૧૬.૦૪

મિલ્સ ચાર્લ્સ રાઇટથી મિશ્ર, ભવાનીપ્રસાદ સીતારામ

મિશ્ર, ગોપાલ

મિશ્ર, ગોપાલ (જ. 1921; અ. 1977) : ભારતના અગ્રણી સારંગીવાદક. સારંગીવાદનમાં તેમની ગણના દેશના ટોચના કલાકારોમાં થાય છે. તેમના પિતા પંડિત સુરસહાય મિશ્ર એ સમયના પ્રખ્યાત સારંગીવાદક હતા. દસેક વર્ષની ઉંમરથી જ ગોપાલ મિશ્રે પિતા પાસે સારંગીવાદન શીખવાની શરૂઆત કરી. સારંગીવાદનની ખૂબીઓનો બરાબર અભ્યાસ કર્યા પછી સંગીત-સમ્રાટ બડે રામદાસજી પાસેથી…

વધુ વાંચો >

મિશ્ર, ચન્દ્રનાથ (‘અમર’)

મિશ્ર, ચન્દ્રનાથ (‘અમર’) (જ. 2 માર્ચ 1925, ખોજપુર, મધુબની) : મૈથિલી ભાષાના કવિ, નવલકથાકાર અને વિદ્વાન. સાહિત્યિક વિવેચનના તેમના ગ્રંથ ‘મૈથિલી પત્રકારિતક ઇતિહાસ’ને 1983ના વર્ષનો ભારતીય સાહિત્ય અકાદમી પુરસ્કાર મળ્યો છે. તેઓ નવ-પાણિનિ-વ્યાકરણના આચાર્ય લેખાયા છે. તેમણે માર્ચ, 1983 સુધી શિક્ષક તરીકે કામગીરી બજાવી હતી. તેમણે 5 કાવ્યસંગ્રહો, 2 નવલકથાઓ…

વધુ વાંચો >

મિશ્ર, જયવંત

મિશ્ર, જયવંત (જ. 15 ઑક્ટોબર 1925, હરિપુર, બિહાર; અ. 7 સપ્ટેમ્બર 2010) : મૈથિલી તથા હિંદી ભાષાના લેખક, વિદ્વાન વિવેચક. તેમના કાવ્યસંગ્રહ ‘કવિતા કુસુમાંજલિ’ (1992) માટે તેમને સાહિત્ય અકાદમીનો 1995ના વર્ષનો ઍવૉર્ડ મળ્યો હતો. શૈક્ષણિક કારકિર્દી દરમિયાન અનેક ચંદ્રકો મેળવવાની સાથે તેમણે અનુક્રમે પટણા તથા બિહાર યુનિવર્સિટીમાંથી ‘સાહિત્ય’ તથા ‘વ્યાકરણ’ની…

વધુ વાંચો >

મિશ્રધાતુ (Alloy)

મિશ્રધાતુ (Alloy) : બે અથવા તેથી વધુ ધાતુઓનો બનેલ પદાર્થ. કોઈ પણ ધાતુ તેના પૂર્ણ, શુદ્ધ સ્વરૂપમાં બહુ ઓછા પ્રમાણમાં મળી આવે છે કે વપરાય છે. વળી ધાતુનું શુદ્ધ સ્વરૂપ મેળવવું ઘણું મોંઘું પણ બની રહે છે. બહોળા પ્રમાણમાં વપરાતી લોખંડ (આયર્ન), ઍલ્યુમિનિયમ, તાંબું, જસત, ટિન જેવી ધાતુઓ વાસ્તવમાં તેના…

વધુ વાંચો >

મિશ્રધાતુઓનું પૃથક્કરણ

મિશ્રધાતુઓનું પૃથક્કરણ (Analysis of alloys) મિશ્રધાતુમાં કયું તત્વ કેટલા પ્રમાણમાં હાજર છે તેનું નિર્ધારણ. સામાન્ય રીતે શુદ્ધ સ્વરૂપે ધાતુ ઓછી વપરાય છે, કારણ કે ધાતુનો જે હેતુ માટે ઉપયોગ કરવાનો હોય તેને અનુરૂપ તેના ગુણધર્મો મેળવવા માટે શુદ્ધ ધાતુમાં ઓછાવત્તા પ્રમાણમાં એક અથવા વધુ અન્ય ધાતુ ઉમેરી મિશ્રધાતુ બનાવવામાં આવે…

વધુ વાંચો >

મિશ્ર, ભવાનીપ્રસાદ સીતારામ

મિશ્ર, ભવાનીપ્રસાદ સીતારામ (જ. 29 માર્ચ 1913, નરસિંહપુરા, હોશંગાબાદ, મધ્યપ્રદેશ; અ. 20 ફેબ્રુઆરી 1985) : હિંદી ભાષાના કવિ. નરસિંહપુરા ગામમાં પ્રારંભિક કેળવણી મેળવી. એ પછી સોહાગપુર અને જબલપુરમાં પણ તેમણે શિક્ષણ મેળવ્યું. 1934–35માં ત્યાં જ બી. એ. થયા. પછી એક શાળા ખોલી, જેમાં તેમના પિતાશ્રીનો મહત્વનો ફાળો હતો. તેમાં ગાંધી-વિચારને…

વધુ વાંચો >

મિલ્સ, ચાર્લ્સ રાઇટ

Feb 4, 2002

મિલ્સ, ચાર્લ્સ રાઇટ [જ. 28 ઑગષ્ટ 1916, વીકો, ટેક્સાસ; અ. 20 માર્ચ 1962, વેસ્ટ ન્યાક(West Nyack), ન્યૂયૉર્ક] : વીસમી સદીના પાંચમા અને છઠ્ઠા દાયકામાં અમેરિકન સમાજના વિશ્લેષણમાં નોંધપાત્ર પ્રદાન કરનાર અમેરિકન સમાજશાસ્ત્રી. તેમણે ટૅક્સાસ તથા વિસ્કૉન્સિન યુનિવર્સિટીઓમાં અભ્યાસ કર્યો હતો તથા વિસ્કૉન્સિન અને મેરિલૅન યુનિવર્સિટીઓમાં અધ્યાપન કર્યું હતું. 1946–62ના ગાળામાં…

વધુ વાંચો >

મિલ્સ, જૉન (સર)

Feb 4, 2002

મિલ્સ, જૉન (સર) (લૂઈ અર્નેસ્ટ વૉટ્સ) (જ. 22 ફેબ્રુઆરી 1908, સફોક, ઇંગ્લૅન્ડ; અ. 23 એપ્રિલ 2005, દેનહામ, ઇંગ્લૅન્ડ) : ઇંગ્લૅન્ડના નામી અભિનેતા અને દિગ્દર્શક. તેમણે સૌપ્રથમ પ્રારંભ કર્યો રંગભૂમિ પરના અભિનયથી 1929માં. 1930ના દશકા દરમિયાન હળવી કૉમેડી તથા સંગીતનાટિકાઓમાંના અભિનયથી તેઓ બેહદ લોકપ્રિય નીવડ્યા. તેમને સવિશેષ નામના મળી ફિલ્મ-અભિનેતા તરીકે.…

વધુ વાંચો >

મિલ્સ, હૅલી

Feb 4, 2002

મિલ્સ, હૅલી (જ. 18 એપ્રિલ 1946, લંડન, ઇંગ્લૅન્ડ) : આંગ્લ ફિલ્મ-અભિનેત્રી. તેઓ અભિનયના સંસ્કારોવાળા પરિવારમાં ઊછર્યાં હતાં. તેમણે ફિલ્મ-અભિનયના ક્ષેત્રે પ્રારંભ કર્યો. તેમના પિતા જૉન મિલ્સ સાથે 1959માં ‘ટાઇગર બૅ’થી. 1960માં રજૂ થયેલી ‘પૉલિયાન્ના’ના અભિનય બદલ તેમને સ્પેશિયલ ઑસ્કાર ઍવૉર્ડ અપાયો હતો. ત્યારપછી તે ‘ધ પૅરન્ટ ટ્રૅપ’ (1961), ‘વ્હિસલ ડાઉન…

વધુ વાંચો >

મિલ્સ્ટાઇન સીઝર

Feb 4, 2002

મિલ્સ્ટાઇન સીઝર (જ. 8 ઑક્ટોબર 1927, બાહિયા બ્લાન્કા, આર્જેન્ટિના; અ. 24 માર્ચ 2002, કેમ્બ્રિજ, ઇંગ્લૅન્ડ) : 1984ના તબીબી અને દેહધાર્મિકવિદ્યા અંગેના નોબેલ પારિતોષિકના વિજેતા. તેમની સાથે સહવિજેતાઓ હતા નીલ્સ કાજ જેર્ને અને જ્યૉર્જ જે. એફ. કોહલર. શરીરના રોગપ્રતિકારતંત્રને પ્રતિરક્ષાતંત્ર (immune system) કહે છે. આ પ્રતિરક્ષાતંત્ર રોગકારક ઘટકમાંનાં રસાયણોને પ્રતિજન(antigen) તરીકે…

વધુ વાંચો >

મિશિગન (રાજ્ય)

Feb 4, 2002

મિશિગન (રાજ્ય) : યુ.એસ.ના ઉત્તર-મધ્ય પ્રાદેશિક વિસ્તારમાં વિશાળ સરોવરોની વચ્ચેના ભાગમાં આવેલું મહત્વનું ઔદ્યોગિક રાજ્ય. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 44° 00´ ઉ. અ. અને 85° 00´ પ. રે.ની આજુબાજુનો 2,50,493 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેની ઉત્તરે લેક સુપીરિયર અને કૅનેડા, પૂર્વ તરફ લેક હ્યુરોન અને કૅનેડા, દક્ષિણે ઓહાયો…

વધુ વાંચો >

મિશિગન (શહેર)

Feb 4, 2002

મિશિગન (શહેર) : યુ.એસ.ના ઇન્ડિયાના રાજ્યના લા પૉર્ટ પરગણામાં આવેલું શહેર. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 41° 42´ ઉ. અ. અને 86° 53´ પ. રે. પર આવેલું છે. તે શિકાગોથી પૂર્વમાં આશરે 90 કિમી. દૂર આવેલું છે. એક સમયે અહીંથી ફક્ત લાકડાંની જ નિકાસ થતી હતી, પરંતુ આજે અહીં મોટરગાડીઓ, વીજાણુયંત્રો,…

વધુ વાંચો >

મિશિગન સરોવર

Feb 4, 2002

મિશિગન સરોવર : યુ.એસ.નું મોટામાં મોટું સ્વચ્છ જળનું સરોવર. દુનિયાનાં સૌથી મોટાં સરોવરો પૈકીનું તે ત્રીજા ક્રમનું સરોવર છે. આ સરોવર પૂર્વ તરફ આટલાંટિક મહાસાગર સાથે અને દક્ષિણ તરફ મિસિસિપી નદી મારફતે મેક્સિકોના અખાત સાથે જોડાયેલું છે. આ રીતે યુ.એસ.માં તે લાંબો જળમાર્ગ રચે છે. જૂના વખતમાં આ સરોવરકાંઠે વસતા…

વધુ વાંચો >

મિશિમા, યુકિયો

Feb 4, 2002

મિશિમા, યુકિયો (જ. 14 જાન્યુઆરી 1925, ટોકિયો; અ. 25 નવેમ્બર 1970, ટોકિયો) : વિપુલ નવલકથાલેખન કરનાર પ્રભાવક સાહિત્યકાર  જાપાની નવલકથાકાર અને ચલચિત્રના લેખક, દિગ્દર્શક અને અભિનેતા. મૂળ નામ હિરોકા કિમિતાકે. પશ્ચિમની અસર તળે જાપાનની પરંપરાગત સંસ્કૃતિનાં મૂલ્યો અને ગૌરવનો હ્રાસ તેમના સર્જન પછવાડેની અંતર્વેદના છે. સનદી અધિકારીના પુત્ર. ટોકિયોની આંતરરાષ્ટ્રીય…

વધુ વાંચો >

મિશેલ, આર્થર

Feb 4, 2002

મિશેલ, આર્થર (જ. 27 માર્ચ 1934, ન્યૂયૉર્ક સિટી) : અમેરિકાના અશ્વેત નર્તક, નૃત્યનિયોજક અને નિર્દેશક. તેમણે સ્કૂલ ઑવ્ અમેરિકન બૅલેમાં તાલીમ લીધી હતી. 1956માં તેઓ ન્યૂયૉર્ક સિટી બૅલેમાં જોડાયા. 1959માં તેઓ એ મંડળીના મુખ્ય નર્તક બની રહ્યા. અમેરિકાની એક મહત્વની બૅલે કંપનીમાં આવું સન્માન – આવો હોદ્દો મેળવનાર તેઓ સર્વપ્રથમ…

વધુ વાંચો >

મિશૅલ, જૉન

Feb 4, 2002

મિશૅલ, જૉન (જ. 1913, ડેટ્રૉઇટ, મિશિગન; અ. 1988) : અમેરિકાના કાનૂની નિષ્ણાત અને કૅબિનેટના સભ્ય. તેઓ ન્યૂયૉર્કના મૂડીરોકાણના કાનૂની નિષ્ણાત હતા (1936–68). તેઓ શ્રીમંત હતા. તેઓ મ્યુનિસિપલ બૉન્ડ્ઝ વિશેના નિષ્ણાત સલાહકાર હતા. 1968ની પ્રમુખ નિક્સનની પ્રચાર-ઝુંબેશના તેઓ વ્યવસ્થાપક બન્યા. 1969થી ’73 દરમિયાન તેઓ ઍટર્ની-જનરલ તરીકે કામગીરી સંભાળતા રહ્યા. વિદ્યાર્થી જગતના…

વધુ વાંચો >