. તેનું કૅન્સર માંસાર્બુદ કે યમાર્બુદ (sarcoma) જૂથનું કૅન્સર ગણાય છે. ફેફસાના આવરણમાં થતું કૅન્સર સામાન્ય રીતે ઍસ્બેસ્ટૉસના સંસર્ગથી થાય છે. આમ તે એક વ્યવસાયજન્ય (occupational) કૅન્સર ગણાય છે. ઍસ્બેસ્ટૉસના…
વધુ વાંચો >કૅન્સર – મળાશય તથા મોટા આંતરડાનું
કૅન્સર, મળાશય તથા મોટા આંતરડાનું : મળાશય (rectum) અને / અથવા મોટા આંતરડા(સ્થિરાંત્ર, colon)નું કૅન્સર થવું તે. મોટું આંતરડું પોષક દ્રવ્યો, પાણી અને ક્ષારોના શોષણનું કાર્ય પૂર્ણ કરે છે, કેટલાંક વિટામિન તથા મળ બનાવે છે, મળાશયમાં સંગ્રહે છે અને ગુદા દ્વારા તેનો ત્યાગ કરે છે. મોટું આંતરડું 6.5 સેમી. પહોળું…
વધુ વાંચો >કૅન્સર – મૂત્રપિંડનું (પુખ્તવયે)
કૅન્સર, મૂત્રપિંડનું (પુખ્તવયે) : પુખ્તવયે મૂત્રપિંડ(kidney)નું કૅન્સર થવું તે. માણસમાં બે મૂત્રપિંડ આવેલા છે. મૂત્રપિંડને વૃક્ક પણ કહે છે. તે મૂત્રલ (nephron) નામના લોહીને ગાળનારા એકમોનો બનેલો પિંડ જેવો અવયવ છે. તેની મૂત્રલનલિકાઓ મૂત્રને મૂત્રપિંડ-કુંડ પાસે લાવે છે. બંને મૂત્રપિંડોમાંથી એક એક મૂત્રનળી (ureter) નીકળે છે જેના દ્વારા પેશાબ મૂત્રાશયમાં…
વધુ વાંચો >કૅન્સર – મૂત્રાશય(urinary bladder)નું
કૅન્સર, મૂત્રાશય(urinary bladder)નું : મૂત્રપિંડમાં બનેલો પેશાબ મૂત્રપિંડનળી (ureter) દ્વારા મૂત્રાશયમાં એકઠો થાય છે. મૂત્રમાર્ગનાં મોટા ભાગનાં કૅન્સર મૂત્રાશયમાં થાય છે. તેમાંથી મૂત્રાશયનળી (urethra) દ્વારા તે બહાર ફેંકાય છે. મૂત્રાશયનળીનું કૅન્સર શિશ્નના કૅન્સર સાથે વર્ણવ્યું છે. વસ્તીરોગવિદ્યા : ભારતમાં દર 1 લાખ પુરુષોમાં 0.0થી 7.5ના પ્રમાણમાં તથા દર 1 લાખ…
વધુ વાંચો >કૅન્સરનાં મૂળ કારણો : જુઓ કૅન્સર
કૅન્સરનાં મૂળ કારણો : જુઓ કૅન્સર.
વધુ વાંચો >કૅન્સર – મૃદુપેશી(soft tissue sarcoma)નું (પુખ્ત વયે)
કૅન્સર, મૃદુપેશી(soft tissue sarcoma)નું (પુખ્ત વયે) : તંતુઓ, નસો, ચરબીના કોષો, સ્નાયુઓ, હાડકાંના સાંધાનું આવરણ વગેરે વિવિધ પ્રકારની મૃદુપેશી(soft tissue)નું કૅન્સર થવું તે. આ પ્રકારની પેશીઓને સંધાનપેશી (connective tissue) કહે છે. તેના કૅન્સરને મૃદુપેશી માંસાર્બુદ (યમાર્બુદ, sarcoma) કહે છે. તે બધાં ગર્ભની એક જ પ્રકારની આદિપેશી(મધ્યત્વચા, mesoderm)માંથી વિકસતાં હોવા છતાં…
વધુ વાંચો >કૅન્સર – મોં-નાક અને ગળાનું
કૅન્સર, મોં, નાક અને ગળાનું : મોં, નાક, ગળું તથા લાળગ્રંથિનું કૅન્સર થવું તે. તેને અંગ્રેજીમાં head and neck cancers તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. પરંતુ મગજ, આંખ તથા ચહેરાની ચામડી, હાડકાં અને મૃદુપેશીના કૅન્સરનો તેમાં સમાવેશ કરાતો નથી. હોઠ, મોંની બખોલ અથવા મુખગુહા (oral cavity), જીભ, ગળાનો ભાગ, નાક અને…
વધુ વાંચો >કૅન્સર – યકૃત(liver)નું
કૅન્સર, યકૃત(liver)નું : યકૃત પેટના જમણા ઉપલા ભાગમાં આવેલો 1.4 કિગ્રા.નો ઘન અવયવ છે. તેના મુખ્ય બે ખંડો (lobes) છે, જમણો અને ડાબો. યકૃતકોષોમાં બનતું પિત્ત (bile) પિત્ત-લઘુનલિકાઓ(bile canaliculi)માં થઈને યકૃતનલિકાઓ(hepatic-ducts)માં ઠલવાય છે. ડાબી, જમણી અને મુખ્ય યકૃતનલિકા ઉપરાંત પિત્તાશયનળી અને મુખ્ય પિત્તનળીના સમૂહને પિત્તનલિકાઓ કહે છે. તે અને પિત્તાશય…
વધુ વાંચો >કૅન્સર – યોનિ(vagina)નું
કૅન્સર, યોનિ(vagina)નું : સ્ત્રીઓનું બાહ્ય જનનાંગ ભગોષ્ઠ (vulva) છે. તેમાં છિદ્ર દ્વારા યોનિ ખૂલે છે. યોનિમાં ગર્ભાશયનો ગર્ભાશય-ગ્રીવા નામનો ભાગ છે જે એક છિદ્ર દ્વારા ખૂલે છે. યોનિનું દુ:વિકસન (dysplasia) અને અતિસીમિત કૅન્સર થવાનો દર ઘણો ઓછો છે. તેનું કારણ જાણમાં નથી પરંતુ વિષાણુઓ કેટલાક કિસ્સામાં કારણભૂત હશે તેમ મનાય…
વધુ વાંચો >