મહેશ મ. ત્રિવેદી

પઠાણકોટ : પંજાબ રાજ્યની છેક ઉત્તર સરહદ પર આવેલું ગુરદાસપુર જિલ્લાનું પ્રાચીન નગર. ભૌગોલિક સ્થાન : 32° 17´ ઉ. અ. અને 75° 39´ પૂ. રે.. જમ્મુ-કાશ્મીર તેમજ હિમાચલ પ્રદેશમાં જવા માટેનું તે પ્રવેશદ્વાર ગણાય છે. હિમાચલ પ્રદેશમાં 2,036 મીટર ઊંચાઈએ આવેલા પ્રખ્યાત ગિરિમથક ડેલહાઉસીથી આ નગર 80 કિમી. અંતરે નૈર્ઋત્યમાં…

પીલીભીત : ભારતના ઉત્તરપ્રદેશ રાજ્યનો જિલ્લો અને જિલ્લામથક. તે 28o 6’થી  28o 53′ ઉ. અ. અને 79o 37’થી 80o 27′ પૂ. રે. વચ્ચે આવેલો છે. તેનું ક્ષેત્રફળ 3,502 ચોકિમી. જેટલું છે. આ જિલ્લાની પૂર્વમાં લખીમપુર (ખેરી) જિલ્લો, દક્ષિણમાં શાહજહાંપુર જિલ્લા, પશ્ચિમે બરેલી જિલ્લો, ઉત્તરમાં નૈનીતાલ જિલ્લો તથા ઈશાન તરફ નેપાળ…

પેણગંગા (નદી) : મહારાષ્ટ્ર રાજ્યમાં વહેતી નદી. તે ઉત્તર મહારાષ્ટ્રના બુલઢાણા જિલ્લામાં આવેલા ચિખલી તાલુકાની પશ્ચિમ સરહદે અજંતાની ટેકરીઓમાંથી નીકળે છે. શરૂઆતમાં તેનો પ્રવહનપથ અગ્નિ દિશા તરફનો રહે છે, પછીથી અકોલા તરફ દક્ષિણમાં વહે છે, ત્યાંથી પરભણી-યવતમાળ-નાંદેડ જિલ્લાઓની સરહદ પર વહે છે. યવતમાળ જિલ્લાના વણી તાલુકામાં તે વર્ધા નદીને મળે…

પૉર્ટ સુદાન : આફ્રિકી રાષ્ટ્રો પૈકી ક્ષેત્રફળમાં સૌથી મોટા ગણાતા સુદાન દેશનું રાતા સમુદ્રને કિનારે આવેલું કુદરતી બંદર, અગત્યનું શહેર તથા વ્યાપારી અને ઔદ્યોગિક મથક. ભૌ. સ્થાન : 19o 35′ ઉ. અ., 37o 2′ પૂ. રે. સુદાનના અતબારામાં થઈને વહેતી નાઇલ નદીથી રેલમાર્ગે 475 કિમી. અંતરે ઈશાનમાં રાતા સમુદ્રને કાંઠે…

પૉર્ટો (ઓપૉર્ટો) : પોર્ટુગલ દેશનું લિસ્બન પછી મહત્ત્વનું બીજું શહેર, બંદર અને ઔદ્યોગિક મથક. ભૌ. સ્થાન : 41o 11′ ઉ. અ. અને 8o 36′ પ. રે. તે ઍટલાન્ટિક મહાસાગરના કિનારા પર ડોરો (ડાઉરો) નદીના મુખથી 5 કિમી. અંતરે આવેલું છે. આ નદીના ઢળતા ઉત્તર કિનારે મોટા ભાગનું શહેર વસેલું છે.…

પૉર્ટો રિકો (પ્યુર્ટો રિકો) : ઉત્તર ઍટલાન્ટિક મહાસાગરના પશ્ચિમ ભાગરૂપ કૅરિબિયન સમુદ્રમાં આવેલા વેસ્ટ ઇન્ડિઝ ટાપુસમૂહના ‘ગ્રેટર ઍન્ટિલીઝ’ વિભાગનો પૂર્વ તરફનો ટાપુ. તેનું સામાન્ય ભૌગોલિક સ્થાન 18o 15′ ઉ. અ. અને 66o 3૦’ પ. રે.ની આજુબાજુનું ગણાય, પરંતુ તે આશરે 17o 55’થી 18o 32′ ઉ. અ. અને 65o 36’થી 67o…