Painting

ફીલિક્સમૂલર, કૉનરાડ (જ. 1897, ડ્રેસ્ડન; અ. 1977, બર્લિન) : જર્મન અભિવ્યક્તિવાદી ચિત્રકાર. 15 વરસની ઉંમરે ડ્રેસ્ડન આર્ટ કૉલેજમાં વિદ્યાર્થી તરીકે જોડાયા અને બે જ વરસમાં 1914માં અભ્યાસ પૂરો કર્યો. એ અરસામાં પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધ ફાટી નીકળતાં દેશદાઝ કે દેશપ્રેમનો આવેશ અનુભવ્યા વિના યુદ્ધમાં સૈનિક તરીકે જોડાવાની ધરાર ના પાડી અને પોતાનાં…

ફૅકલ્ટી ઑવ્ ફાઇન આર્ટ્સ, વડોદરા : મહરાજા સયાજીરાવ યુનિવર્સિટી ઑવ્ વડોદરાની લલિતકળાના શિક્ષણ માટેની જાણીતી ફૅકલ્ટી. રાજકીય સ્વાતંત્ર્ય પછી વડોદરાની મ. સ. યુનિવર્સિટીના તત્કાલીન વાઇસ ચાન્સેલર હંસા મહેતાને લલિતકળાના ઔપચારિક શિક્ષણની ખોટ જણાઈ અને તેમના માર્ગદર્શન અને સંનિષ્ઠ પ્રયત્નોથી 1950માં મ. સ. યુનિવર્સિટીએ ફૅકલ્ટી ઑવ્ ફાઇન આર્ટ્સની સ્થાપના કરી. યુનિવર્સિટીના…

ફોન્ટાના, લુચિયો (જ. 1899, આર્જેન્ટિના; અ. 1968) :  અલ્પચિત્રણ (minimalist) શૈલીનો ઇટાલિયન ચિત્રકાર. સામાન્યતયા તે કૅન્વાસ ફાડીને કે કૅન્વાસ પર ચીરા મૂકીને કલાકૃતિ નિપજાવતો. 1930ની આસપાસ તેણે ઇટાલીમાં અમૂર્ત શિલ્પ સર્જ્યાં. 1935માં તે પૅરિસના ‘ઍબ્સ્ટ્રેક્શન ક્રિયેશન’ ગ્રૂપમાં જોડાયો. 1937માં તેણે ‘ફર્સ્ટ મૅનિફેસ્ટો ઑવ્ ઇટાલિયન ઍબ્સ્ટ્રેક્ટ આર્ટિસ્ટ્સ’ પર સહી કરી. 1940માં…

ફ્યુસેલી, જૉન હેન્રી (જ. 1741, સ્વિટ્ઝર્લૅન્ડ; અ. 1825, ઇંગ્લૅન્ડ) : ઇંગ્લૅન્ડનો મહત્વનો રંગદર્શી ચિત્રકાર. વીસ વરસની ઉંમરે સ્વિટ્ઝર્લૅન્ડમાં ચર્ચમાં જોડાયો, પણ 1764માં તે બધું છોડીને સ્વતંત્રતાની શોધમાં ઇંગ્લૅન્ડ આવ્યો. અહીંના પ્રતિષ્ઠિત ચિત્રકાર સર જૉશુઆ રેનોલ્ડ્ઝના ઉત્તેજનથી પ્રેરાઈ તેણે 1770થી 1776 સુધી રોમમાં રોમન અને ઇટાલિયન કલાનો અભ્યાસ કર્યો. માઇકલૅન્જેલો અને…

ફ્રીડરિખ, કાસ્પર ડેવિડ (જ. 1774; અ. 1840) : યુરોપના રંગદર્શિતાવાદમાં મહત્વનું પ્રદાન કરનાર જર્મન નિસર્ગ-ચિત્રકાર. મૃત્યુ, એકાકીપણું અને વિષાદ ફ્રીડરિખના જીવનમાં આમરણ વણાયેલાં રહ્યાં. રંગદર્શિતાવાદને પ્રોત્સાહિત કરતી આ લાગણીઓને કારણે ફ્રીડરિખનાં ચિત્રો જીવનની ક્ષણભંગુરતાને નિસર્ગની બિહામણી અને વિનાશક શક્તિઓ દ્વારા પ્રતિબિંબિત કરે છે. જર્મનીની ભવ્ય ગૉથિક કળાના રહસ્યવાદ(mysticism)ની ઊંડી અસરો…

ફ્રેગૉનાર્દ, ઝ્યાં ઓનૉરે (જ. 1372; અ. 1806, ફ્રાંસ) : રોકોકો શૈલીનો ફ્રેંચ ચિત્રકાર. ગુરુ બૂશર પાસેથી આત્મસાત્ કરેલી રોકોકો શૈલીને વધુ કામુકતા ભરેલી અને કેટલેક અંશે બીભત્સ રૂપ આપીને તેણે ચિત્રો કર્યાં છે. મનોહર પ્રકૃતિની પૃષ્ઠભૂમિકામાં ઝરણાકાંઠે કે સરોવરકાંઠે સ્નાનમગ્ન નગ્ન યૌવનાઓનું ઉન્માદપ્રેરક આલેખન કરવા માટે તે જાણીતો થયો. તેણે…

ફ્રેસ્કો (ક્રિયાપદ્ધતિ) : ભિત્તિચિત્રો માટેની ભૂમિકા તૈયાર કરવાની પદ્ધતિ. ‘વિષ્ણુધર્મોત્તર’માં એને ‘વજ્રલેપ’ કહીને તેની પૂરી રીત આપેલી છે, પરંતુ વિદ્યમાન ચિત્રો પરથી લાગે છે કે આ રીત ક્યાંય પ્રયોજાઈ નહોતી. ભૂકો કરેલાં પથ્થર, માટી અને છાણ, જેમાં ઘણી વાર ફોતરાં, વનસ્પતિના રેસા મેળવી ગોળની લાહી જેવો પદાર્થ બનાવતા, જેને ખડકની…

બદરીનારાયણ (જ. 22 જુલાઈ 1929, સિકંદરાબાદ) : આધુનિક ભારતીય ચિત્રકાર. તેમણે બાલવાર્તાઓ અને બાલકાવ્યો પણ લખ્યાં છે. બદરીનારાયણનાં ચિત્રો રૈખિક હોવાથી ડ્રૉઇંગની ખૂબ નજીક હોય એવાં લાગે છે અને મોટેભાગે તેમાં કાળા અને સફેદ રંગો વપરાયા હોય છે. એમનાં આ ચિત્રો કલ્પનાપ્રધાન છે. તેમાં ઊડતાં પાંખાળાં ઘોડા, મનુષ્યો, જલકન્યાઓ, વાદળાં…