અર્થશાસ્ત્ર

ગુજરાત અર્થશાસ્ત્ર મંડળ : અર્થશાસ્ત્રના સિદ્ધાંતો તથા આર્થિક સમસ્યાઓ પ્રત્યે ચર્ચા-વિચારણા દ્વારા સભાનતા કેળવતી સંસ્થા. સ્થાપના 1969. ભારતના વિખ્યાત અર્થશાસ્ત્રી પ્રો. સી. એન. વકીલ તેના સ્થાપક પ્રમુખ હતા. જાણીતા અર્થશાસ્ત્રી ડૉ. ડી. ટી. લાકડાવાલા પણ તેના પ્રમુખ ચૂંટાયા હતા. મંડળના ઉદ્દેશોમાં આર્થિક બાબતોને સ્પર્શતું સંશોધન કરવું, ચર્ચાસભાઓ, પરિષદો તથા ઓપ…

ગુપ્ત અનામતો : વેપારી પેઢી કે કંપનીના સરવૈયામાં બતાવવામાં આવેલી ચોખ્ખી મિલકત કરતાં વાસ્તવિક મિલકત વધારે હોય તો તે બંને વચ્ચેના તફાવત દ્વારા અપ્રગટ રીતે ઊભી થતી અનામત. કુલ મિલકતમાંથી દેવાં બાદ કરવાથી જે રકમ નક્કી થાય તે (એટલે કે મૂડી અને ફંડોની રકમોનો સરવાળો) ચોખ્ખી મિલકત કહેવાય છે. ચોખ્ખી…

ગોસેન, હર્મન હેન્રિક (જ. 7 સપ્ટેમ્બર 1810, ડ્યૂરેન; અ. 13 ફેબ્રુઆરી 1858, કોલોન, જર્મની) : જર્મન અર્થશાસ્ત્રી. કાયદાના અભ્યાસ પછી સરકારી નોકરીમાં જોડાયા. 1847માં અર્થશાસ્ત્રના અધ્યયન તરફ વળ્યા. 1854માં તેમના ગ્રંથમાં તેમણે ગ્રાહકના વર્તન અંગેના ત્રણ સિદ્ધાંતોની રજૂઆત કરી છે : (1) પૂર્ણ તૃપ્તિના બિંદુ સુધીના ઉપભોગની પ્રક્રિયા દરમિયાન ગ્રાહક…

ગ્રામધિરાણ : ગ્રામવિસ્તારમાં કૃષિ ઉત્પાદન અને અન્ય ચીજવસ્તુઓના ઉત્પાદન અને વેચાણ માટે ગ્રામજનોએ લેવું પડતું ધિરાણ. પ્રત્યેક ઉત્પાદકીય પ્રવૃત્તિ માટે નાણાકીય સાધનો એક અગત્યની જરૂરિયાત હોય છે. ખેતી અને ગ્રામવિસ્તારના અન્ય વ્યવસાયો તેમાં અપવાદરૂપ નથી. ભારતના ગ્રામવિસ્તારમાં ખેતી અને આનુષંગિક વ્યવસાયો દેશના અર્થતંત્રમાં પ્રાધાન્ય ભોગવે છે. મોટા ભાગના ગ્રામજનો પરંપરાગત…

ગ્રામીણ બૅંક : ભારતના ગ્રામીણ અર્થતંત્રના ઝડપી વિકાસ દ્વારા સમતોલ પ્રાદેશિક વિકાસ તથા રાષ્ટ્રીય આવકની ન્યાયી વહેંચણીના સિદ્ધાંતોને સાકાર કરવા ઊભી કરવામાં આવેલી વિશિષ્ટ બૅંકો. ભારતના અર્થતંત્રમાં ગ્રામવિકાસની આવશ્યકતાને અનુલક્ષીને ભારત સરકારે 1969માં આર. જી. સરૈયાના પ્રમુખપદે બૅંકિંગ કમિશનની રચના કરી, જેનો અહેવાલ 1972માં સરકાર સમક્ષ રજૂ થયો. તદનુસાર ભારતના…

ગ્રાહકનું વર્તન : મહત્તમ તુષ્ટિગુણ મેળવવા માટેનો આર્થિક વ્યવહાર. માનવી અર્થપરાયણ છે અને તે પોતાનાં ટાંચાં સાધનોનો ઉપયોગ વસ્તુઓ અને સેવાઓ ખરીદવા માટે એવી રીતે કરે છે કે જેથી ઓછામાં ઓછા ભોગે વધુમાં વધુ આર્થિક લાભ હાંસલ કરી શકે. ગ્રાહકના આર્થિક વર્તન અંગેનો ખ્યાલ મુખ્યત્વે બે ધારણાઓ પર રચાયેલો છે…