ચલચિત્ર

ગ્રિફિથ, ડી. ડબ્લ્યૂ. (જ. 22/23 જાન્યુઆરી 1875, લા ગ્રાન્જ, કન્ટુકી; અ. 23 જુલાઈ 1948, હૉલિવુડ) : અમેરિકન ચલચિત્રવ્યવસાયની પ્રારંભિક અવસ્થામાં પોતાની સર્જનશક્તિને લીધે વિશ્વભરમાં ખ્યાતિ પામેલા શ્રેષ્ઠ દિગ્દર્શક. પિતા જેકબ ગ્રિફિથ લશ્કરમાં અધિકારી હતા. બાલ્યાવસ્થામાં પિતા પાસેથી સાંભળેલી મેક્સિકન યુદ્ધ તથા અમેરિકાના આંતરવિગ્રહની વાતોથી તથા ચાર્લ્સ ડિકન્સ, વિલિયમ શેક્સપિયર અને…

ગ્રેટ એક્સ્પેક્ટેશન્સ, ધ : ચાર્લ્સ ડિકન્સની ખ્યાતનામ સાહિત્યિક કૃતિ પર આધારિત ઑસ્કારવિજેતા ચલચિત્ર. નિર્માણવર્ષ 1947. નિર્માતા-દિગ્દર્શક ડેવિડ લિન. ફિલ્મના મુખ્ય પાત્ર પિપ તરીકે જ્હૉન મિલ્સ, બાળક પિપ તરીકે ઍન્થની વેજર, નાયિકા એસ્ટેલા તરીકે વાલેરી હૉબ્સન, બાળ એસ્ટેલા તરીકે ખ્યાતનામ બ્રિટિશ અભિનેત્રી જિન સિમન્સ, મૅગવિચના પાત્રમાં ફિનલે કરી, મિસ હાવિશમ તરીકે…

ગ્રેટ ડિક્ટેટર, ધ : ચાર્લી ચૅપ્લિનની પહેલી સવાક ફિલ્મ. નિર્માણ-સંસ્થા : યુનાઇટેડ આર્ટિસ્ટ. નિર્માણવર્ષ : 1940. નિર્માતા-દિગ્દર્શક-પટકથાલેખક : ચાર્લી ચૅપ્લિન. સંગીત : મેરેડિથ વિલ્સન. કલાકારો : ચાર્લી ચૅપ્લિન, પાઉલેટી ગોદાર્દ, જૅક ઓકી, રેજિનાલ્ડ ગાર્ડિનર, હેન્રી ડૅનિયલ, બિલી ગિલ્બર્ટ. આ પહેલી ફિલ્મ છે, જેની પટકથા અગાઉથી ચૅપ્લિને લખી હતી. બે દાયકાની…

ઘોષ, ગૌતમ (જ. 24 જુલાઈ 1950, કોલકાતા) : વિખ્યાત ભારતીય ફિલ્મસર્જક. કૉલકાતા યુનિવર્સિટીમાંથી સ્નાતકની પદવી પ્રાપ્ત કરી. ત્યારપછી થોડો સમય થિયેટરમાં અને થોડો સમય ફોટો-જર્નાલિસ્ટ તરીકે તે સક્રિય રહ્યા. 1973થી તેમણે દસ્તાવેજી ફિલ્મો બનાવવાની શરૂ કરી. 1973ની ‘ન્યૂ અર્થ’ અને 1974ની ‘હંગ્રી ઑટમ’ને ઑબરહોસેન અને લાઇપ્ઝિગના ફિલ્મ મહોત્સવમાં પારિતોષિકો પ્રાપ્ત…

ચક્રવર્તી, ઉત્પલેન્દુ (જ. 12 માર્ચ 1948, કૉલકાતા; અ. 20 ઑગસ્ટ 2024, કોલકાતા) : વિખ્યાત બંગાળી ચલચિત્રનિર્માતા. 1967થી 1971 દરમિયાન કોલકાતા યુનિવર્સિટીમાં વિદ્યાર્થી ચળવળના આગેવાન હતા. આધુનિક ઇતિહાસના વિષયમાં પદવી પ્રાપ્ત કર્યા પછી તેમણે પશ્ચિમ બંગાળ, બિહાર અને ઓરિસાના આદિવાસીઓમાં શિક્ષક તરીકે સેવા આપી. આ સમયનો તેમનો અનુભવ તેમના પ્રથમ દસ્તાવેજી…

ચક્રવર્તી, મિથુન (જ. 16 જૂન 1950, કોલકાતા) : હિંદી તથા બંગાળી ચલચિત્રનો મશહૂર અભિનેતા. ‘દો અંજાને’(1976)માં હિંદી ચલચિત્રથી તેણે પોતાની અભિનેતા તરીકેની કારકિર્દીની શરૂઆત કરી અને અત્યાર સુધીની (1976–93) કારકિર્દી દરમિયાન તેણે કુલ 168 ચલચિત્રોમાં અભિનય કર્યો છે. શરૂઆતનાં વર્ષો દરમિયાન તેણે વાસ્તવવાદી રાજકીય ચલચિત્રોમાં ભૂમિકા ભજવી હતી. દા.ત., મૃણાલ…

ચલચિત્ર વિદેશી ચલચિત્રો : લોકરંજન અને લોકશિક્ષણને લગતું કચકડામાં મઢાતું દૃશ્ય-શ્રાવ્ય માધ્યમ. જગતની પહેલી ફિલ્મ બનાવનાર અને બતાવનાર લૂઈ લૂમિયેની વાત, ફક્ત કેડી કંડારનાર તરીકે જ નહિ, પણ ફિલ્મના માધ્યમનાં ઘણાં મહત્ત્વનાં પાસાં પ્રયોજનાર તરીકે પણ વિગતે કરવી પડે. 28 ડિસેમ્બર 1895ને દિવસે ફ્રાન્સમાં એણે પહેલી જ વાર ફિલ્મ બતાવી…