Botany

હિસ્ટોન્સ : સુકોષકેન્દ્રી (eukaryotic) કોષના કોષકેન્દ્રમાં આવેલ રંગસૂત્રદ્રવ્ય(chromatin material)ના બંધારણમાં જોવા મળતો પ્રોટીનનો એક પ્રકાર. વીજાણુસૂક્ષ્મદર્શક હેઠળ અલગીકૃત રંગસૂત્ર-દ્રવ્યનું અવલોકન કરતાં પાતળી દોરીઓ વડે જોડાયેલા ઉપવલયી (ellipsoidal) મણકાઓ(લગભગ 110 Å વ્યાસ અને 60 Å ઊંચાઈવાળા)ની શ્રેણી જોવા મળે છે. આ પ્રત્યેક મણકાને કે રંગસૂત્રદ્રવ્યના ઉપઘટકને કેન્દ્રકાભ (nucleosome) કહે છે. વિસ્તીર્ણ…

હૂકર, જૉસેફ ડાલ્ટન (સર) (જ. 30 જૂન 1817, હૅલેસ્વર્થ, સફોક, ઇંગ્લૅન્ડ; અ. 10 ડિસેમ્બર 1911, સનિન્ગડેલ, બર્કશાયર) : અંગ્રેજ વનસ્પતિવિજ્ઞાની. તે વાનસ્પતિક પ્રવાસો અને અભ્યાસ માટે તથા ચાર્લ્સ ડાર્વિનના ‘પ્રાકૃતિક પસંદગીવાદ’ના સબળ ટેકેદાર તરીકે ખૂબ જાણીતા હતા. તે સર વિલિયમ જૅક્સન નામના વનસ્પતિવિજ્ઞાનીના બીજા ક્રમના પુત્ર હતા. તેમણે ગ્લૅસ્ગો હાઈસ્કૂલમાં…

હૂકર, વિલિયમ જૅક્સન (સર) (જ. 6 જુલાઈ 1785, નૉર્વિચ, નૉરફૉક, ઇંગ્લૅન્ડ; અ. 12 ઑગસ્ટ 1865, ક્યૂ, સરી) : અંગ્રેજ વનસ્પતિવિજ્ઞાની. તે લંડનમાં આવેલા ‘રૉયલ બૉટેનિક ગાર્ડન્સ, ક્યૂ’ના પ્રથમ નિયામક હતા. હંસરાજ, લીલ, લાઇકેન અને ફૂગ તથા ઉચ્ચ કક્ષાની વનસ્પતિઓના જ્ઞાનમાં તેમણે ખૂબ વધારો કર્યો હતો. હૂકર એક વેપારીના કારકુનના પુત્ર…

હૅલોરેગેસી (વૉટર મિલ´ફૉઇલનું કુળ) : વનસ્પતિના દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલું એક કુળ. બૅન્થામ અને હૂકરની વર્ગીકરણ-પદ્ધતિ મુજબ આ કુળને વર્ગ – દ્વિદળી, ઉપવર્ગ – મુક્તદલા (polypetalae), શ્રેણી – કૅલીસીફ્લોરી, ગોત્ર  રોઝેલ્સમાં મૂકવામાં આવ્યું છે. આ કુળની વનસ્પતિઓ ઉપ-સર્વદેશીય (sub-cosmopolitan) છે. તે મોટે ભાગે દક્ષિણ ગોળાર્ધમાં ખાસ કરીને ઑસ્ટ્રેલિયામાં થાય છે. ભારતમાં…

હેલ્સ, સ્ટીફન (7/17 સપ્ટેમ્બર 1677, બીકીસબર્ન, કેન્ટ, ઇંગ્લૅન્ડ; અ. 4 જાન્યુઆરી 1761, ટેડિંગ્ટન, લંડનની પાસે) : અંગ્રેજ વનસ્પતિશાસ્ત્રી, શરીરવિજ્ઞાની અને પાદરી, જેમણે વનસ્પતિ અને પ્રાણી દેહધાર્મિક ક્રિયાઓ ઉપર સાંખ્યિકીય (statistical) અને પ્રયોગલક્ષી સંશોધનો કર્યાં છે. હેલ્સ સ્ટીફન 1703માં કેમ્બ્રિજ યુનિવર્સિટીમાં ધર્મશાસ્ત્રના વિદ્યાર્થી તરીકે દાખલ થયા અને ત્યાં વનસ્પતિશાસ્ત્ર અને રસાયણશાસ્ત્રનો…