મહેશ ચોકસી
મકેર્યોસ–ત્રીજા
મકેર્યોસ–ત્રીજા (જ. 1913, સાઇપ્રસ; અ. 1977) : મૂળ નામ મિહેલ બ્રિસ્ટોડુલુ મુસ્કૉઝ આર્ચબિશપ તથા સાઇપ્રસના ઑર્થોડૉક્સ ચર્ચના મુખ્ય બિશપ (primate) અને 1966–74ના ગાળાના સાઇપ્રસના પ્રમુખ. પાદરી તરીકે તેમના દીક્ષા-સંસ્કાર 1946માં થયા. 1948માં તેઓ કિટૉનના બિશપ ચૂંટાયા. 1950માં આર્ચબિશપ બન્યા. તેમણે કેન્દ્ર (union) માટેની ચળવળને સુઆયોજિત અને સુગઠિત રીતે સંચાલિત કરી;…
વધુ વાંચો >મકૉલગન, લિઝ
મકૉલગન, લિઝ (જ. 1964, ડંડી, ઈસ્ટ સ્કૉટલૅન્ડ, યુ.કે.) : મહિલા રમતવીર. તેમણે ડંડીમાં તેમજ અલબામા યુનિવર્સિટીમાં અભ્યાસ કર્યો. 10,000 મી. દોડની સ્પર્ધામાં તેમની સિદ્ધિ તે ‘કૉમનવેલ્થ ગૅમ્સ’(1986 તથા 1990)માં સુવર્ણચંદ્રક, ‘વર્લ્ડ ચૅમ્પિયનશિપ’(1991)માં સુવર્ણચંદ્રક તથા ઓલિમ્પિક રમતો(1988)માં રજત ચંદ્રક. ‘ઇનડૉર વર્લ્ડ ચૅમ્પિયનશિપ્સ’(1989)માં 3,000 મી.ની સ્પર્ધામાં તેઓ રજત ચંદ્રકનાં વિજેતા બન્યાં. ‘ન્યૂયૉર્ક…
વધુ વાંચો >મજુમદાર, સમરેશ
મજુમદાર, સમરેશ (જ. 1944, ગાયેરકાટા, જલપાઈગુડી, પશ્ચિમ બંગાળ) : બંગાળી લેખક. તેમણે પહેલાં જલપાઈગુડીમાં અને પછી કોલકાતામાં અભ્યાસ કર્યો. 1966માં એમ. એ. થયા પછી 1987 સુધી આવકવેરા વિભાગમાં નોકરી કરી. તે પછી લેખનપ્રવૃત્તિ દ્વારા નિર્વાહ કરવાનું સ્વીકાર્યું. કોલકાતા ટેલિવિઝન સાથે તેઓ સંકળાયેલા છે અને ટેલિવિઝન માટે કથાશ્રેણીનું નિર્માણ કરે છે.…
વધુ વાંચો >મણિપ્રવાલ
મણિપ્રવાલ : તમિળ ભાષાનું એક શૈલી-સ્વરૂપ. માળામાં જેમ પરવાળાં અને મોતીનું સંયોજન હોય છે તેમ મણિપ્રવાલમાં સંસ્કૃત તથા તમિળ ભાષાનું મિશ્રણ હોય છે. ઈ. સ.ની પાંચમી સદી પછીના પલ્લવ અને પાંડ્ય રાજવીઓના સમયના શિલાલેખો તેમજ તામ્રપત્રોમાં તેનું પગેરું શોધી શકાય છે. પલ્લવ રાજ્યકાળમાં મણિપ્રવાલ ભાષાનો સત્તાવાર સંદેશાવ્યવહાર માટે રાજ્યદરબારની ભાષા…
વધુ વાંચો >મણિમહેશ
મણિમહેશ (1969) : બંગાળી લેખક ઉમાપ્રસાદ મુખોપાધ્યાયની પ્રવાસવૃત્તાંતની કૃતિ. આ ગ્રંથને સાહિત્ય અકાદમીનો 1971ના વર્ષનો પુરસ્કાર મળ્યો હતો. ઉમાપ્રસાદ મુખોપાધ્યાય (જ. 19૦2) બંગાળીના નામાંકિત લેખક છે. કલકત્તા યુનિવર્સિટીમાં અભ્યાસ કર્યા પછી ઘણાં વર્ષો સુધી વકીલાતનો વ્યવસાય કર્યો. 1958માં વકીલાત છોડી, શાંતિની શોધમાં હિમાલયના પ્રવાસે નીકળી પડ્યા. તેના ફળસ્વરૂપે પ્રવાસવર્ણનની શ્રેણીનું…
વધુ વાંચો >મધુરાંતકમ રાજારામ
મધુરાંતકમ રાજારામ (જ. 1930, મોગરાલા, જિ. ચિત્તૂર, આંધ્રપ્રદેશ; અ. 1 એપ્રિલ 1999) : તેલુગુ ભાષાના વાર્તાકાર. તેમને ‘મધુરાંતકમ રાજારામ કથલુ’ નામક વાર્તાસંગ્રહ માટે 1993ના વર્ષનો ભારતીય સાહિત્ય અકાદમીનો ઍવૉર્ડ મળ્યો હતો. તે છેલ્લાં 40 વર્ષથી યથાર્થવાદી કવિતાના અડીખમ ઉપાસક બની રહ્યા હતા; આજે પણ તે તેલુગુ વાચકવર્ગમાં આદરપાત્ર સ્થાન ધરાવે…
વધુ વાંચો >મનરો, મૅરિલિન
મનરો, મૅરિલિન (જ. 1926, લૉસ ઍન્જલિસ, કૅલિફૉર્નિયા; અ. 1962) : જાણીતાં ફિલ્મ અભિનેત્રી. મૂળ નામ નૉર્મા જ્યૉ મૉટેન્સિન. તેમનું શૈશવ મોટેભાગે ઉછેર-ગૃહોમાં વીત્યું. 1946માં તેઓ એક ફોટોગ્રાફરનાં મૉડલ બન્યાં. પછી ફિલ્મોમાં ઓછોવત્તો અભિનય કરતાં રહ્યાં. તે પછી તેમણે અતિમોહક કામુક અભિનેત્રી તરીકે અભિનયપ્રતિભા ઉપસાવી. તેમનાં એવાં કેટલાંક ચિત્રો તે ‘હાઉ…
વધુ વાંચો >મનસા વાઇલ્ડ લાઇફ સેંક્ચ્યુઅરી
મનસા વાઇલ્ડ લાઇફ સેંક્ચ્યુઅરી : વન્ય પ્રાણીઓ માટેનું આસામમાં આવેલું અભયારણ્ય. કામરૂપ જિલ્લામાં આવેલું હોવાથી તે કામરૂપ અભયારણ્ય નામે પણ ઓળખાય છે. હિમાલયની તળેટીમાં મનસા નદીના કાંઠે, ગૌહતી શહેરથી 153 કિમી. દૂર. 1928માં તેની રચના થઈ. તે 272 ચોકિમી.માં પથરાયેલું છે. ગાઢ, સદાય હરિયાળા અને ભીનાશવાળા પર્ણપાતી જંગલ-વિસ્તારમાં તે આવેલું…
વધુ વાંચો >મપેટ્સ
મપેટ્સ : આંતરરાષ્ટ્રીય ખ્યાતિ અને પ્રતિષ્ઠા પામેલું પપેટ-વૃંદ. પપેટ-સંચાલક જિમ હેન્સનનું આ સર્જન છે. 1968માં પબ્લિક બ્રૉડકાસ્ટિંગ સિસ્ટમ (PBS) તરફથી પ્રારંભાયેલા બાળકો માટેના કાર્યક્રમ ‘સિસમ સ્ટ્રીટ’ નિમિત્તે મપેટ્સને ખૂબ મહત્વ સાંપડ્યું. 1976માં વધારે પાત્રોનું ઉમેરણ કરીને આ વૃંદનું વિસ્તરણ કરવામાં આવ્યું અને સાંજના ટેલિવિઝન પર ‘ધ મપૅટ શો’ નામના સાપ્તાહિક…
વધુ વાંચો >મમફર્ડ, લૂઈસ
મમફર્ડ, લૂઈસ (જ. 19 ઑક્ટોબર 1895, ફ્લશિંગ, ન્યૂયૉર્ક, અમેરિકા; અ. 1990) : અમેરિકાના સાંસ્કૃતિક ઇતિહાસકાર, સામાજિક તત્વચિંતક તેમજ સ્થાપત્ય અને નગર-આયોજનના નિષ્ણાત. બ્રિટનના સમાજવિજ્ઞાની પૅટ્રિક ગિડ્ઝનાં પુસ્તકો વાંચીને તેઓ માનવ-સમુદાયો તેમજ તેમના સાંસ્કૃતિક પર્યાવરણમાં રસ લેવા પ્રેરાયા. તેમણે ન્યૂયૉર્કની સિટી કૉલેજમાં અભ્યાસ કર્યો; પછી થૉર્સ્ટિન વેબ્લેનના હાથ નીચે ન્યૂ સ્કૂલ…
વધુ વાંચો >