અમિતાભ મડિયા
કાર્ટર, એલિયટ
કાર્ટર, એલિયટ (જ. 11 ડિસેમ્બર 1908, ન્યૂયૉર્ક નગર, અમેરિકા; અ. 5 નવેમ્બર 2012, ન્યૂયૉર્ક નગર) : આધુનિક અમેરિકન સંગીતકાર અને સ્વરનિયોજક. એકસાથે એકથી વધુ લય પ્રયોજવાની તેમની મૌલિક શૈલી ‘પૉલિરીધમ’ને લીધે તેમને વિશ્વભરમાં ખ્યાતિ મળી. ધનાઢ્ય પરિવારમાં જન્મેલા કાર્ટરે હાર્વર્ડ યુનિવર્સિટીમાં અંગ્રેજી સાહિત્યમાં સ્નાતકની પદવી હાંસલ કરી. પણ બાળપણથી જ…
વધુ વાંચો >કાર્તી-બ્રેસોં, હેન્રી
કાર્તી-બ્રેસોં, હેન્રી (Cartier-Bresson, Henrin) (જ. 22 ઑગસ્ટ 1908, શાન્તેલૂ, ફ્રાંસ; અ. 3 ઑગસ્ટ 2004, ફ્રાંસ) : પ્રસિદ્ધ ફ્રેંચ ફોટોગ્રાફર. કોઈ પણ સજીવ તેની કેટલીક પ્રાકટ્યની પળોમાં આંતરમનની અભિવ્યક્તિ શારીરિક અંગભંગિ અને મૌખિક મુદ્રાઓ દ્વારા કરે છે અને તે પળોને કૅમેરા વડે જકડી લેવાનો તેમનો આપેલો સિદ્ધાંત આજે ‘ડિસાઇસિવ મૉમેન્ટ’ (‘Decisive…
વધુ વાંચો >કાર્પાચિયો, વિત્તોરે
કાર્પાચિયો, વિત્તોરે (Carpaccio, Vittore) (જ. આશરે 1460, વેનિસ, ઇટાલી; અ. 1525/1526, વેનિસ, ઇટાલી) : પ્રારંભિક રેનેસાંસની વેનેશિયન શાખાનો પ્રમુખ ચિત્રકાર. એ લાત્ઝારો બાસ્તિયાનીનો શિષ્ય હતો એવું અનુમાન આજે કરવામાં આવે છે અને એનાં પ્રારંભિક ચિત્રો ઉપર જેન્તિલે બેલિની અને ઍન્તૉનેલો દા મેસિનાનો પ્રભાવ જોવા મળે છે. આરંભ કાળની એની ચિત્રકૃતિઓમાંથી…
વધુ વાંચો >કાર્પ્યુ, જ્યાં બાપ્તિસ્તે
કાર્પ્યુ, જ્યાં બાપ્તિસ્તે [જ. 11 મે 1827, વાલેન્સિનેન (Valencinennes), ફ્રાંસ; અ. 12 ઑક્ટોબર 1875, ફ્રાંસ] : ઓગણીસમી સદીના ફ્રાંસનો પ્રમુખ શિલ્પી. ફ્રેન્ચ શિલ્પી ફ્રાંસ્વા રુદ હેઠળ તાલીમ મેળવ્યા બાદ કાર્પ્યુને ‘રોમ પ્રાઇઝ’ મળ્યું. આ ખિતાબ જીતવા બદલ તેને 1854થી 1861 સુધી રોમમાં નિવાસ કરવાની તક મળી. રોમ જઈ તેણે માઇકૅલેન્જેલો,…
વધુ વાંચો >કાલાસ, મારિયા
કાલાસ, મારિયા (જ. 2 ડિસેમ્બર 1923, ન્યૂયૉર્ક નગર, યુ.એસ.; અ. 16 સપ્ટેમ્બર 1977, પૅરિસ, ફ્રાંસ) : ઑપેરાની વિખ્યાત શાસ્ત્રીય સોપ્રાનો(ઊંચા તાર સપ્તકોમાં)-ગાયિકા. મૂળ નામ મારિયા સેસિલિયા સોફિયા આના કાલોગેરોપૂલૉસ. માતા સાથે 1937માં અમેરિકા છોડી મારિયા ગ્રીસ ગઈ અને ત્યાં ઍથેન્સ કૉન્ઝર્વેટરીમાં સોપ્રાનો-ગાયિકા એલ્વિરા દે હિદાલ્યો હેઠળ સોપ્રાનો-ગાયનનો અભ્યાસ કર્યો. ઍથેન્સમાં…
વધુ વાંચો >કાલિક્રાટેસ
કાલિક્રાટેસ (ઈ. પૂ. પાંચમી સદી) : પ્રાચીન ગ્રીક સ્થપતિ. એક્રોપૉલિસ ખાતે દેવી ઍથિના નાઇકીનાં અને સ્થપતિ ઇક્ટિનૂસ સાથે પાર્થેનૉનનાં મંદિરોની ડિઝાઇન તેણે કરેલી. એક્રોપૉલિસ ખાતેનું દેવી ઍથિના નાઇકીનું મંદિર કાલિક્રાટોસે ગ્રીક સ્થાપત્યની આયૉનિક શૈલીમાં ડિઝાઇન કર્યું છે. આ મંદિરનું બાંધકામ ઈ. પૂ. 427માં શરૂ થયું અને ઈ. પૂ. 424માં પૂર્ણ…
વધુ વાંચો >કાલિનિકૉવ, વાસિલી
કાલિનિકૉવ, વાસિલી (જ. 13 જાન્યુઆરી 1866, ગામ વોઇન, ઑરેલ જિલ્લો, રશિયા; અ. 11 જાન્યુઆરી 1901, પૅરિસ, ફ્રાંસ) : રશિયન સંગીતકાર અને સ્વરનિયોજક. બાળપણમાં કાલિનિકૉવનું ઘર સંગીતના જલસાથી હંમેશાં ગુંજતું રહેતું. પહેલેથી જ તેમને સંગીતમાં ખૂબ રસ હતો અને કોન્ચર્તિના વાજિંત્ર વગાડવું શરૂ કરેલું. કાલિનિકૉવે સાંભળવા મળતાં રશિયન લોકગીતોની સૂરાવલિઓને કોન્ચર્તિના…
વધુ વાંચો >કાલિમૅકસ
કાલિમૅકસ : (ઈસુ પૂર્વે પાંચમી સદીનો ઉત્તરાર્ધ) : પ્રાચીન ગ્રીક શિલ્પી. કાલિમૅકસે કંડારેલાં મૂળ શિલ્પો નષ્ટ થઈ ગયાં છે, પરંતુ તે શિલ્પોની કેટલીક નકલો મોજૂદ છે. રોમના કૅપિટોલાઇન મ્યુઝિયમમાં રહેલું અર્ધમૂર્ત શિલ્પ ‘પૅન ઍન્ડ ધ થ્રી ગ્રેસિસ’ તેના જ એક મૂળ શિલ્પની રોમન નકલ છે. આ ઉપરાંત ન્યૂયૉર્ક નગરના મેટ્રોપૉલિટન…
વધુ વાંચો >કાલીઘાટ ચિત્રકલા
કાલીઘાટ ચિત્રકલા : આશરે 1860થી 1930 સુધીની બંગાળની વિશિષ્ટ લોકચિત્રકલા. આધુનિક ભારતીયતાના પ્રારંભિક ચરણમાં આ ચિત્રકલા એક મહત્વનું અંગ બની રહેલી. ભારત દેશમાં આધુનિક યુગના પ્રારંભે ઓગણીસમી સદીમાં જે ચેતના અને કલાચાહનાએ જન્મ લીધો તેમાં બંગાળની ‘કાલીઘાટ ચિત્રકલા’ અજોડ છે. તે અજોડ એટલા માટે છે કે તેના સર્જકો તેમજ ઉપભોક્તા…
વધુ વાંચો >કાલ્ડર, ઍલેક્ઝાન્ડર સ્ટર્લિન્ગ
કાલ્ડર, ઍલેક્ઝાન્ડર સ્ટર્લિન્ગ (જ. 22 જુલાઈ 1898, લૉનટાઉન, પેન્સિલ્વેનિયા, યુ.એસ.; અ. 11 નવેમ્બર 1976, ન્યૂયૉર્ક નગર, યુ.એસ.) : મોબાઇલ (જંગમ) શિલ્પરચનાનો પ્રણેતા, આધુનિક અમેરિકન શિલ્પી. પિતા અને દાદા અમેરિકન રૂઢિ અનુસારની વાસ્તવવાદી શૈલીમાં કામ કરનાર શિલ્પીઓ હતા અને માતા ચિત્રકાર હતાં. બાળપણ, તરુણાવસ્થા અને આરંભિક યુવાનીમાં રમતગમતનો જબરદસ્ત શોખ કાલ્ડરને…
વધુ વાંચો >