૬(૧).૧૯

ગદર ચળવળથી ગર્ભધમનીવિવૃતતા (patent ductus arteriosus)

ગદર ચળવળ

ગદર ચળવળ : વીસમી સદીના પ્રથમ ચરણ દરમિયાન અમેરિકામાં ઉદભવેલી ભારતની સ્વતંત્રતા માટેની ક્રાંતિકારી ચળવળ. 19મી સદીના અંત તથા 20મી સદીના આરંભમાં પંજાબી ખેડૂતો મોટી સંખ્યામાં ખેતરોમાં મજૂરી કરવા યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને કૅનેડા ગયા હતા. 1910 સુધીમાં સાન ફ્રાંસિસ્કો અને વાનકુંવર વચ્ચે આશરે 30,000 ભારતીય કામદારો વસતા હતા. તેમની સાથે…

વધુ વાંચો >

ગદાધર

ગદાધર (આશરે તેરમી સદી) : આયુર્વેદ ગ્રંથના ટીકાકાર. આયુર્વેદના ‘અષ્ટાંગહૃદય’ ગ્રંથના એક ટીકાકાર હેમાદ્રિ છે. તેમણે ‘અષ્ટાંગહૃદય’ પર ‘આયુર્વેદ રસાયન’ નામની ટીકા લખી છે, જે અપૂર્ણ ઉપલબ્ધ છે. હેમાદ્રિએ પોતાની ટીકામાં તથા ‘અષ્ટાંગહૃદય’ના અન્ય ટીકાકાર વિજયરક્ષિત (ઈ. સ. 1240 લગભગ) અને શ્રીકંઠ દત્તની ‘વૃંદ’ ગ્રંથની ટીકામાં ગદાધરનો એક ટીકાકાર તરીકે…

વધુ વાંચો >

ગદ્દાફી, મુઅમ્મર કર્નલ

ગદ્દાફી, મુઅમ્મર કર્નલ (જ. 7 જૂન 1942, સિરટે, મિસ્રાના, લિબિયા; અ. 20 ઑક્ટોબર 2011, લિબીયા) : ઉત્તર આફ્રિકાના તેલસમૃદ્ધ દેશ લિબિયાના રાજકીય નેતા. પિતા અર્ધવિચરતી આદિવાસી જાતિના ઘેટાં ચરાવનાર ભરવાડ હતા. માધ્યમિક સ્કૂલનો અભ્યાસ પૂરો કર્યા પછી ગદ્દાફી લિબિયાની મિલિટરી કૉલેજમાં દાખલ થયા અને ત્યાંથી 1965માં સ્નાતક થયા. વિદ્યાર્થી તરીકે…

વધુ વાંચો >

ગદ્દી, ઇલયાસ અહમદ

ગદ્દી, ઇલયાસ અહમદ (જ. 24 એપ્રિલ 1934, ઝારખંડ; અ. 27 જુલાઈ 1997, ઝરિયા) : બિહારના જાણીતા ઉર્દૂ નવલકથાકાર, વાર્તાકાર અને અનુવાદક. તેમને તેમની નવલકથા ‘ફાયર એરિયા’ માટે 1996ના વર્ષનો સાહિત્ય અકાદમી પુરસ્કાર પ્રાપ્ત થયો છે. તેઓ એક વેપારી હતા. તેમણે નવલકથાઓ અને વાર્તાસંગ્રહો પ્રગટ કર્યા છે. તેમણે ફણીશ્વરનાથ રેણુની ચૂંટેલી…

વધુ વાંચો >

ગદ્ય

ગદ્ય : ઊર્મિ, સંવેદના કે વિચારોને વ્યક્ત કરવા માટેનું માધ્યમ. ઊર્મિ કે સંવેદનાને વ્યક્ત કરવા માટેનું માધ્યમ પદ્ય અને વિચારને પ્રકટ કરવા માટેનું માધ્યમ ગદ્ય એવી સમજ વ્યાપકપણે પ્રવર્તે છે, પણ પદ્યની જેમ ગદ્ય પણ અનેકશ: પ્રયોજાતું રહ્યું છે. એનાં પ્રયોજનો પણ જુદાં જુદાં છે તો એનું રચન-સંરચન પણ કંઈક…

વધુ વાંચો >

ગદ્યકાવ્ય

ગદ્યકાવ્ય : અનિયત લયમાં રચાયેલું કાવ્ય. અંગ્રેજીમાં તેને ‘પ્રોઝ પોએમ’ કહે છે. ઉમાશંકર જોશી અનિયત લયમાં રચાયેલા ‘અછાંદસ’ કાવ્યથી ગદ્યકાવ્યનો ઢાળો કંઈક અલગ હોવાનું જણાવે છે. સંસ્કૃતમાં काव्यं गद्यं पद्यं च । – કાવ્ય ગદ્યમાં અને પદ્યમાં હોય એમ કહેવાયું છે; પણ પદ્ય-આધારિત કાવ્યને વિશ્વની બધી મોટી ભાષાઓમાં સૈકાઓનો ઇતિહાસ…

વધુ વાંચો >

ગદ્રે, અનંત શંકર

ગદ્રે, અનંત શંકર (જ. ?; અ. 18 સપ્ટેમ્બર 1965, મુંબઈ) : જાણીતા પુરાતત્વવિદ. વિલ્સન કૉલેજમાંથી અભિલેખવિદ્યા સાથે એમ.એ. થઈને 1930માં રાજકોટના મ્યુઝિયમમાં જોડાયા. અહીં તેમણે તામ્રપત્રો અને સિક્કાનું અધ્યયન કર્યું. ત્યારબાદ 1935માં હીરાનંદ શાસ્ત્રી સાથે વડોદરા રાજ્યના ડિપાર્ટમેન્ટ ઑવ્ આર્કિયૉલૉજીમાં મદદનીશ સુપરિન્ટેન્ડેન્ટ તરીકે જોડાયા અને વડોદરા રાજ્યના વિલીનીકરણ સુધી તેના…

વધુ વાંચો >

ગધેડું

ગધેડું : માનવને ભારવાહક તરીકે અત્યંત ઉપયોગી એવું સસ્તન પ્રાણી. ઘોડો અને ગધેડું બંને Perriso-dectyla શ્રેણી અને Equas પ્રજાતિનાં પ્રાણીઓ છે. ગધેડાનું શાસ્ત્રીય નામ : Equas asinus. તેના પૂર્વજો આફ્રિકાના જંગલમાં વાસ કરતા હતા. તેના કાન લાંબા હોય છે. તેની પીઠની બંને બાજુએ લાંબા વાળ, ડોક પર ઊંચી કેશવાળી અને…

વધુ વાંચો >

ગન અસર

ગન અસર (Gunn effect) : કેટલાક અર્ધવાહક (semi-conductor) પદાર્થમાંથી વહેતી વીજધારા(electric current)ના ઉચ્ચ આવૃત્તિવાળા દોલન દ્વારા, માઇક્રોવેવ તરીકે ઓળખાતા એક પ્રકારના ટૂંકા રેડિયોતરંગો ઉત્પન્ન કરતી અસર. ઘન-અવસ્થા ભૌતિકશાસ્ત્ર(solid-state physics)ની ગન ડાયૉડ તરીકે ઓળખાતી પ્રયુક્તિ(device)માં તેનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. જે. બી. ગન નામના વિજ્ઞાનીએ 1960ના પ્રારંભે આ અસરની શોધ કરી…

વધુ વાંચો >

૬(૧).૧૯

ગદર ચળવળથી ગર્ભધમનીવિવૃતતા (patent ductus arteriosus)

ગદર ચળવળ

ગદાધર

ગદ્દાફી, મુઅમ્મર કર્નલ

ગદ્દી, ઇલયાસ અહમદ

ગદ્ય

ગદ્યકાવ્ય

ગદ્રે, અનંત શંકર

ગધેડું

ગન અસર

ગન-મેટલ

ગદર ચળવળ

ગદાધર

ગદ્દાફી, મુઅમ્મર કર્નલ

ગદ્દી, ઇલયાસ અહમદ

ગદ્ય

ગદ્યકાવ્ય

ગદ્રે, અનંત શંકર

ગધેડું

ગન અસર

ગન-મેટલ