મહાદેવ શિ. દુબળે

લૉરેન્ઝ, કૉનરૅડ (જ. 7 નવેમ્બર 1903, વિયેના; અ. 27 ફેબ્રુઆરી 1989, ઑલ્ટેનબર્ગ) : આધુનિક પ્રાણી-વર્તનવિજ્ઞાનના સ્થાપક, નોબેલ પુરસ્કાર-વિજેતા અને ઑસ્ટ્રિયન પ્રાણીશાસ્ત્રી. તેઓ અસ્થિચિકિત્સક (orthopaedic surgeon) પ્રા. ઍડૉલ્ફ લૉરેન્ઝના પુત્ર હતા. પિતાશ્રીની ઇચ્છાને માન આપી 1922માં આયુર્વિજ્ઞાનના અભ્યાસાર્થે કોલંબિયા યુનિવર્સિટી, ન્યૂયૉર્કમાં જોડાયા; પરંતુ વિયેના પાછા આવી વિયેના યુનિવર્સિટીમાં તેમણે અભ્યાસ ચાલુ…

વર્ગીકરણ (જીવવિજ્ઞાન) : સમાન લાક્ષણિકતાઓના આધારે સજીવોનું વિવિધ સમૂહોમાં કરવામાં આવતું વિભાગીકરણ. સજીવોના વર્ગીકરણના સૌથી મોટા એકમોને જીવસૃદૃષ્ટિ (kingdom) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, જ્યારે જીવસૃદૃષ્ટિનું વિભાજન સમુદાયો (phylum) / વિભાગો(division)માં કરવામાં આવે છે. સમુદાયો/વિભાગોનું વર્ગ(class)માં, વર્ગનું શ્રેણી(order)માં, શ્રેણીનું કુળ(family)માં, કુળનું પ્રજાતિ(genus)માં અને પ્રજાતિનું જાતિ(species)માં કરવામાં આવે છે. અગાઉ સજીવોનું વિભાજન…

વાઘ : પ્રતીકરૂપ ભારતનું રાષ્ટ્રીય પ્રાણી. તે માંસાહારી વન્ય જીવ છે. (Carnivora) શ્રેણીના ફેલિડે કુળના આ સસ્તન પ્રાણીનું શાસ્ત્રીય નામ છે Panthera tigriss linn. વાઘની ચામડીનો રતાશ પડતો બદામી રંગ અને ચામડી પરના અનિયમિત આકારના પટા (bands) ઘણા આકર્ષક હોય છે. તેના મોઢા પરની રંગરચના, તેનું ગળું અને ઉદરપ્રદેશના નીચલા…

વાનર : માનવી સાથે સાદૃશ્ય ધરાવતું બુદ્ધિશાળી સસ્તન પ્રાણી. વાનરનો સમાવેશ અંગુષ્ઠધારી (primate) શ્રેણીની anthropoidea ઉપશ્રેણીમાં કરવામાં આવે છે. સામાન્યપણે વાનર જંગલમાં વસે છે અને વૃક્ષો પર જીવન વિતાવે છે. જોકે ઘાસિયા પ્રદેશમાં વસતા વાનરો દિવસ દરમિયાન જમીન પર હરતા-ફરતા જોવા મળે છે, પરંતુ રાત્રે વૃક્ષો અથવા ઉન્નત ખડક જેવી…

વાલરસ : આર્ક્ટિક, ઉત્તર ઍટલૅંટિક અને ઉત્તર પૅસિફિક દરિયામાં વસતું સસ્તન પ્રાણી. તેનો સમાવેશ પિનિપીડિયા શ્રેણીના ઓડોબેનિડે કુળમાં થાય છે. શાસ્ત્રીય નામ : odobenus rosmarus. બે લાંબા શૂળદંતો અને તરવા માટે અરિત્રો(flippers)ની બે જોડ, એ વાલરસનું વૈશિષ્ટ્ય છે. તે તરવૈયા તરીકે અત્યંત કુશળ છે. અરિત્રોનો ઉપયોગ તરવા ઉપરાંત, શિયાળામાં તરતા…