ગિરીશભાઈ પંડ્યા
મંડળ (aureole) ભૂસ્તર
મંડળ (aureole) ભૂસ્તર : ગ્રૅનાઇટ, ગ્રૅનોડાયોરાઇટ કે અન્ય આગ્નેય અંતર્ભેદકોની આજુબાજુ તેની ગરમી તથા ઉષ્ણબાષ્પીય પ્રક્રિયાની અસર હેઠળ આવેલા પ્રાદેશિક ખડકમાંથી તૈયાર થયેલો સંસર્ગ-વિકૃતિજન્ય પરિવર્તિત વિભાગ. તે સંપર્કમંડળ કે વિકૃતિજન્ય મંડળ તરીકે ઓળખાય છે. અંતર્ભેદકની સર્વપ્રથમ અસર પ્રાદેશિક ખડકની કણરચના અને ખનિજઘટકો પર થતી હોય છે. સંપર્કસીમા પર વધુમાં વધુ…
વધુ વાંચો >મંડી
મંડી : હિમાચલ પ્રદેશની લગભગ મધ્યમાં આવેલો જિલ્લો તથા તે જ નામ ધરાવતું જિલ્લામથક. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 31° 13´ 50´´થી 32° 04´ 30´´ ઉ. અ. અને 76° 37´ 20´´થી 77° 23´ 15´´ પૂ. રે. વચ્ચેનો 3,950 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેની વાયવ્ય અને ઉત્તરમાં કાંગરા જિલ્લો, પૂર્વમાં…
વધુ વાંચો >માઇક્રોક્લાઇન
માઇક્રોક્લાઇન : આલ્કલી ફેલ્સ્પાર સમૂહનું, ઑર્થોક્લેઝ સાથે દ્વિરૂપતા ધરાવતું ખનિજ. અન્ય પ્રકાર ઍમેઝોનાઇટ. રાસા. બંધા. : K2O·Al2O3·6SiO2 અથવા KAlSi3O8. સ્ફ.વર્ગ : ટ્રાયક્લિનિક. સ્ફ. સ્વરૂપ : સ્ફટિકો મોટેભાગે ટૂંકા, પ્રિઝ્મૅટિક, ગચ્ચાં જેવા, ક્યારેક ઘણા પહોળા; મેજ-આકાર, b અક્ષ પર વધુ ચપટા. દળદાર, વિભાજનશીલથી દાણાદાર ઘનિષ્ઠ. યુગ્મતા સર્વસામાન્ય, અનેકપર્ણી, કાર્લ્સબાડ, માનેબાક, બેવેનો…
વધુ વાંચો >માઇક્રોગ્રૅનાઇટ
માઇક્રોગ્રૅનાઇટ : મધ્યમથી સૂક્ષ્મ દાણાદાર કણરચના ધરાવતો અંત:કૃત અગ્નિકૃત ખડકપ્રકાર. તે ગ્રૅનાઇટ, ઍડેમેલાઇટ અને ગ્રૅનોડાયૉરાઇટના ખનિજીય અને રાસાયણિક ગુણધર્મો ધરાવે છે તેમજ તે ખડકોને સમકક્ષ હોવાથી તેને જુદો પાડવાનું મુશ્કેલ બની રહે છે. રીબેકાઇટ અને એજિરિન માઇક્રોગ્રૅનાઇટ ઓછા સામાન્ય સોડાસમૃદ્ધ પ્રકારો છે, તેમને અનુક્રમે પૈસાનાઇટ અને ગ્રોરુડાઇટ કહે છે. અર્ધસ્ફટિકમય…
વધુ વાંચો >માઉન્ટ રશમોર
માઉન્ટ રશમોર : યુ.એસ.ના દક્ષિણ ડાકોટા રાજ્યની બ્લૅક હિલ્સમાં આવેલા રાષ્ટ્રીય સ્મારક માટેનું જાણીતું સ્થળ. માઉન્ટ રશમોરના આ રાષ્ટ્રીય સ્મારકમાં જ્યૉર્જ વૉશિંગ્ટન, ટૉમસ જૅફર્સન, થિયોડોર રૂઝવેલ્ટ અને અબ્રાહમ લિંકન જેવા ખ્યાતનામ ચાર અમેરિકી પ્રમુખોનાં વિશાળ કદનાં ભવ્ય શિલ્પોનાં દર્શન થાય છે. આ શિલ્પો માત્ર મસ્તકભાગનાં છે અને તેનું કોતરણીકામ ગ્રૅનાઇટ…
વધુ વાંચો >માકવારી ટાપુ
માકવારી ટાપુ : દક્ષિણ પૅસિફિક મહાસાગરમાં, ટાઝમાનિયાથી અગ્નિકોણમાં આશરે 1,500 કિમી. અંતરે તથા દ. ન્યૂઝીલૅન્ડ ટાપુ અને ઑકલૅન્ડ ટાપુથી નૈર્ઋત્યકોણમાં આવેલો ટાપુ. ભૌગોલિક સ્થાન : 54° 30´ દ. અ. અને 158° 56´ પૂ. રે. પર આવેલો આ ટાપુ આશરે 170 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેની લંબાઈ 34 કિમી.…
વધુ વાંચો >માકવારી બારું
માકવારી બારું : ઑસ્ટ્રેલિયાની દક્ષિણે આવેલા ટાઝમાનિયાના પશ્ચિમ કિનારા પરનું બંદર. આ બારામાં હિન્દી મહાસાગરનો એક ફાંટો પ્રવેશે છે. આ બારું વાસ્તવમાં તો સ્તરભંગ-ખીણ હતી. આ ખીણ વાયવ્ય-અગ્નિમાં 32 કિમી. લંબાયેલી છે અને હિમીભવનના ઘસારાથી 8 કિમી. જેટલી પહોળી બની રહેલી છે. આ બારામાં ઈશાન તરફથી કિંગ અને અગ્નિ તરફથી…
વધુ વાંચો >માક્વારી સરોવર
માક્વારી સરોવર : ઑસ્ટ્રેલિયાના ન્યૂ સાઉથ વેલ્સમાં સિડનીથી ઈશાનમાં 97 કિમી.ને અંતરે ન્યૂકૅસલથી દક્ષિણે આશરે 15 કિમી. અંતરે તથા પૅસિફિક મહાસાગરના કાંઠા પર આવેલું ખાડી સરોવર. તેની લંબાઈ 24 કિમી., પહોળાઈ 8 કિમી., ક્ષેત્રફળ 117 ચોકિમી. અને કિનારારેખાની લંબાઈ 172 કિમી. જેટલી છે. આ સરોવર પૅસિફિક મહાસાગરને મળતી હન્ટર નદીનાં…
વધુ વાંચો >માકસરની સામુદ્રધુની
માકસરની સામુદ્રધુની : મધ્ય પશ્ચિમ પૅસિફિક મહાસાગરમાં ઇન્ડોનેશિયાના વિસ્તારમાં આવેલો જળમાર્ગ. ભૌગોલિક સ્થાન : આ જળમાર્ગ 2° 00´ દ. અ. અને 117° 30´ પૂ. રે.ની આજુબાજુ વિસ્તરેલો છે. તે ઈશાન-નૈર્ઋત્ય દિશામાં 800 કિમી. લંબાઈમાં સેલિબિસ સમુદ્ર અને જાવા સમુદ્રને જોડે છે. તેની પહોળાઈ સ્થાનભેદે 128 કિમી.થી 368 કિમી. જેટલી છે.…
વધુ વાંચો >માચુ પિક્ચુ
માચુ પિક્ચુ : પેરૂના કસ્કોથી વાયવ્યમાં આશરે 80 કિમી.ને અંતરે ઍન્ડીઝ પર્વતમાળામાં ઉરુમ્બાબા નજીક આવેલું પ્રાચીન ઐતિહાસિક ઇન્કા સંસ્કૃતિ ધરાવતું કિલ્લેબંધીવાળું સ્થળ. તે બે ઊંચાં શિખરો વચ્ચેની સાંકડી ખીણમાં વસેલું. ભૌગોલિક સ્થાન : 13° 30´ દ. અ. અને 73° 30´ નજીકનો ભાગ. માચુ પિક્ચુનાં તે વખતનાં મકાનોનાં આજે જોવા મળતાં…
વધુ વાંચો >