૨.૩0
ઈથિયોપિયન સાહિત્યથી ઈલાઇટિસ
ઈથિયોપિયન સાહિત્ય
ઈથિયોપિયન સાહિત્ય : પ્રાચીન શિષ્ટ ગીઝ (Ge’ez) ભાષા અને અર્વાચીન સત્તાવાર એમહરિક (Amharic) ભાષામાં લખાયેલું સાહિત્ય. એબિસિનિયાના જૂના નામે ઓળખાતા અને આફ્રિકામાં આવેલા ઈથિયોપિયામાં પ્રાચીન ગીઝ એટલે કે ઈથિયોપિક ભાષા પ્રચાલિત હતી. તે સમયે ગ્રીક સાહિત્યનો સવિશેષ પ્રભાવ હતો તેથી પ્રારંભકાળમાં મુખ્યત્વે ગ્રીક ભાષાના અનુવાદો જોવા મળે છે અને ગ્રીક…
વધુ વાંચો >ઈથિયોપિયા
ઈથિયોપિયા દક્ષિણ-પૂર્વ આફ્રિકામાં રાતા સમુદ્રને અડીને આવેલો પ્રાચીન પહાડી દેશ. આશરે 2oથી 18o ઉ. અક્ષાંશવૃત્ત અને 33oથી 48o પૂ. રેખાંશવૃત્ત વચ્ચે વિસ્તરેલા આ દેશનું કુલ ક્ષેત્રફળ લગભગ 12,21,905 ચોકિમી. જેટલું છે. તેને પશ્ચિમમાં સુદાન, પૂર્વમાં સોમાલી અને દક્ષિણમાં કેન્યાની સીમાઓ સ્પર્શે છે, જ્યારે તેની ઉત્તરની સીમા પર જીબુટી નામનો નાનકડો…
વધુ વાંચો >ઈથિલીન
ઈથિલીન : રંગવિહીન, ઈથર જેવી આછી વાસવાળો, જ્વલનશીલ, અસંતૃપ્ત હાઇડ્રૉકાર્બન પદાર્થ. સૂત્ર CH2 = CH2. શાસ્ત્રીય નામ ઈથીન. ગ.બિં. -169o સે., ઉ.બિ., -105o સે. ઇથાઇલ આલ્કોહૉલના નિર્જલીકરણ(સલ્ફ્યુરિક/ફૉસ્ફોરિક ઍસિડ અથવા ઍલ્યુમિના-ઉદ્દીપક)થી અને બહોળા પ્રમાણમાં પેટ્રોલિયમ વિભાગોના વિભંજન(cracking)થી મેળવાય છે. ઉત્પાદનની વિપુલતામાં સલ્ફ્યુરિક ઍસિડ અને એમોનિયા પછી ત્રીજું સ્થાન. પાકાં ટમેટાં અને…
વધુ વાંચો >ઈથિલીન બ્રોમાઇડ
ઈથિલીન બ્રોમાઇડ (અથવા 1, 2-ડાયબ્રોમોઈથેન) : ઈથિલીન અને બ્રોમીન વચ્ચેની પ્રક્રિયાથી બનતું રંગવિહીન, મીઠી વાસવાળું, ન સળગે તેવું પ્રવાહી. ઉ. બિં. 131.4o; ગ.બિં. 9.8o; ઘનતા 1.5379. પાણીમાં અદ્રાવ્ય. ત્વચાને સ્પર્શ થતાં ખંજવાળ પેદા કરે છે. લાંબો સમય શ્વાસમાં લેવાતાં યકૃત અને મૂત્રપિંડને નુકસાન કરે છે. જમીન અને અનાજના ધૂમક (fumigant)…
વધુ વાંચો >ઈથેનોલ ઍમાઇન સંયોજનો
ઈથેનોલ ઍમાઇન સંયોજનો (ethanol amines) : એમોનિયાના હાઇડ્રોજન પરમાણુનું હાઇડ્રૉક્સિઇથાઇલ (-CH2CH2OH) વડે વિસ્થાપન કરવાથી મળતાં સંયોજનો. એમોનિયાના જલીય દ્રાવણ સાથે ઈથિલીન ઑક્સાઇડને દબાણ તળે ગરમ કરતાં નીચે વર્ણવેલાં ત્રણ સંયોજનો મળે છે, જેમને વિભાગીય નિસ્યંદનથી અલગ કરવામાં આવે છે. ત્રણ સંયોજનોના પ્રમાણનો આધાર એમોનિયા/ઈથિલીનના પ્રમાણ ઉપર છે. આ સંયોજનોમાં હાઇડ્રૉક્સિલ…
વધુ વાંચો >ઈદ
ઈદ : જુઓ ઇસ્લામ.
વધુ વાંચો >ઈદગાહ
ઈદગાહ : જુઓ મકબરો.
વધુ વાંચો >ઈનાંતર અને પરમ ઈનાંતર
ઈનાંતર અને પરમ ઈનાંતર (elongation and greatest elongation) : ઈનાંતર (= ઈન + અંતર) એટલે સૂર્ય સાથે ગ્રહનું કોણીય અંતર. સૂર્યમંડળમાં બુધ અને શુક્રના ગ્રહોની કક્ષા પૃથ્વીની કક્ષાની અંદરની બાજુ આવેલી છે. [બુધ માટે 1 વર્ષ = 88 દિવસ, શુક્ર માટે 1 વર્ષ = 225 દિવસ અને પૃથ્વી માટે 1…
વધુ વાંચો >ઈફેલ્સબર્ગ રેડિયો ઑબ્ઝર્વેટરી
ઈફેલ્સબર્ગ રેડિયો ઑબ્ઝર્વેટરી : પશ્ચિમ જર્મનીના ઈફેલ પર્વતવિસ્તારના ઈફેલ્સબર્ગ નામના સ્થળે બૉનની પશ્ચિમે 40 કિલોમીટર દૂર આવેલી રેડિયો-વેધશાળા. તેનું સંચાલન બૉન ખાતે આવેલી મૅક્સ પ્લાન્ક ઇન્સ્ટિટ્યૂટ દ્વારા થતું હોવાથી, તે મૅક્સ પ્લાન્ક ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફૉર રેડિયો ઍસ્ટ્રૉનૉમી તરીકે પણ ઓળખાય છે. બધી જ દિશામાં સહેલાઈથી ઘુમાવી શકાય તેવો વિશ્વનો મોટો રેડિયો-ટેલિસ્કોપ…
વધુ વાંચો >ઈમર્સન બોનસ યોજના
ઈમર્સન બોનસ યોજના : વ્યક્તિગત બોનસ આપવાની યોજના. તે ઈમર્સનની કાર્યક્ષમતા યોજના તરીકે જાણીતી છે. કામદારો કંઈક વધારે સારી કામગીરી બજાવે તે માટે તેમને ઉત્સાહ આપવા માટે કામદારોની કાર્યક્ષમતાની ટકાવારીને ધોરણે બોનસ દ્વારા ઉત્તેજન આપવાની આ યોજના છે. તેમાં વૈજ્ઞાનિક રીતે પ્રમાણકાર્ય મુકરર કરવામાં આવે છે. અભ્યાસ કરતાં ઈર્મસનને લાગ્યું…
વધુ વાંચો >ઈથિયોપિયન સાહિત્ય
ઈથિયોપિયન સાહિત્ય : પ્રાચીન શિષ્ટ ગીઝ (Ge’ez) ભાષા અને અર્વાચીન સત્તાવાર એમહરિક (Amharic) ભાષામાં લખાયેલું સાહિત્ય. એબિસિનિયાના જૂના નામે ઓળખાતા અને આફ્રિકામાં આવેલા ઈથિયોપિયામાં પ્રાચીન ગીઝ એટલે કે ઈથિયોપિક ભાષા પ્રચાલિત હતી. તે સમયે ગ્રીક સાહિત્યનો સવિશેષ પ્રભાવ હતો તેથી પ્રારંભકાળમાં મુખ્યત્વે ગ્રીક ભાષાના અનુવાદો જોવા મળે છે અને ગ્રીક…
વધુ વાંચો >ઈથિયોપિયા
ઈથિયોપિયા દક્ષિણ-પૂર્વ આફ્રિકામાં રાતા સમુદ્રને અડીને આવેલો પ્રાચીન પહાડી દેશ. આશરે 2oથી 18o ઉ. અક્ષાંશવૃત્ત અને 33oથી 48o પૂ. રેખાંશવૃત્ત વચ્ચે વિસ્તરેલા આ દેશનું કુલ ક્ષેત્રફળ લગભગ 12,21,905 ચોકિમી. જેટલું છે. તેને પશ્ચિમમાં સુદાન, પૂર્વમાં સોમાલી અને દક્ષિણમાં કેન્યાની સીમાઓ સ્પર્શે છે, જ્યારે તેની ઉત્તરની સીમા પર જીબુટી નામનો નાનકડો…
વધુ વાંચો >ઈથિલીન
ઈથિલીન : રંગવિહીન, ઈથર જેવી આછી વાસવાળો, જ્વલનશીલ, અસંતૃપ્ત હાઇડ્રૉકાર્બન પદાર્થ. સૂત્ર CH2 = CH2. શાસ્ત્રીય નામ ઈથીન. ગ.બિં. -169o સે., ઉ.બિ., -105o સે. ઇથાઇલ આલ્કોહૉલના નિર્જલીકરણ(સલ્ફ્યુરિક/ફૉસ્ફોરિક ઍસિડ અથવા ઍલ્યુમિના-ઉદ્દીપક)થી અને બહોળા પ્રમાણમાં પેટ્રોલિયમ વિભાગોના વિભંજન(cracking)થી મેળવાય છે. ઉત્પાદનની વિપુલતામાં સલ્ફ્યુરિક ઍસિડ અને એમોનિયા પછી ત્રીજું સ્થાન. પાકાં ટમેટાં અને…
વધુ વાંચો >ઈથિલીન બ્રોમાઇડ
ઈથિલીન બ્રોમાઇડ (અથવા 1, 2-ડાયબ્રોમોઈથેન) : ઈથિલીન અને બ્રોમીન વચ્ચેની પ્રક્રિયાથી બનતું રંગવિહીન, મીઠી વાસવાળું, ન સળગે તેવું પ્રવાહી. ઉ. બિં. 131.4o; ગ.બિં. 9.8o; ઘનતા 1.5379. પાણીમાં અદ્રાવ્ય. ત્વચાને સ્પર્શ થતાં ખંજવાળ પેદા કરે છે. લાંબો સમય શ્વાસમાં લેવાતાં યકૃત અને મૂત્રપિંડને નુકસાન કરે છે. જમીન અને અનાજના ધૂમક (fumigant)…
વધુ વાંચો >ઈથેનોલ ઍમાઇન સંયોજનો
ઈથેનોલ ઍમાઇન સંયોજનો (ethanol amines) : એમોનિયાના હાઇડ્રોજન પરમાણુનું હાઇડ્રૉક્સિઇથાઇલ (-CH2CH2OH) વડે વિસ્થાપન કરવાથી મળતાં સંયોજનો. એમોનિયાના જલીય દ્રાવણ સાથે ઈથિલીન ઑક્સાઇડને દબાણ તળે ગરમ કરતાં નીચે વર્ણવેલાં ત્રણ સંયોજનો મળે છે, જેમને વિભાગીય નિસ્યંદનથી અલગ કરવામાં આવે છે. ત્રણ સંયોજનોના પ્રમાણનો આધાર એમોનિયા/ઈથિલીનના પ્રમાણ ઉપર છે. આ સંયોજનોમાં હાઇડ્રૉક્સિલ…
વધુ વાંચો >ઈદ
ઈદ : જુઓ ઇસ્લામ.
વધુ વાંચો >ઈદગાહ
ઈદગાહ : જુઓ મકબરો.
વધુ વાંચો >ઈનાંતર અને પરમ ઈનાંતર
ઈનાંતર અને પરમ ઈનાંતર (elongation and greatest elongation) : ઈનાંતર (= ઈન + અંતર) એટલે સૂર્ય સાથે ગ્રહનું કોણીય અંતર. સૂર્યમંડળમાં બુધ અને શુક્રના ગ્રહોની કક્ષા પૃથ્વીની કક્ષાની અંદરની બાજુ આવેલી છે. [બુધ માટે 1 વર્ષ = 88 દિવસ, શુક્ર માટે 1 વર્ષ = 225 દિવસ અને પૃથ્વી માટે 1…
વધુ વાંચો >ઈફેલ્સબર્ગ રેડિયો ઑબ્ઝર્વેટરી
ઈફેલ્સબર્ગ રેડિયો ઑબ્ઝર્વેટરી : પશ્ચિમ જર્મનીના ઈફેલ પર્વતવિસ્તારના ઈફેલ્સબર્ગ નામના સ્થળે બૉનની પશ્ચિમે 40 કિલોમીટર દૂર આવેલી રેડિયો-વેધશાળા. તેનું સંચાલન બૉન ખાતે આવેલી મૅક્સ પ્લાન્ક ઇન્સ્ટિટ્યૂટ દ્વારા થતું હોવાથી, તે મૅક્સ પ્લાન્ક ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફૉર રેડિયો ઍસ્ટ્રૉનૉમી તરીકે પણ ઓળખાય છે. બધી જ દિશામાં સહેલાઈથી ઘુમાવી શકાય તેવો વિશ્વનો મોટો રેડિયો-ટેલિસ્કોપ…
વધુ વાંચો >ઈમર્સન બોનસ યોજના
ઈમર્સન બોનસ યોજના : વ્યક્તિગત બોનસ આપવાની યોજના. તે ઈમર્સનની કાર્યક્ષમતા યોજના તરીકે જાણીતી છે. કામદારો કંઈક વધારે સારી કામગીરી બજાવે તે માટે તેમને ઉત્સાહ આપવા માટે કામદારોની કાર્યક્ષમતાની ટકાવારીને ધોરણે બોનસ દ્વારા ઉત્તેજન આપવાની આ યોજના છે. તેમાં વૈજ્ઞાનિક રીતે પ્રમાણકાર્ય મુકરર કરવામાં આવે છે. અભ્યાસ કરતાં ઈર્મસનને લાગ્યું…
વધુ વાંચો >