Economics

સુવર્ણ–ધોરણ : ચલણ-વ્યવસ્થાનો એક પ્રકાર, જેમાં કાયદાની રૂએ દેશના મુખ્ય ચલણ(standard currency)ના એકમનું મૂલ્ય પ્રત્યક્ષ રીતે સુવર્ણમાં આંકવામાં આવે છે. આ ચલણ-વ્યવસ્થા હેઠળના કાયદામાં મધ્યસ્થ બૅંકની એ ફરજ બને છે કે તે દેશના ચલણના એકમોના બદલામાં નિર્ધારિત પ્રમાણમાં સોનું આપે અથવા તો સોનાની લગડીને અધિકૃત સિક્કાઓમાં, કોઈ પણ કિંમત લીધા…

સુવર્ણવિનિમય–ધોરણ : શુદ્ધ સુવર્ણ-ધોરણનો એક પેટાપ્રકાર, જેમાં દેશનું આંતરિક (domestic) ચલણ ભલે કાગળનું કે હલકી ધાતુનું બનેલું હોય, મધ્યસ્થ બૅન્ક માટે એ ફરજિયાત નથી કે તે તેવા ચલણને સોનાના સિક્કાઓમાં અથવા સોનાની લગડીમાં પરિવર્તિત કરી આપે. મધ્યસ્થ બૅન્કની એટલી જ ફરજ બને છે કે તે તેવા ચલણને અન્ય કોઈ ચલણમાં…

સે, જે. બી. (જ. 5 જાન્યુઆરી 1767, લીઍન્સ, ફ્રાન્સ; અ. 1832) : અર્થશાસ્ત્રમાં ફ્રેન્ચ ક્લાસિકલ સ્કૂલના સંસ્થાપક, મુત્સદ્દી, વ્યાપારી તથા નિસર્ગવાદીઓની આર્થિક વિચારસરણીના પ્રખર ટીકાકાર. આખું નામ જીન બૅપ્ટિસ્ટ સે. ઍડમ સ્મિથની પ્રશિષ્ટ વિચારસરણીને અમેરિકામાં તથા યુરોપ ખંડના દેશોમાં લોકપ્રિય બનાવવાનો જશ જે. બી. સેના ફાળે જાય છે. 1789માં સ્મિથનો…

સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઑવ્ ડાઇરેક્ટ ટેક્સીઝ (કેન્દ્રીય પ્રત્યક્ષ કરવેરા બોર્ડ) : ભારત સરકારે પ્રત્યક્ષ કરવેરાના અધિનિયમો હેઠળ વૈધિક અધિકારો સાથે રચેલું બોર્ડ. આયકર અધિનિયમ અને સંપત્તિકર અધિનિયમ જેવા વિવિધ અધિનિયમો મહેસૂલી આવક મેળવવા માટે કેન્દ્ર સરકારે ઘડેલા છે. આ પ્રકારના અધિનિયમો બનાવવા માટે પ્રત્યેક દેશની વિધાનસભા, પૂરતા સમયના અભાવે અને સૂચિત…

સેફ ડિપૉઝિટ વોલ્ટ : પોતાનાં ઝવેરાત, મૂલ્યવાન દસ્તાવેજો તથા નાણાં અને બીજી કિંમતી વસ્તુઓ સલામત રાખવા માટે ગ્રાહકોને બૅન્ક દ્વારા ભાડે આપવામાં આવતાં સ્ટીલનાં મજબૂત કબાટોનાં જુદાં જુદાં ખાનાં. સેફ ડિપૉઝિટ વોલ્ટ બધી જ દૃષ્ટિબિંદુએ સલામત એવું અમાનતો જાળવવાનું ભોંયરું છે. આ ભોંયરામાં એટલે કે વોલ્ટમાં નાનાંમોટાં ખાનાંઓવાળું ખૂબ મજબૂત…

સોલો, રૉબર્ટ મૉર્ટન (જ. 23 ઑગસ્ટ 1924, બ્રુકલીન, ન્યૂયૉર્ક, અમેરિકા) : 1987ના વર્ષ માટેના અર્થશાસ્ત્રના નોબેલ પારિતોષિકના વિજેતા અમેરિકન અર્થશાસ્ત્રી. સમગ્ર ઉચ્ચ શિક્ષણ અમેરિકાની હાર્વર્ડ યુનિવર્સિટીમાં લીધું, જ્યાંથી 1947માં બી.એ., 1949માં એમ.એ. અને 1951માં અર્થશાસ્ત્રમાં ડૉક્ટરેટની પદવી સંપાદન કરી. દરમિયાન 1949માં તેઓ કેમ્બ્રિજ ખાતેના મૅસેચૂસેટ્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑવ્ ટૅક્નૉલૉજી(MIT)માં અધ્યાપક તરીકે…

સ્ટર્લિંગ-વિસ્તાર : એવા દેશોનું જૂથ, જેઓ પોતાના વિદેશી ચલણની અનામતોનો મોટો ભાગ બૅંક ઑવ્ ઇંગ્લૅન્ડમાં રાખતા હતા અને તેના બદલામાં લંડનના મૂડીબજાર અને નાણાબજારનો લાભ લેતા હતા. 1931માં ઇંગ્લૅન્ડના પાઉન્ડ સ્ટર્લિંગના અવમૂલ્યન પછી જે દેશોએ તેમના ચલણના મૂલ્યને પાઉન્ડમાં ટકાવી રાખ્યું તે દેશોનું ઇંગ્લૅન્ડ સહિતનું જૂથ સ્ટર્લિંગ-વિસ્તાર તરીકે ઓળખાયું. આ…