કમલનયન ન. જોશીપુરા

મિલિકન, રૉબર્ટ ઍન્ડ્રૂઝ

મિલિકન, રૉબર્ટ ઍન્ડ્રૂઝ (જ. 22 માર્ચ 1868, મૉરિસન, ઇલિનૉઇ, યુ.એસ.; અ. 19 ડિસેમ્બર 1953, સૅન મરિનો કૅલિફૉર્નિયા) : પ્રસિદ્ધ અમેરિકન ભૌતિકવિજ્ઞાની, જેમના નામ પરથી ઇલેક્ટ્રૉનનો વિદ્યુતભાર નિયત કરવાનો ‘મિલિકનનો તૈલ-બુંદ પ્રયોગ’ જાણીતો થયો હતો. મિલિકને પોતાની તેજસ્વી વિદ્યાકીય કારકિર્દી દરમિયાન કોલમ્બિયા યુનિવર્સિટીમાંથી પીએચ.ડી.ની પદવી મેળવી અને વૈજ્ઞાનિક શોધખોળોમાં ઊંડી દિલચસ્પી…

વધુ વાંચો >

મુન્સેલ રંગ-પ્રણાલી

મુન્સેલ રંગ-પ્રણાલી (Munsell Colour System) : જુદા જુદા રંગોને ઓળખવા કે તેમને ચિહનિત કરવા માટે રચવામાં આવેલી એક ખાસ પદ્ધતિ. તે વીસમી સદીના આરંભે આલ્બર્ટ એચ. મુન્સેલ દ્વારા શોધી કાઢવામાં આવી હતી. મુન્સેલ એક અમેરિકન કલાકાર તેમજ કલા-પ્રશિક્ષક હતા. મુન્સેલ રંગ-પ્રણાલીમાં વિવિધ રંગોનું વર્ગીકરણ કરવા માટે પ્રત્યેકનાં વર્ણ (hue), મૂલ્ય…

વધુ વાંચો >

યાન-નયન (navigation)

યાન-નયન (navigation) : કોઈ યાનને, મુખ્યત્વે સમુદ્રમાંના વહાણને યોગ્ય દિશાનિર્દેશ આપવા માટેનું વિજ્ઞાન. યાન-નયન એ યાનનાં સ્થાન, તેનો ગતિમાર્ગ અને તે દ્વારા કપાયેલા અંતરને ધ્યાનમાં લઈને તેનો માર્ગ સૂચવવાનું જ્ઞાન આપે છે. આ પ્રકારના જ્ઞાન વડે સામાન્ય રીતે દરિયામાં હંકારાતાં વહાણોને માર્ગ બતાવાય છે. યાન દ્વારા અન્ય યાન (વહાણ) સાથે…

વધુ વાંચો >

યામ-વિશ્લેષણ (dimensional analysis)

યામ-વિશ્લેષણ (dimensional analysis) : ભૌતિકવિજ્ઞાન તથા ઇજનેરીમાં, ભૌતિક રાશિઓ(physical quantities)નું યામ અથવા પરિમાણના સંદર્ભે વિશ્લેષણ. તેને પારિમાણિક વિશ્લેષણ પણ કહે છે. ભૌતિક રાશિઓ માટે સૌપ્રથમ યામ અથવા પરિમાણનો અર્થ સમજવો જરૂરી છે. વિજ્ઞાન અને ઇજનેરીમાં પ્રચલિત યાંત્રિક (mechanical) રાશિઓને ત્રણ પ્રાથમિક રાશિઓના સ્વરૂપમાં વ્યક્ત કરી શકાય છે. આ ત્રણ મૂળભૂત…

વધુ વાંચો >