૧૩.૧૨
બાબા બુધસિંહથી બાર્ટન મ્યુઝિયમ ભાવનગર
બાબા બુધસિંહ
બાબા બુધસિંહ (જ. 1878; અ. 1911, લાહોર) : પંજાબી લેખક. ત્રીજા શીખ ગુરુ અમરસિંહના વંશજ અને બાબા બેહમાસિંહના પુત્ર. પ્રાથમિક શિક્ષણ એમણે ફારસીમાં એક મસ્જિદમાં લીધું, અને માધ્યમિક શિક્ષણ મિશનરી શાળામાં લીધું હતું. ત્યાંથી જ મૅટ્રિકની પરીક્ષા પસાર કરી. મૅટ્રિકની પરીક્ષામાં સારી રીતે ઉત્તીર્ણ થયા પછી તેઓ પી. સી. કૉલેજ,…
વધુ વાંચો >બાબા રામદેવ
બાબા રામદેવ (જ. 25 ડિસેમ્બર 1965, મહેન્દ્રગઢ, હરિયાણા) : યોગગુરુ તરીકે વિશ્વભરમાં જાણીતા. રાજકારણમાં પણ સક્રિય રસ લઈ રહ્યા છે. લોકોમાં દેશદાઝની ભાવના જગાડી ભારતીય સંસ્કૃતિનો પ્રચાર અને પ્રસાર કરી રહ્યા છે. તેમનું મૂળ નામ તો રામકિશન યાદવ. તેમનાં માતાનું નામ ગુલાબદેવી અને પિતાનું નામ રામનિવાસ યાદવ છે. કહેવાય છે…
વધુ વાંચો >બાબા લાખૂરામ
બાબા લાખૂરામ (જ. ઈ. સ. 1879 મોંટગોમરી–હાલ પાકિસ્તાન; અ. 13 ડિસેમ્બર 1930 મોંટગોમરી) : સ્વાતંત્રસેનાની. અસહકાર આંદોલન વખતે 1921માં પોતાનો વ્યવસાય છોડીને સ્વતંત્રતાસંગ્રામમાં જોડાઈ ગયા. રાજકીય કેદીઓ સાથેના અમાનુષી વહેવારના વિરોધમાં તેમણે અનશન આદર્યું. તત્કાલીન અધિકારીઓએ એમની ધરપકડ કરી પરંતુ જેલમાં રહીને ઉપવાસ ચાલુ રાખ્યા. એટલું જ નહિ અન્નની સાથે…
વધુ વાંચો >બાબિઝમ
બાબિઝમ : શીરાઝ(ઈરાન)ના મીરઝા અલી મહંમદે સ્થાપેલ ધાર્મિક જૂથ. 1844માં તેમણે જાહેરાત કરી કે તેમની બાબ તરીકે દૈવી પસંદગી થઈ છે. આ પદવીનો અર્થ ‘જ્ઞાનનું દ્વાર’ એવો થતો હતો. મોટાભાગના લોકોના મનમાં એવી છાપ ઊભી થઈ કે શીરાઝના વતની મહંમદને પયગંબર મહંમદને થયેલા જ્ઞાન કરતાંય ચડિયાતું જ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું છે…
વધુ વાંચો >બાબી, જવાંમર્દખાન
બાબી, જવાંમર્દખાન (જ. –; અ. 1765) : બાબીવંશનો ગુજરાતનો સૂબો. બહાદુરખાન બાબી ઈસુની સત્તરમી સદીની શરૂઆતમાં અફઘાનિસ્તાન છોડી હિંદ આવ્યો હતો. એણે એના પુત્ર શેરખાન બાબીને શાહજહાંના પુત્ર મુરાદબક્ષ સાથે ગુજરાત મોકલ્યો હતો. શેરખાનનો પુત્ર ઝફરખાન ઘણો શક્તિશાળી હતો. ઝફરખાનના પુત્ર મહમૂદ શેરને ઈ. સ. 1716માં ‘ખાનજહાન જવાંમર્દખાન’નો ઇલકાબ આપીને…
વધુ વાંચો >બાબી વંશ
બાબી વંશ : એ નામનો ગુજરાતનો રાજવંશ. અફઘાનિસ્તાનનો વતની બાબી વંશનો આદિલખાન હુમાયૂંની સાથે ભારતમાં આવ્યો હતો. તેના પૌત્ર બહાદુરખાનને અકબરે શિરોહીની જાગીર આપી હતી. તેના પુત્ર જાફરખાનને 1694માં મુઘલ બાદશાહ ઔરંગઝેબે ‘સફદરખાન’નો ઇલકાબ તથા ઉત્તર ગુજરાતના ફોજદારનો હોદ્દો આપ્યો હતો. તેના પુત્ર શેરખાને કેટલોક સમય જૂનાગઢના નાયબ ફોજદારનો હોદ્દો…
વધુ વાંચો >બાબી, શેરખાન
બાબી, શેરખાન : ગુજરાતના સૂબેદાર મુરાદબક્ષનો મદદનીશ. ગુજરાતના બાબી વંશનો મૂળ પુરુષ બહાદુરખાન બાબી ઈસુની સત્તરમી સદીની શરૂઆતમાં અફઘાનિસ્તાનથી હિંદ આવ્યો હતો. ઈ. સ. 1654માં મુઘલ સમ્રાટ શાહજહાંએ પોતાના પુત્ર મુરાદબક્ષને ગુજરાતના સૂબા તરીકે નીમ્યો ત્યારે બહાદુરખાને પોતાના પુત્ર શેરખાન બાબીને તેની સાથે ગુજરાત મોકલ્યો હતો. શેરખાન શૂરવીર, સાહસિક અને…
વધુ વાંચો >બાબુલ
બાબુલ : પારલૌકિક પ્રેમની કથા કહેતું લોકપ્રિય હિંદી ચલચિત્ર. નિર્માણવર્ષ : 1950, સમય : 142 મિનિટ, શ્વેત અને શ્યામ; નિર્માણસંસ્થા : સની આર્ટ પ્રોડક્શન; નિર્માતા-દિગ્દર્શક : એસ. યુ. સની; પટકથા : અઝ્મ બાઝિદપુરી; ગીત : શકીલ બદાયૂની; સંગીત : નૌશાદ; છબીકલા : ફલી મિસ્ત્રી; કલાકારો : નરગિસ, દિલીપકુમાર, મુનાવર સુલતાના,…
વધુ વાંચો >બામકો
બામકો : પશ્ચિમ આફ્રિકાના માલી દેશમાં નૈર્ઋત્ય ભાગમાં આવેલો જિલ્લો તથા તે જ નામ ધરાવતું તેનું પાટનગર. ભૌગોલિક સ્થાન : 12° 39´ ઉ. અ. અને 8° 00´ પ. રે. પર તે નાઇજર નદીના કાંઠે આવેલું છે. 1880માં જ્યારે તે ફ્રેન્ચોને કબજે ગયું ત્યારે આ સ્થળ મર્યાદિત વસ્તી-સંખ્યા ધરાવતા ગામડા રૂપે…
વધુ વાંચો >બામુલાયજા હોશિયાર
બામુલાયજા હોશિયાર (1976) : પંજાબી ચર્ચાસ્પદ લેખક નરેન્દ્રપાલસિંહની નવલકથા. તેણે ઘણો ઊહાપોહ જગાવ્યો હતો. એક તરફ અશ્લીલતા તથા અમુક ધાર્મિક કોમની ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક માન્યતા અને ભાવના પર પ્રહાર કરીને, કોમી રમખાણ જગાવે એવી ગણાવી પંજાબની સરકારે એની પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો, તો બીજી તરફ કેન્દ્રીય સાહિત્ય અકાદમીએ એને 1976ની…
વધુ વાંચો >બાર્ટન, એડમંડ (સર)
બાર્ટન, એડમંડ (સર) (જ. 1849, સિડની; અ. 1920) : ઑસ્ટ્રેલિયાના રાજકારણી. તેઓ કાયદાના નિષ્ણાત તરીકે બહોળી નામના પામ્યા હતા. 1896થી તેઓ સમવાયતંત્રને લગતી ઝુંબેશના અગ્રણી રહ્યા હતા. કૉમનવેલ્થના બંધારણના કાયદાનો ખરડો ઘડનારી સમિતિના તેઓ પ્રમુખ સભ્ય હતા. 1900માં બ્રિટિશ સંસદ સમક્ષ રજૂઆત કરવા જનારા પ્રતિનિધિમંડળની આગેવાની તેમણે લીધી હતી. તેઓ…
વધુ વાંચો >બાર્ટન, ક્લારા
બાર્ટન, ક્લારા (જ. 1821, ઑક્સફર્ડ; અ. 1912) : અમેરિકાની રેડક્રૉસ સંસ્થાનાં સ્થાપક. તેઓ ક્લૅરિસા બાર્ટનના નામે બહુ લોકપ્રિય હતાં. 1836થી 1854 દરમિયાન તેમણે સ્કૂલની શિક્ષિકા તરીકે કાર્ય કર્યું. 1861થી 1865 દરમિયાન, આંતરવિગ્રહના વિકટ સમયમાં ઘવાયેલા સૈનિકો માટે તેમણે ખાદ્યસામગ્રીનો પુરવઠો તથા અન્ય સવલતોની રાહત-સામગ્રી મેળવવામાં ખૂબ સહાય કરી. ફ્રાન્કો-પ્રશિયન યુદ્ધ…
વધુ વાંચો >બાર્ટન, ડેરેક (સર) (હૅરલ્ડ રિચાર્ડ)
બાર્ટન, ડેરેક (સર) (હૅરલ્ડ રિચાર્ડ) (જ. 8 સપ્ટેમ્બર 1918, ગ્રેવસૅન્ડ, કેન્ટ, ઇંગ્લૅન્ડ) : બ્રિટનના ખ્યાતનામ કાર્બન રસાયણશાસ્ત્રી. તેમણે લંડનની ઇમ્પીરિયલ કૉલેજ ખાતે અભ્યાસ કર્યો. 1945માં તેમણે લંડનની ઇમ્પીરિયલ કૉલેજ ઑવ્ સાયન્સ ઍન્ડ ટેક્નૉલોજીમાં પ્રથમ મદદનીશ લેક્ચરર અને પાછળથી સંશોધન-ફેલો તરીકે કાર્ય કર્યું. 1949–50 દરમિયાન હાર્વર્ડ યુનિવર્સિટીમાં મુલાકાતી પ્રાધ્યાપક તરીકે સેવાઓ…
વધુ વાંચો >બાર્ટન મ્યુઝિયમ, ભાવનગર
બાર્ટન મ્યુઝિયમ, ભાવનગર (સ્થાપના 1883) : ગુજરાતનું એક બહુહેતુલક્ષી સંગ્રહાલય. તે 1895માં બાર્ટન પુસ્તકાલયના મકાનમાં શરૂ થયેલું. આ સંગ્રહાલય આઝાદી પછી 1955થી ગાંધીસ્મૃતિ ટ્રસ્ટના વહીવટ હેઠળ હતું. 1982થી તે ગુજરાત રાજ્ય પુરાતત્વ અને સંગ્રહાલય વિભાગ હસ્તક મુકાયું છે. આ સંગ્રહાલયમાં પથ્થરયુગનાં ઓજારો, અશ્મીભૂત અવશેષો અને પ્રાગ્-ઐતિહાસિક પ્રાણીના અવશેષોનો સંગ્રહ પ્રદર્શિત…
વધુ વાંચો >