ખંડ ૬(૨)

ગ્રામધિરાણ : ગ્રામવિસ્તારમાં કૃષિ ઉત્પાદન અને અન્ય ચીજવસ્તુઓના ઉત્પાદન અને વેચાણ માટે ગ્રામજનોએ લેવું પડતું ધિરાણ. પ્રત્યેક ઉત્પાદકીય પ્રવૃત્તિ માટે નાણાકીય સાધનો એક અગત્યની જરૂરિયાત હોય છે. ખેતી અને ગ્રામવિસ્તારના અન્ય વ્યવસાયો તેમાં અપવાદરૂપ નથી. ભારતના ગ્રામવિસ્તારમાં ખેતી અને આનુષંગિક વ્યવસાયો દેશના અર્થતંત્રમાં પ્રાધાન્ય ભોગવે છે. મોટા ભાગના ગ્રામજનો પરંપરાગત…

ગ્રામીણ બૅંક : ભારતના ગ્રામીણ અર્થતંત્રના ઝડપી વિકાસ દ્વારા સમતોલ પ્રાદેશિક વિકાસ તથા રાષ્ટ્રીય આવકની ન્યાયી વહેંચણીના સિદ્ધાંતોને સાકાર કરવા ઊભી કરવામાં આવેલી વિશિષ્ટ બૅંકો. ભારતના અર્થતંત્રમાં ગ્રામવિકાસની આવશ્યકતાને અનુલક્ષીને ભારત સરકારે 1969માં આર. જી. સરૈયાના પ્રમુખપદે બૅંકિંગ કમિશનની રચના કરી, જેનો અહેવાલ 1972માં સરકાર સમક્ષ રજૂ થયો. તદનુસાર ભારતના…

ગ્રાહકનું વર્તન : મહત્તમ તુષ્ટિગુણ મેળવવા માટેનો આર્થિક વ્યવહાર. માનવી અર્થપરાયણ છે અને તે પોતાનાં ટાંચાં સાધનોનો ઉપયોગ વસ્તુઓ અને સેવાઓ ખરીદવા માટે એવી રીતે કરે છે કે જેથી ઓછામાં ઓછા ભોગે વધુમાં વધુ આર્થિક લાભ હાંસલ કરી શકે. ગ્રાહકના આર્થિક વર્તન અંગેનો ખ્યાલ મુખ્યત્વે બે ધારણાઓ પર રચાયેલો છે…

ગ્રાહક-ભાવાંક : વસ્તુઓ અને સેવાઓના છૂટક ભાવોમાં થતા ફેરફારોને લીધે નિર્વાહખર્ચ પર થતી અસરો માપવાની પદ્ધતિ. તેને સૂચક અંક (index number) તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. સામાન્ય સૂચક અંક તૈયાર કરતી વેળાએ મોટા ભાગના લોકો પોતાની આવકનો નોંધપાત્ર હિસ્સો જે વસ્તુઓ અને સેવાઓની ખરીદી પર ખર્ચે છે તે વસ્તુઓ વસ્તીની…