ખંડ ૫
કિઓન્જારથી ક્રિમોના
કિઓન્જાર
કિઓન્જાર (Keonjhar) : ઓડિસાના ઉત્તરભાગમાં આવેલો જિલ્લો તથા તે જ નામ ધરાવતું જિલ્લામથક. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 21o 11’થી 22o 10′ ઉ. અ. અને 85o 11’થી 86o 22′ પૂ.રે. વચ્ચેનો 8337 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેની ઉત્તર તરફ ઝારખંડ રાજ્યનો પશ્ચિમ સિંગભૂમ જિલ્લો, પૂર્વ તરફ મયૂરભંજ, બાલેર અને…
વધુ વાંચો >કિકુમારો
કિકુમારો (જ. આશરે 1780, જાપાન; અ. 1820 પછી, જાપાન) : જાપાનની પ્રસિદ્ધ કાષ્ઠછાપ ચિત્રકલા (woodcut printing) ઉકિયો-ઈ(Ukio-E)નો ચિત્રકાર. પ્રસિદ્ધ ચિત્રકાર કિતાગાવા ઉતામારોનો તે શિષ્ય હતો. ગુરુની પેઠે કિકુમારો પણ ગેઇશા યુવતીઓ અને ટોકિયોના પોશીબારાની વેશ્યાવાડાની રૂપજીવિનીઓના આલેખનમાં સફળ થયો. વિવિધ પ્રવૃત્તિઓમાં વ્યસ્ત અને ભભકાદાર વસ્ત્રો પરિધાન કરેલી ગેઇશા યુવતીઓ અને…
વધુ વાંચો >કિગાલી
કિગાલી : મધ્ય આફ્રિકાના રાજ્ય રુઆન્ડાની રાજધાની. મધ્ય આફ્રિકામાં 1962માં ‘યુનાઇટેડ નૅશન્સ ટ્રસ્ટ ટેરિટરી ઑવ્ રુઆન્ડા-બુરુન્ડીમાંથી રુઆન્ડા છૂટું પડી નવું રાષ્ટ્ર બન્યું. લગભગ 1,000થી 1,500 મી.ની ઊંચાઈ ધરાવતા પહાડી વિસ્તારની વચમાં આશરે એકાદ હજાર મી.ની ઊંચાઈ ધરાવતું આ પાટનગર 1º.57′ દ.અ. અને 30º.04′ પૂ.રે. પર આવેલું છે. દેશના મધ્યભાગમાં આવેલું…
વધુ વાંચો >કિઝીલકુમનું રણ
કિઝીલકુમનું રણ : જુઓ રણ.
વધુ વાંચો >કિટ પીક નૅશનલ ઑબ્ઝર્વેટરી (KPNO) ઍરિઝોના-અમેરિકા
કિટ પીક નૅશનલ ઑબ્ઝર્વેટરી (KPNO) ઍરિઝોના, અમેરિકા : અમેરિકાની આધુનિક ઉપકરણોથી સુસજ્જ રાષ્ટ્રીય વેધશાળા. કોઈ એક જ સ્થળે અહીં જેટલાં તથા અહીં છે તેવાં ઉપકરણો ભાગ્યે જ જોવા મળે. આ વેધશાળા ખરા અર્થમાં રાષ્ટ્રીય છે, કારણ કે અમેરિકાની ઘણી બધી શિક્ષણ અને સંશોધન સંસ્થાઓ તેમજ સ્ટીવર્ડ, મૅકગ્રો હિલ, નૅશનલ સોલર…
વધુ વાંચો >કિડલૅન્ડ ફિન
કિડલૅન્ડ, ફિન (જ. 1 ડિસેમ્બર 1943, નોર્વે-) : વર્ષ 2004 માટેના અર્થશાસ્ત્રના નોબેલ પારિતોષિકના સહવિજેતા નૉર્વેજિયન અર્થશાસ્ત્રી. તેમણે તથા તેમના પીએચ.ડી.ના માર્ગદર્શક અમેરિકન અર્થશાસ્ત્રી એડ્વર્ડ પ્રેસકૉટને સંયુક્ત રીતે આ પારિતોષિક એનાયત કરવામાં આવ્યું છે. સમષ્ટિલક્ષી અર્થશાસ્ત્રના ચાવીરૂપ ગણાય તેવાં બે ક્ષેત્રો (key areas) એટલે વ્યાપારચક્રો ઉદ્ભવવાનાં કારણો અને તેમને પહોંચી…
વધુ વાંચો >કિતાઈ રોનાલ્ડ બ્રૂક્સ
કિતાઈ, રોનાલ્ડ બ્રૂક્સ (Kitaj, Ronald Brooks) (જ. 29 ઑક્ટોબર 1932, ક્લીવલૅન્ડ, ઓહાયો, અમેરિકા; અ. 21 ઑક્ટોબર 2007, લોસ એન્જલિસ, કૅલિફોર્નિયા, યુ. એસ.) : આધુનિક જીવનનું આલેખન કરનાર અમેરિકન ચિત્રકાર. તેમનો જન્મ મૂળ હંગેરીથી આવી અમેરિકામાં વસેલા પરિવારમાં થયો હતો. બ્રિટિશ પૉપ કલાના વિકાસમાં તેમનો મહત્વનો ફાળો છે. 1951થી 1955 સુધી…
વધુ વાંચો >કિમ-ઇલ-સુંગ
કિમ-ઇલ-સુંગ (જ. 15 એપ્રિલ 1912, પિયોંગયાંગ, ઉત્તર કોરિયા; અ. 8 જુલાઈ 1994, પિયોંગયાંગ) : ઉત્તર કોરિયાના સૈનિક, રાજનીતિજ્ઞ અને પછીથી પ્રમુખ. તેમનું મૂળ નામ કિમ-સુંગ-જૂ હતું. 1948થી 72 ડેમૉક્રેટિક પીપલ્સ રિપબ્લિક ઑવ્ કોરિયા(ઉત્તર કોરિયા)ના પ્રીમિયર અને ડિસેમ્બર 1972થી ઉત્તર કોરિયાના પ્રમુખ અને રાજ્યના વડા બન્યા. 1931માં કોરિયાની કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટીમાં જોડાઈને…
વધુ વાંચો >કિમ્બરલાઇટ
કિમ્બરલાઇટ : અલ્ટ્રાબેઝિક ખડક. મૂળ નામ માઇકાપેરિડોટાઇટ. મૅગ્મામાંથી બનેલો અંત:કૃત ઉત્પત્તિવાળો અલ્ટ્રાબેઝિક અગ્નિકૃત ખડક. તેના ખનિજબંધારણમાં મુખ્યત્વે ઓલિવિન છે. તેની સાથે થોડા પ્રમાણમાં બાયોટાઇટ ખનિજ પણ મળી આવે છે. દક્ષિણ આફ્રિકાના કિમ્બરલી વિસ્તારમાં મળતો હોવાથી તેને કિમ્બરલાઇટ નામ અપાયું છે. અહીંના જ્વાળામુખી કંઠમાં આ ખડક પુરવણી સ્વરૂપે મળી આવે છે.…
વધુ વાંચો >કિમ્બરલી
કિમ્બરલી : દક્ષિણ આફ્રિકા દેશનું શહેર. ભૌગોલિક સ્થાન : 28o 43′ દ. અ. અને 24o 46′ પૂ.રે.. આ સ્થળ દુનિયાનાં મહત્વનાં મોટાં હીરાધારક મથકો પૈકીનું એક છે. કેપ પ્રાંતમાં આવેલા કેપટાઉનથી ઈશાન તરફ 1040 કિમી.ને અંતરે છે. દુનિયાભરની મોટી ગણાતી હીરાની ખાણો કિમ્બરલી નજીક આવેલી છે. કિમ્બરલીમાં આવેલાં કારખાનાંમાં અહીંથી…
વધુ વાંચો >કિમ્બરલીઝ
કિમ્બરલીઝ : ઑસ્ટ્રેલિયાના વાયવ્ય ભાગમાં આવેલું ઉચ્ચપ્રદેશો તથા હારમાળાઓનું જૂથ. અહીંનો કિમ્બરલી જિલ્લો સહાયક નદીઓથી ઘેરાયેલો છે. અહીંનો સમગ્ર વિસ્તાર તેના પર્વતો, ઉચ્ચપ્રદેશો તેમજ કોતરોથી નયનરમ્ય બની રહેલો છે. ભૂસ્તરીય દૃષ્ટિએ જોતાં, આ પ્રદેશ દુનિયાભરના પ્રાચીનતમ પ્રદેશો પૈકીનો એક છે. અહીંની મોટાભાગની હારમાળાઓ પ્રીકેમ્બ્રિયન સમયના રેતીખડકો અને ક્વાર્ટ્ઝાઇટથી બનેલી છે.…
વધુ વાંચો >કિમ્બરલીની ખાણ
કિમ્બરલીની ખાણ : દક્ષિણ આફ્રિકાના નૉર્ધર્ન કૅપ પ્રૉવિન્સમાં આવેલી ખાણ. ભૌગોલિક સ્થાન : 28o 43′ દ. અ. અને 24o 46′ પૂ. રે.. કિમ્બર્લીની ખુલ્લી ખાણ ‘બીગ હોલ’ તરીકે ઓળખાય છે. તેનો ઘેરાવો 1.6 કિમી. છે. મનુષ્યે ખોદેલી આ સૌથી ઊંડી અને મોટી ખાણ છે. સમુદ્ર-સપાટીથી આ ખીણની ઊંડાઈ 1223 મીટર…
વધુ વાંચો >કિયાન્ગ્સી (ઝિયાન્કસી)
કિયાન્ગ્સી (ઝિયાન્કસી) : અગ્નિ ચીનનો ભૂમિબદ્ધ પ્રાંત. ભૌગોલિક સ્થાન : 28o 00′ ઉ. અ. અને 116o 00′ પૂ. રે.. તેની ઉત્તરે હુબેહ અને અન્હુઈ, પૂર્વમાં ફુજિયાન અને ઝેચિયાંગ, દક્ષિણે ગુઆંગ્ડોંગ તથા પશ્ચિમે હુનાન પ્રાંતો આવેલા છે. તેનો કુલ વિસ્તાર 1,64,800 ચોકિમી. જેટલો છે. ભૂપૃષ્ઠ–જળપરિવાહ–આબોહવા : આ પ્રાંતનું ભૂપૃષ્ઠ પહાડી છે.…
વધુ વાંચો >કિયાન્ગ્સુ (જિયાંગ્સુ)
કિયાન્ગ્સુ (જિયાંગ્સુ) : ચીનના પૂર્વ તરફના કિનારા પર આવેલો પ્રાંત. ભૌગોલિક સ્થાન : 33o ઉ. અ. અને 120o પૂ. રે.. તે પીળા સમુદ્ર અને યાન્ગ્ઝે નદીના મુખત્રિકોણના કાંપવાળા ફળદ્રૂપ પ્રદેશ પર આવેલો છે. તેની પૂર્વે તથા દક્ષિણે પીળો સમુદ્ર, પશ્ચિમે અન્હુઇ પ્રાંત તથા ઉત્તરે શાંગડોંગ પ્રાંત આવેલા છે. તેનો કુલ…
વધુ વાંચો >કિયા સાન્દ્રો
કિયા, સાન્દ્રો (Chia, Sandro) (જ. 20 એપ્રિલ 1946, ફ્લૉરેન્સ, ઇટાલી) : અનુઆધુનિક ઇટાલિયન ચિત્રકાર. અન્ય બે ચિત્રકારો એન્ઝો કુકી (Enzo Cuchhi) અને ફ્રાન્ચેસ્કો ક્લૅમેન્તી (Francesco Clementi) સાથે તેની ગણના ઇટાલીના ત્રણ પ્રમુખ અનુઆધુનિક ચિત્રકારોમાં થાય છે, જે ‘થ્રી સી’ નામે ઓળખાય છે. આધુનિકતાવાદની શૈલીઓ અને વાદોની ભરમાર ફગાવીને પોતે ‘ગમી…
વધુ વાંચો >કિયોનાગા તોરી
કિયોનાગા, તોરી (Kiyonaga, Torii) (જ. 1752, જાપાન; અ. 28 જૂન 1815, જાપાન) : જાપાનની પ્રસિદ્ધ કાષ્ઠછાપ-ચિત્રકલા (woodcut printing) ઉકિયો-ઈ(Ukio-E)નો ચિત્રકાર. રંગમંચ માટે પડદા અને ‘બૅકડ્રૉપ્સ’ (પિછવાઈ) ચીતરવાની પરંપરા ધરાવતા એક પરિવારમાં તેનો જન્મ થયેલો. આહલાદક નિસર્ગની પશ્ચાદભૂમાં લાલિત્યપૂર્ણ અંગભંગિ ધરાવતી જાપાની મહિલાઓને ચિત્રિત કરવા માટે તે ખાસ જાણીતો છે. વૃક્ષો…
વધુ વાંચો >કિરણકુમાર
કિરણકુમાર (જ. 19 ઑક્ટોબર 1953, મુંબઈ-) : ગુજરાતી ચલચિત્રોના બિનગુજરાતી અભિનેતા. મૂળ નામ દીપક દાર. હિંદી ચલચિત્રજગતના જાણીતા અભિનેતા જીવનના પુત્ર. જન્મે અને પરિવારથી કાશ્મીરી બ્રાહ્મણ હોઈ આ બંને પિતાપુત્રને લાક્ષણિક ગૌર વર્ણ અને નમણા ચહેરાની કુદરતી બક્ષિસ વારસાગત રીતે મળેલ છે. તેમણે કેલી કૉલેજ નામની ઈંદોરમાં આવેલી એક બોર્ડિંગ સ્કૂલમાં અભ્યાસ…
વધુ વાંચો >