શેન ચોઉ (Shen Chou)
શેન ચોઉ (Shen Chou) (જ. 1427, સુ ચોઉ, કિયાન્ગ્સુ, ચીન; અ. 1509) : ચીની ચિત્રકાર. એક સુખી, સંપન્ન અને પ્રતિષ્ઠિત કુટુંબમાં શેનનો જન્મ થયો હતો. લાંબા જીવન દરમિયાન તેમણે ચિત્રકાર ઉપરાંત સુલેખનકાર (caligrapher) તરીકે પણ નામના મેળવી હતી અને તેઓ કવિતામાં ઊંડો રસ દાખવતા. તેમનાં ઘણાં ચિત્રોમાં, ખાસ કરીને તેમનાં…
વધુ વાંચો >શેન નંગ
શેન નંગ : ચીનનો બીજો પૌરાણિક રાજા. કહેવાય છે કે તે ઈ.પૂ. 28મી શતાબ્દીમાં થઈ ગયો. તેને માથું બળદનું અને શરીર માણસનું હતું. ગાડું અને હળની શોધ કરીને, બળદને કેળવીને તથા ઘોડા પર ધૂંસરી મૂકીને અને લોકોને અગ્નિ વડે જમીન સાફ કરતાં શીખવીને તેણે ચીનમાં સ્થાયી ખેતી કરતો સમાજ સ્થાપ્યો…
વધુ વાંચો >શૅનૉન (નદી)
શૅનૉન (નદી) : બ્રિટિશ ટાપુઓમાં આવેલી નદીઓ પૈકીની લાંબામાં લાંબી નદી. તે આયર્લૅન્ડમાં આવેલી છે અને ત્યાંનો મુખ્ય જળમાર્ગ બની રહેલી છે. આ નદી આયર્લૅન્ડના ક્વિલકાઘ પર્વતોમાંથી નીકળે છે. ત્યાંથી દક્ષિણ તરફ આશરે 370 કિમી. અંતર માટે વહીને ઍટલાંટિકમાં ઠલવાય છે. આ નદીના જળમાર્ગમાં ત્રણ (ઍલન, રી અને દર્ગ) સરોવરો…
વધુ વાંચો >શૅન્ક આર્ડ
શૅન્ક આર્ડ (જ. 16 સપ્ટેમ્બર 1944, હોલૅન્ડ) : હોલૅન્ડના સ્પીડસ્કૅટિંગના ખેલાડી. 1968માં 1500 મી. માટે રૌપ્ય ચન્દ્રક માટે પ્રયત્ન કર્યા બાદ, તેઓ જાપાનના સૅપોરો ખાતે યોજાયેલ ઑલિમ્પિક રમતોત્સવમાં 3 સુવર્ણચંદ્રકના વિજેતા બન્યા અને 1500 મી.માં 2 : 02.96નો અને 10,000 મી.માં 15 : 01.35નો વિક્રમ સ્થાપ્યો તેમજ 500 મી.માં 7…
વધુ વાંચો >શેન્કર, હિન્રીખ (Schenker, Heinrich)
શેન્કર, હિન્રીખ (Schenker, Heinrich) [જ. 19 જૂન 1868, વિસ્નિયૉવ્ક્ઝિકી (Wisniowczyki); અ. 14 જાન્યુઆરી 1935, વિયેના, ઑસ્ટ્રિયા] : ઑસ્ટ્રિયન સંગીતશાસ્ત્રી. અઢારમી અને ઓગણીસમી સદીના સંગીતની સૂરાવલિઓ અને ઘાટ-માળખાને લગતી સમજ વિકસાવવામાં શેન્કરનાં સંશોધનો અને સિદ્ધાંતોનો ફાળો રહેલો છે. ઑસ્ટ્રિયન સ્વરનિયોજક ઍન્ટૉન બ્રખ્નર હેઠળ તેણે સ્વરનિયોજક તરીકેની તાલીમ લીધી હતી. કારકિર્દીના પ્રારંભે…
વધુ વાંચો >શેન્યાંગ (મુકડેન)
શેન્યાંગ (મુકડેન) : ચીનના લાયોનિંગ પ્રાંતનું પાટનગર. ભૌગોલિક સ્થાન : 41° 48´ ઉ. અ. અને 123° 27´ પૂ. રે.. આ શહેર મંચુરિયાના ગીચ વસ્તીવાળા પ્રદેશની મધ્યમાં હુન નદીને કાંઠે વસેલું છે. અહીં પાંચ રેલમાર્ગો ભેગા થાય છે. શહેરની નજીક ત્રણ હવાઈ મથકો આવેલાં છે. શેન્યાંગમાં આવેલાં કારખાનાં ધાતુપેદાશો, યાંત્રિક ઓજારો…
વધુ વાંચો >શેન્સી (Shensi, Shaanxi)
શેન્સી (Shensi, Shaanxi) : ચીનના ઉત્તર-મધ્ય ભાગમાં આવેલો પ્રાંત. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 35° ઉ. અ. અને 109° પૂ. રે.ની આજુબાજુનો આશરે 1,98,000 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેની ઉત્તરે મોંગોલિયન સ્વાયત્ત રાજ્યસીમા, પૂર્વે શાન્સી, હેનાન અને હેબેઈ પ્રાંતો; દક્ષિણે સિયુઆન તથા પશ્ચિમે ગાન્શુ અને નિંગ્શિયા સ્વાયત્ત રાજ્ય આવેલાં…
વધુ વાંચો >શેપર્ડ, એલન બાર્ટલેટ
શેપર્ડ, એલન બાર્ટલેટ (જ. 1923, ઈસ્ટ ડેરી, ન્યૂ હૅમ્પશાયર, અમેરિકા) : અમેરિકાના અવકાશયાત્રી. તે અવકાશયાત્રા કરનાર પ્રથમ અમેરિકન લેખાયા. તેમણે યુ.એસ. નેવલ એકૅડેમી (1945) ખાતે તાલીમ લીધી; 1947થી તેમણે પરીક્ષણ માટે તથા તાલીમી મિશન માટે જેટ વિમાનમાં ઉડ્ડયન કર્યાં. ‘નાસા’ના મૂળ 7 અવકાશયાત્રીઓમાંના તે એક હતા. 5 મે, 1961ના રોજ…
વધુ વાંચો >શેપર્ડ, કેટ
શેપર્ડ, કેટ (જ. 1848, લિવરપૂલ, ઇંગ્લૅન્ડ; અ. 1934) : મહિલા-મતાધિકારના આંગ્લ આંદોલનકાર. 1869માં તે સ્થળાંતર કરીને ન્યૂઝીલૅન્ડ ગયાં. મહિલાઓની સામાજિક જવાબદારીઓ વિશે તેમનામાં તીવ્ર સભાનતા હતી. તેમની એવી પણ ઢ માન્યતા હતી કે મહિલાઓને રાજકીય બાબતોમાં પૂરેપૂરો ભાગ લેવા દેવો જોઈએ. 1887માં તેઓ ‘વિમેન્સ ક્રિશ્ચિયન ટેમ્પરન્સ યુનિયન’માં અધિકારી તરીકે જોડાયાં,…
વધુ વાંચો >શૅપિરો, ઍરિન પૅટ્રિયા માર્ગારેટ
શૅપિરો, ઍરિન પૅટ્રિયા માર્ગારેટ (જ. 1939) : મહિલા-હક માટેના આંગ્લ આંદોલનકાર. પતિના હાથે મારઝૂડ પામતી મહિલાઓ તથા તેમનાં બાળકો માટે તેમણે 1971માં લંડનમાં સર્વપ્રથમ આશ્રયગૃહની સ્થાપના કરી. આવા ક્રૂર કે કઠોર પુરુષોના હાથમાંથી સ્ત્રીઓને તથા બાળકોને ઉગારી લઈ તેમને કાનૂની રક્ષણ આપવા તથા નાણાકીય મદદ કરવા તેમણે ઝુંબેશ ઉપાડી. ‘સ્ક્રીમ…
વધુ વાંચો >શેન ચોઉ (Shen Chou)
શેન ચોઉ (Shen Chou) (જ. 1427, સુ ચોઉ, કિયાન્ગ્સુ, ચીન; અ. 1509) : ચીની ચિત્રકાર. એક સુખી, સંપન્ન અને પ્રતિષ્ઠિત કુટુંબમાં શેનનો જન્મ થયો હતો. લાંબા જીવન દરમિયાન તેમણે ચિત્રકાર ઉપરાંત સુલેખનકાર (caligrapher) તરીકે પણ નામના મેળવી હતી અને તેઓ કવિતામાં ઊંડો રસ દાખવતા. તેમનાં ઘણાં ચિત્રોમાં, ખાસ કરીને તેમનાં…
વધુ વાંચો >શેન નંગ
શેન નંગ : ચીનનો બીજો પૌરાણિક રાજા. કહેવાય છે કે તે ઈ.પૂ. 28મી શતાબ્દીમાં થઈ ગયો. તેને માથું બળદનું અને શરીર માણસનું હતું. ગાડું અને હળની શોધ કરીને, બળદને કેળવીને તથા ઘોડા પર ધૂંસરી મૂકીને અને લોકોને અગ્નિ વડે જમીન સાફ કરતાં શીખવીને તેણે ચીનમાં સ્થાયી ખેતી કરતો સમાજ સ્થાપ્યો…
વધુ વાંચો >શૅનૉન (નદી)
શૅનૉન (નદી) : બ્રિટિશ ટાપુઓમાં આવેલી નદીઓ પૈકીની લાંબામાં લાંબી નદી. તે આયર્લૅન્ડમાં આવેલી છે અને ત્યાંનો મુખ્ય જળમાર્ગ બની રહેલી છે. આ નદી આયર્લૅન્ડના ક્વિલકાઘ પર્વતોમાંથી નીકળે છે. ત્યાંથી દક્ષિણ તરફ આશરે 370 કિમી. અંતર માટે વહીને ઍટલાંટિકમાં ઠલવાય છે. આ નદીના જળમાર્ગમાં ત્રણ (ઍલન, રી અને દર્ગ) સરોવરો…
વધુ વાંચો >શૅન્ક આર્ડ
શૅન્ક આર્ડ (જ. 16 સપ્ટેમ્બર 1944, હોલૅન્ડ) : હોલૅન્ડના સ્પીડસ્કૅટિંગના ખેલાડી. 1968માં 1500 મી. માટે રૌપ્ય ચન્દ્રક માટે પ્રયત્ન કર્યા બાદ, તેઓ જાપાનના સૅપોરો ખાતે યોજાયેલ ઑલિમ્પિક રમતોત્સવમાં 3 સુવર્ણચંદ્રકના વિજેતા બન્યા અને 1500 મી.માં 2 : 02.96નો અને 10,000 મી.માં 15 : 01.35નો વિક્રમ સ્થાપ્યો તેમજ 500 મી.માં 7…
વધુ વાંચો >શેન્કર, હિન્રીખ (Schenker, Heinrich)
શેન્કર, હિન્રીખ (Schenker, Heinrich) [જ. 19 જૂન 1868, વિસ્નિયૉવ્ક્ઝિકી (Wisniowczyki); અ. 14 જાન્યુઆરી 1935, વિયેના, ઑસ્ટ્રિયા] : ઑસ્ટ્રિયન સંગીતશાસ્ત્રી. અઢારમી અને ઓગણીસમી સદીના સંગીતની સૂરાવલિઓ અને ઘાટ-માળખાને લગતી સમજ વિકસાવવામાં શેન્કરનાં સંશોધનો અને સિદ્ધાંતોનો ફાળો રહેલો છે. ઑસ્ટ્રિયન સ્વરનિયોજક ઍન્ટૉન બ્રખ્નર હેઠળ તેણે સ્વરનિયોજક તરીકેની તાલીમ લીધી હતી. કારકિર્દીના પ્રારંભે…
વધુ વાંચો >શેન્યાંગ (મુકડેન)
શેન્યાંગ (મુકડેન) : ચીનના લાયોનિંગ પ્રાંતનું પાટનગર. ભૌગોલિક સ્થાન : 41° 48´ ઉ. અ. અને 123° 27´ પૂ. રે.. આ શહેર મંચુરિયાના ગીચ વસ્તીવાળા પ્રદેશની મધ્યમાં હુન નદીને કાંઠે વસેલું છે. અહીં પાંચ રેલમાર્ગો ભેગા થાય છે. શહેરની નજીક ત્રણ હવાઈ મથકો આવેલાં છે. શેન્યાંગમાં આવેલાં કારખાનાં ધાતુપેદાશો, યાંત્રિક ઓજારો…
વધુ વાંચો >શેન્સી (Shensi, Shaanxi)
શેન્સી (Shensi, Shaanxi) : ચીનના ઉત્તર-મધ્ય ભાગમાં આવેલો પ્રાંત. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 35° ઉ. અ. અને 109° પૂ. રે.ની આજુબાજુનો આશરે 1,98,000 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેની ઉત્તરે મોંગોલિયન સ્વાયત્ત રાજ્યસીમા, પૂર્વે શાન્સી, હેનાન અને હેબેઈ પ્રાંતો; દક્ષિણે સિયુઆન તથા પશ્ચિમે ગાન્શુ અને નિંગ્શિયા સ્વાયત્ત રાજ્ય આવેલાં…
વધુ વાંચો >શેપર્ડ, એલન બાર્ટલેટ
શેપર્ડ, એલન બાર્ટલેટ (જ. 1923, ઈસ્ટ ડેરી, ન્યૂ હૅમ્પશાયર, અમેરિકા) : અમેરિકાના અવકાશયાત્રી. તે અવકાશયાત્રા કરનાર પ્રથમ અમેરિકન લેખાયા. તેમણે યુ.એસ. નેવલ એકૅડેમી (1945) ખાતે તાલીમ લીધી; 1947થી તેમણે પરીક્ષણ માટે તથા તાલીમી મિશન માટે જેટ વિમાનમાં ઉડ્ડયન કર્યાં. ‘નાસા’ના મૂળ 7 અવકાશયાત્રીઓમાંના તે એક હતા. 5 મે, 1961ના રોજ…
વધુ વાંચો >શેપર્ડ, કેટ
શેપર્ડ, કેટ (જ. 1848, લિવરપૂલ, ઇંગ્લૅન્ડ; અ. 1934) : મહિલા-મતાધિકારના આંગ્લ આંદોલનકાર. 1869માં તે સ્થળાંતર કરીને ન્યૂઝીલૅન્ડ ગયાં. મહિલાઓની સામાજિક જવાબદારીઓ વિશે તેમનામાં તીવ્ર સભાનતા હતી. તેમની એવી પણ ઢ માન્યતા હતી કે મહિલાઓને રાજકીય બાબતોમાં પૂરેપૂરો ભાગ લેવા દેવો જોઈએ. 1887માં તેઓ ‘વિમેન્સ ક્રિશ્ચિયન ટેમ્પરન્સ યુનિયન’માં અધિકારી તરીકે જોડાયાં,…
વધુ વાંચો >શૅપિરો, ઍરિન પૅટ્રિયા માર્ગારેટ
શૅપિરો, ઍરિન પૅટ્રિયા માર્ગારેટ (જ. 1939) : મહિલા-હક માટેના આંગ્લ આંદોલનકાર. પતિના હાથે મારઝૂડ પામતી મહિલાઓ તથા તેમનાં બાળકો માટે તેમણે 1971માં લંડનમાં સર્વપ્રથમ આશ્રયગૃહની સ્થાપના કરી. આવા ક્રૂર કે કઠોર પુરુષોના હાથમાંથી સ્ત્રીઓને તથા બાળકોને ઉગારી લઈ તેમને કાનૂની રક્ષણ આપવા તથા નાણાકીય મદદ કરવા તેમણે ઝુંબેશ ઉપાડી. ‘સ્ક્રીમ…
વધુ વાંચો >