વાતાવરણશાસ્ત્ર

પિશારોટી, પી. આર. (જ. 10 ફેબ્રુઆરી 1909, કોલેનગોડે, જિ. પાલઘાટ, કેરળ; અ. 24 સપ્ટેમ્બર 2002, પુણે) : હવામાનશાસ્ત્રના પ્રખર ભૌતિકશાસ્ત્રી. મૅટ્રિક સુધીનો અભ્યાસ કોલેનગોડેની શાળામાં જ 1925માં પૂરો કર્યો અને પછી 1931માં મદ્રાસ યુનિવર્સિટીમાંથી બી.એ.(ઑનર્સ, ભૌતિકશાસ્ત્ર)ની ઉપાધિ મેળવી. 1932થી 1941 સુધી એક કૉલેજમાં વ્યાખ્યાતા તરીકે તેઓ ફરજ બજાવતા હતા ત્યારે…

પીઠિકા ખડક : જુઓ પવન

પ્લૂવિયલ પ્રદેશો (વૃષ્ટીય પ્રદેશો) (Pluvial regimes) : પૃથ્વી પરના કેટલાક વિશિષ્ટ વિસ્તાર કે સ્થળમાં નિયમિત થતી વર્ષા–હિમવર્ષાની મોસમી તથા વાર્ષિક ગતિવિધિ. પૃથ્વી પરના વિવિધ પ્રાદેશિક વિભાગોના ભૌગોલિક સંદર્ભમાં સરેરાશ રીતે વિચારતાં, અયનવૃત્તો પર તેમજ બંને ગોળાર્ધોના 40° ઉ. દ. અક્ષાંશથી ધ્રુવો તરફના પ્રદેશોમાં કેટલાક એવા વિસ્તારો છે જ્યાં વાર્ષિક વર્ષાપ્રમાણ…

બાયઝ બૅલૉટનો નિયમ (Buys Ballat’s Law)  : ભૂમિ અને સમુદ્ર પર હવાના દબાણની જુદી જુદી પરિસ્થિતિ દરમિયાન પવનની દિશા નક્કી કરવા માટેનો નિયમ. ઘણાંબધાં અવલોકનોના પૃથક્કરણ પછી ઈ. સ. 1837માં ડચ હવામાનશાસ્ત્રી બાયઝ બૅલૉટે અનુભવબળે (empirically) આ નિયમ નક્કી કર્યો હતો. આ નિયમ આ પ્રમાણે છે : ‘ઉત્તર ગોળાર્ધમાં પવનની…

બીર્કનેસ, વિલ્હેલ્મ ફ્રિમાન કૉરેન (જ, 14 માર્ચ 1862, ક્રિસ્ટિયાના, નૉર્વે; અ. 9 એપ્રિલ 1951, ઑસ્લો) : નૉર્વેજિયન ભૌતિક અને મોસમ-વિજ્ઞાની (meteorologist). હવામાનની આગાહી માટે જરૂરી આધુનિક વિજ્ઞાનના સ્થાપકોમાંના એક. તેમના પિતા ક્રિસ્ટિયાના ખાતે ગણિતશાસ્ત્રના અધ્યાપક હતા. તે સમયે તેઓ તેમના પિતાને દ્રવગતિકી(hydrodynamics)ના ક્ષેત્રે સંશોધનમાં મદદ કરતા હતા. 1890માં તેઓ જર્મની…