ધીરુભાઈ મનજીભાઈ કોરાટ
ઝીંઝણી
ઝીંઝણી : ઢાલપક્ષ (coleoptera) શ્રેણીનો કુકુજિડી કુળનો એક કીટક. વૈજ્ઞાનિક નામ Orzaphilus surinamensis છે. તેના વક્ષની બાજુની બંને ધાર પર કરવતના જેવા કાકર હોવાથી તે સૉ-ટુથેડ ગ્રેઇન બીટલ તરીકે ઓળખાય છે. સૌપ્રથમ 1767માં આ કીટક નોંધાયો. પુખ્ત કીટક બદામી રંગનો, સાંકડો, ચપટો અને 2થી 3 મિમી. લાંબો હોય છે. આ…
વધુ વાંચો >ટપકાંવાળી ઇયળ
ટપકાંવાળી ઇયળ : શ્રેણી રોમપક્ષ(Lepidoptera)ની ફૂદીની કેટલીક ઇયળાવસ્થાની જીવાત. કુળ નૉક્ટયુડી. આ જીવાત ભૂખરા રંગની સફેદ ધાબાવાળી અને કાળા માથાવાળી તથા શરીરે કાળાં અને બદામી રંગનાં ટપકાં ધરાવતી હોવાથી તે ટપકાંવાળી ઇયળ અથવા કાબરી ઇયળ અથવા પચરંગી ઇયળના નામે ઓળખાય છે. તેનો ઉપદ્રવ કપાસ અને ભીંડાના પાકમાં જોવા મળે છે.…
વધુ વાંચો >ટમેટાં
ટમેટાં : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા સોલેનેસી (કંટકાર્યાદિ) કુળની એક વનસ્પતિ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Lycopersicon, lycopersicum (L) Karst ex Farewell syn. L. esculentum mill.; solanum lycopersicum L. (સં રક્તવૃન્તાક; હિ. બં ટમાટર, વિલાયતી બૈંગન; ગુ. ટમેટાં, મ. વેલવાંગી; અં. ટમાટો, લવઍપલ) છે. ટમેટાંનું ઉદભવસ્થાન પેરૂ અને મૅક્સિકો છે. તે યુરોપ થઈને…
વધુ વાંચો >ટીંડોરીની ફૂદી
ટીંડોરીની ફૂદી : ઇયળ-અવસ્થા દરમિયાન ટીંડોરી, પરવળ, કારેલાં, કાકડી, દૂધી અને બીજાં કુકરબીટેસી કુળના વેલાવાળાં શાકભાજીના પાકમાં નુકસાન કરતી ફૂદી. Diaphenia indica એવું શાસ્ત્રીય નામ ધરાવતી આ ફૂદીનો સમાવેશ શ્રેણી રોમપક્ષ (Lepidoptera)ના pyrellididae કુળમાં કરવામાં આવે છે. આ ફૂદીની પાંખો દૂધિયા સફેદ રંગની અને પાંખોની કિનારી આછા તપખીરિયા રંગની હોય…
વધુ વાંચો >ટોચવેધક
ટોચવેધક : આ કીટકનું વૈજ્ઞાનિક નામ ટ્રાયપોરાઇઝા નિવેલા છે. તેનો સમાવેશ રોમપક્ષ (Lepidoptera) શ્રેણીના પાયરોસ્ટીડી કુળમાં થાય છે. શેરડીની આ એક અગત્યની જીવાત છે. તેનો ઉપદ્રવ શેરડી ઉગાડતા લગભગ દરેક રાજ્યમાં જોવા મળે છે. શેરડી ઉપરાંત કોઈ કોઈ રાજ્યમાં જુવાર ઉપર પણ આ જીવાત મળતી હોવાનું નોંધાયેલ છે. દક્ષિણ ગુજરાતમાં…
વધુ વાંચો >ટૉરટૉઇઝ બીટલ
ટૉરટૉઇઝ બીટલ : ઢાલપક્ષ (Coleoptera) શ્રેણીની એક જીવાત. આ જીવાત શક્કરિયાના પાકને જ નુકસાન કરતી જોવા મળે છે. આ જીવાતની કુલ ચાર જાતિઓ છે. તે પૈકી એસ્પિડોમૉર્ફા મિલીયારિસ, એફ. એ ખૂબ જ સામાન્ય અને અગત્યની જીવાત છે. તેનો કેસ્સીડીડી કુળમાં સમાવેશ થાય છે. પુખ્ત કીટક લંબગોળાકાર, ચપટા, 12 મિમી. લંબાઈના…
વધુ વાંચો >ડૂંખ અને ફળની ઇયળ
ડૂંખ અને ફળની ઇયળ : રીંગણની આ એક અગત્યની જીવાત છે. તેને લ્યુસીનોડસ ઓર્બોનાલીસના વૈજ્ઞાનિક નામથી ઓળખવામાં આવે છે. તેનો રોમપક્ષ શ્રેણીના પાયરેલીડી કુળમાં સમાવેશ થયેલો છે. રીંગણ ઉપરાંત તેનો ઉપદ્રવ બટાટાના પાકમાં પણ જોવા મળે છે. આ કીટકનું ફૂદું મધ્યમ અને સફેદ પાંખો પર મોટા તપખીરિયા રંગના ડાઘાવાળું હોય…
વધુ વાંચો >ડ્રગ સ્ટોર બીટલ
ડ્રગ સ્ટોર બીટલ : ઔષધીય બનાવટો અને સંગ્રહેલ મરીમસાલાને નુકસાન કરનાર એક પ્રકારનો ભૃંગકીટક. તેનો સમાવેશ ઢાલપક્ષ (coleoptera) શ્રેણીના એનોબીડી કુળમાં થાય છે. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Stegobium paniceum Linn. છે. પુખ્ત કીટક આશરે 2થી 3 મિમી. લંબાઈનો બદામી રંગનો અને લંબચોરસ આકારનો હોય છે. તેની શૃંગિકા (antenna) ગદાકાર હોય છે.…
વધુ વાંચો >ઢાલપક્ષ ભમરા
ઢાલપક્ષ ભમરા : ડાંગરની એક ગૌણ જીવાત. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ ડિક્લાડીસ્પા આર્મીઝેરા (Dicladispa armigera–Oliv) છે. તેનો સમાવેશ ઢાલપક્ષ (beetle) શ્રેણીના ક્રાયસોમેલિડી કુળમાં થયેલો છે. ગુજરાત રાજ્યમાં ખાસ કરીને દક્ષિણ ગુજરાતમાં આ કીટકનો ઉપદ્રવ જોવા મળે છે. પુખ્ત કીટક નાના (3થી4 મિમી. લંબાઈના), લંબચોરસ ઘાટના, કાળાશ પડતા ભૂરા રંગના હોય છે.…
વધુ વાંચો >તડતડિયાં
તડતડિયાં : હેમિપ્ટેરા શ્રેણીની જીવાત. ડાંગર તથા કપાસ અને અન્ય પાકને નુકસાન કરતાં તડતડિયાંનો સમાવેશ અનુક્રમે ડેલ્ફાસીડી અને જેસીડી કુળમાં થયેલો છે. આ જીવાતનાં બચ્ચાં અને પુખ્ત કીટક ફાચર આકારનાં હોય છે, જે પાન પર ત્રાંસું ચાલતાં જોવા મળે છે. આ જીવાતનો ઉપદ્રવ કપાસ ડાંગર, દિવેલા, ભીંડા, રીંગણી, મગફળી અને…
વધુ વાંચો >