History of India

કોહિનૂર : ભારતનો અતિમૂલ્યવાન જગપ્રસિદ્ધ હીરો. ઈ. સ. 1526માં ગ્વાલિયરના સદગત રાજા વિક્રમજિતના કુટુંબ પાસેથી હુમાયૂંને તે કૃતજ્ઞતાપૂર્વક ભેટ મળ્યો હતો. હુમાયૂંએ તે હીરો બાબરને આગ્રામાં આપ્યો એવો ઉલ્લેખ ભારતીય વિદ્યાભવનના ‘ધ મુઘલ એમ્પાયર’ ગ્રંથમાં કરવામાં આવ્યો છે. બાબરે તેના પ્રસિદ્ધ સંસ્મરણ ‘બાબરનામા’માં આગ્રાના વિજયમાં એક ખૂબ કીમતી હીરો મળ્યાનો…

કૌશામ્બી : પ્રાચીન વત્સ દેશની રાજધાની. ભારતપ્રસિદ્ધ આ ઐતિહાસિક નગરી પ્રયાગથી નૈર્ઋત્ય દિશામાં લગભગ 60 કિમી. દૂર યમુના નદીના ઉત્તર કાંઠે વસેલી હતી જ્યાં હાલ કોસમ નામનું ગામ આવેલું છે. પ્રાચીન કાળમાં આ નગર કૌશામ્બીનગર કે કૌશામ્બીપુરી અને રાજ્ય કૌશામ્બી મંડલ કહેવાતું. ચંદ્રવંશી રાજા કુશામ્બુએ આ નગરી વસાવેલી હોવાથી તે…

કૌંડિન્ય (રાજા) : હિંદી ચીનમાં પ્રથમ શતાબ્દી દરમિયાન હિંદુ રાજ્ય કંબુજ(કંબોડિયા)ના સ્થાપક. એક અનુશ્રુતિ પ્રમાણે કૌંડિન્યને કોઈ દેવતાએ સ્વપ્નમાં દર્શન આપીને ધનુષ સાથે સમુદ્રયાત્રા કરવા પ્રેર્યા, તે જહાજ દ્વારા ફુનાન પહોંચ્યા અને નાગરાણી સોમા સાથે લગ્ન કર્યાં. ત્યાંના લોકોને વસ્ત્રપરિધાન કરતાં શીખવ્યું. કહેવાય છે કે દ્રોણના પુત્ર અશ્વત્થામાએ આપેલ ભાલું…

ક્રિપ્સ યોજના (1942) : ભારતના સ્વાતંત્ર્ય અંગે બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન બ્રિટિશ સરકાર તરફથી સૂચવાયેલી યોજના. 22 માર્ચ, 1942ના રોજ બ્રિટનની આમની સભાના નેતા સર સ્ટૅફર્ડ ક્રિપ્સ હિંદની રાજકીય મડાગાંઠ ઉકેલવા નવી દરખાસ્તો લઈને દિલ્હી આવ્યા. જુદા જુદા રાજકીય પક્ષો સાથે મંત્રણા કર્યા બાદ ક્રિપ્સે પોતાની દરખાસ્તો જાહેર કરી. તેમણે જણાવ્યું…

ક્ષત્રિય : વેદધર્માવલંબી લોકોમાં સ્વીકારાયેલા બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય, વૈશ્ય, શૂદ્ર એ ચાર વર્ણો પૈકીનો એક. વર્ણોનો સર્વપ્રથમ ઉલ્લેખ ઋગ્વેદમાં (ઋ. સં. 10.90.12માં) છે. આ મંત્રમાં ‘રાજન્ય’ શબ્દ ક્ષત્રિયના સમાનાર્થક તરીકે વપરાયો છે. ક્ષત્રિય માટે ‘ક્ષત્ર’ શબ્દ પણ પ્રયોજાયેલો છે. ક્ષત કે સંકટમાંથી રક્ષા કરે તે ક્ષત્ર (क्षद् + त्रै + क)…

ક્ષહરાત વંશ : ગુજરાતમાં ક્ષત્રપ રાજ્યોનો આરંભ કરનાર વંશ. ભારતના પશ્ચિમ ભાગ ઉપર તથા ઉત્તર અને દક્ષિણને જોડતા કેટલાક પ્રદેશ ઉપર શક જાતિના ક્ષત્રપ રાજાઓની સત્તા પ્રવર્તતી હતી. પશ્ચિમી ક્ષત્રપોમાં પ્રાય: ભિન્ન ભિન્ન છ વંશો હતા. તેમાં પહેલું કુળ (વંશ) ક્ષહરાત ક્ષત્રપોના નામે ઓળખાય છે. પશ્ચિમી ક્ષત્રપ રાજાઓના શાસનનો સમય…