૧૧.૧૯
પેઇન, ટૉમસથી પેટ્રોલિયમ ઉદ્યોગ - ભારતમાં
પેઇન ટૉમસ
પેઇન, ટૉમસ (જ. 29 જાન્યુઆરી 1737, થેટફર્ડ, નૉરફોક પરગણું, ઇંગ્લૅન્ડ; અ. 8 જૂન 1809, ન્યૂયૉર્ક, યુ.એસ.એ) : અમેરિકા અને ફ્રાંસની ક્રાંતિઓમાં મહત્ત્વનું વૈચારિક પ્રદાન કરનાર અઢારમી સદીના અગ્રણી રાજકીય ચિંતક. પરિવારની નબળી આર્થિક સ્થિતિને કારણે વ્યવસ્થિત શિક્ષણ ન પામી શકનાર પેઇનને ઘણી નાની વયે વહાણમાં ખલાસી તરીકે, ઇંગ્લૅન્ડના સરકારી આબકારી…
વધુ વાંચો >પેઇન્ટર, બાબુરાવ
પેઇન્ટર, બાબુરાવ (જ. 3 જૂન 1890, કોલ્હાપુર; અ. 16 જાન્યુઆરી 1954, કોલ્હાપુર) : હિંદી ચલચિત્રોના નિર્માતા, નિર્દેશક અને છબીકાર. ભારતીય સિનેમાના ઇતિહાસમાં બાબુરાવ પેઇન્ટર ‘સિને કેસરી’ તરીકે જાણીતા હતા. તેમનું ખરું નામ બાબુરાવ કૃષ્ણરાવ મિસ્ત્રી હતું. કોલ્હાપુરમાં સ્થપતિ પિતાને ત્યાં જન્મ થયો હતો. બાબુરાવે બચપણથી મૂર્તિકલાનું જ્ઞાન મેળવ્યું. યુવાનવયે નાટકોના…
વધુ વાંચો >પેક, ગ્રેગરી
પેક, ગ્રેગરી (જ. 5 એપ્રિલ 1916, લા જોલા, કૅલિફૉર્નિયા; અ. 12 જૂન 2003, લૉસ એન્જિલસ કૅલિફૉર્નિયા) : અમેરિકાના ફિલ્મ અભિનેતા. ન્યૂયૉર્કમાંના નેબરહૂડ પ્લેહાઉસમાં 2 વર્ષ અભિનયપ્રવૃત્તિ કર્યા પછી 1942માં તેમણે બ્રૉડવે પર સર્વપ્રથમ અભિનય કર્યો; તે સાથે જ તેમને ફિલ્મ-અભિનય માટે ઢગલાબંધ પ્રસ્તાવ મળ્યા. યુદ્ધોત્તર સમયના તેઓ એક મહત્ત્વના સ્વતંત્ર…
વધુ વાંચો >પૅકર, કેરી
પૅકર, કેરી (જ. 17 ડિસેમ્બર 1937, સિડની; અ. 26 ડિસેમ્બર 2005, ન્યૂ સાઉથવેલ્સ, ઑસ્ટ્રેલિયા) : સમૂહ માધ્યમોના સંચાલક. તેમના પિતા સર ફ્રૅન્ક પૅકર તરફથી તેમને ઑસ્ટ્રેલિયન કૉન્સોલિડેટેડ પ્રેસ (ACP) જૂથ વારસામાં મળ્યું હતું. 1977-78 દરમિયાન તેમણે ‘વર્લ્ડ સીરિઝ ક્રિકેટ’નું નિર્માણ કર્યું અને તેમાં ‘નૉક-આઉટ’ ધોરણે રમાતી એક દિવસીય ક્રિકેટ મૅચ…
વધુ વાંચો >પેકિનપા, સામ
પેકિનપા, સામ (જ. 21 ફેબ્રુઆરી 1925, ફ્રેસ્નો, કૅલિફૉર્નિયા, અમેરિકા; અ. 28 ડિસેમ્બર 1984, ઇન્ગવૂડ, કૅલિફૉર્નિયા) : અમેરિકામાં ખાસ કરીને ‘વેસ્ટર્ન’ ચલચિત્રોના ક્ષેત્રે ‘ક્લાસિક’ દરજ્જાનું કામ કરનાર દિગ્દર્શક અને પટકથાલેખક. મૂળ નામ ડેવિડ સૅમ્યુઅલ પેકિનપા. વેસ્ટર્ન ચિત્રોમાં આમેય બહાદુર નાયકો, કુટિલ ખલનાયકો, તેમની વચ્ચે અંતે ખેલાતી જીવસટોસટની બંદૂકબાજી અને તેને કારણે…
વધુ વાંચો >પૅકિંગ
પૅકિંગ : જુઓ બેજિન્ગ
વધુ વાંચો >પૅકિંગ-1
પૅકિંગ-1 : વરાળ અને દ્રવચાલિત (hydraulic) ઉપયોગ વખતે ઊંચા દબાણ માટે વપરાતું સીલ. બે ભાગ વચ્ચેની ગતિ સમયાંતરિત (iufrequent) હોય. [દા. ત., વાલ્વ સ્તંભ (valve stem)માં] અથવા સતત હોય (દા. ત., પંપમાં અથવા એન્જિનના પિસ્ટન રૉડમાં.) સીલ અને પૅકિંગની વચ્ચે કોઈ ભેદભાવની રેખા ન હોઈ પૅકિંગને સીલ જ કહેવાય છે.…
વધુ વાંચો >પૅકેજિંગ
પૅકેજિંગ : તૈયાર પાકો માલ ગ્રાહક સુધી પહોંચાડવા માટે તેના ઉપર યોગ્ય આવરણ ચઢાવીને તેનું રક્ષણ કરવાની પદ્ધતિ. ઉત્પાદકનું મુખ્ય ધ્યેય માલને ગ્રાહક સુધી પહોંચાડીને નફો કરવાનું હોય છે. આ માલની હેરફેર સરળ તથા સલામત બનાવવા, માલમાં ભેળસેળ થતી અટકાવવા અને ગ્રાહકોને આકર્ષવા માટે શીશીઓ, ડબ્બા-ડબ્બીઓ, બંડલો, ખોખાં અને પેટીઓમાં…
વધુ વાંચો >પેક્ટિન
પેક્ટિન : ઊંચા અણુભારવાળો, કાર્બોદિતો સાથે સંબંધિત હાઇડ્રોકલીલીય પૉલિયુરોનાઇડ વર્ગનો પદાર્થ. ફળો તથા છોડવાઓમાં વિવિધ પ્રમાણમાં પેક્ટિન હોય છે. રાસાયણિક રીતે તે લાંબી શૃંખલાવાળાં અને આંશિક મિથૉક્સિલેશન પામેલાં ગેલૅક્ટ્યુરોનિક ઍસિડ-સંયોજન છે. સિટ્રસ ફળોની આંતરછાલ અથવા સફરજન જેવાં ફળોના ફલપેષ(pomaces)માંથી મંદ ઍસિડ દ્વારા નિષ્કર્ષણ વડે તે મેળવવામાં આવે છે. આ રીતે…
વધુ વાંચો >પૅક્સટન જોસેફ
પૅક્સટન, જોસેફ (જ. 3 ઑગસ્ટ 1803 બેડફૉર્ડશાયર, યુ. કે.; અ. 8 જૂન 1865, લંડન, યુ.કે.) : ખ્યાતનામ અંગ્રેજ સ્થપતિ. 1823માં તે ચૅટ્સવર્થ ખાતે ડ્યૂક ઑવ્ ડેવનશાયરના ઉદ્યાનમાં કામે જોડાયા હતા. એમની પ્રતિભા પારખી ડ્યૂકે ટૂંકસમયમાં જ એમને ઉદ્યાનના ઉપરી બનાવ્યા. ત્યાં એમણે છોડની જાળવણી માટે મુખ્યત્વે લોખંડ અને કાચનો ઉપયોગ…
વધુ વાંચો >પેઇન ટૉમસ
પેઇન, ટૉમસ (જ. 29 જાન્યુઆરી 1737, થેટફર્ડ, નૉરફોક પરગણું, ઇંગ્લૅન્ડ; અ. 8 જૂન 1809, ન્યૂયૉર્ક, યુ.એસ.એ) : અમેરિકા અને ફ્રાંસની ક્રાંતિઓમાં મહત્ત્વનું વૈચારિક પ્રદાન કરનાર અઢારમી સદીના અગ્રણી રાજકીય ચિંતક. પરિવારની નબળી આર્થિક સ્થિતિને કારણે વ્યવસ્થિત શિક્ષણ ન પામી શકનાર પેઇનને ઘણી નાની વયે વહાણમાં ખલાસી તરીકે, ઇંગ્લૅન્ડના સરકારી આબકારી…
વધુ વાંચો >પેઇન્ટર, બાબુરાવ
પેઇન્ટર, બાબુરાવ (જ. 3 જૂન 1890, કોલ્હાપુર; અ. 16 જાન્યુઆરી 1954, કોલ્હાપુર) : હિંદી ચલચિત્રોના નિર્માતા, નિર્દેશક અને છબીકાર. ભારતીય સિનેમાના ઇતિહાસમાં બાબુરાવ પેઇન્ટર ‘સિને કેસરી’ તરીકે જાણીતા હતા. તેમનું ખરું નામ બાબુરાવ કૃષ્ણરાવ મિસ્ત્રી હતું. કોલ્હાપુરમાં સ્થપતિ પિતાને ત્યાં જન્મ થયો હતો. બાબુરાવે બચપણથી મૂર્તિકલાનું જ્ઞાન મેળવ્યું. યુવાનવયે નાટકોના…
વધુ વાંચો >પેક, ગ્રેગરી
પેક, ગ્રેગરી (જ. 5 એપ્રિલ 1916, લા જોલા, કૅલિફૉર્નિયા; અ. 12 જૂન 2003, લૉસ એન્જિલસ કૅલિફૉર્નિયા) : અમેરિકાના ફિલ્મ અભિનેતા. ન્યૂયૉર્કમાંના નેબરહૂડ પ્લેહાઉસમાં 2 વર્ષ અભિનયપ્રવૃત્તિ કર્યા પછી 1942માં તેમણે બ્રૉડવે પર સર્વપ્રથમ અભિનય કર્યો; તે સાથે જ તેમને ફિલ્મ-અભિનય માટે ઢગલાબંધ પ્રસ્તાવ મળ્યા. યુદ્ધોત્તર સમયના તેઓ એક મહત્ત્વના સ્વતંત્ર…
વધુ વાંચો >પૅકર, કેરી
પૅકર, કેરી (જ. 17 ડિસેમ્બર 1937, સિડની; અ. 26 ડિસેમ્બર 2005, ન્યૂ સાઉથવેલ્સ, ઑસ્ટ્રેલિયા) : સમૂહ માધ્યમોના સંચાલક. તેમના પિતા સર ફ્રૅન્ક પૅકર તરફથી તેમને ઑસ્ટ્રેલિયન કૉન્સોલિડેટેડ પ્રેસ (ACP) જૂથ વારસામાં મળ્યું હતું. 1977-78 દરમિયાન તેમણે ‘વર્લ્ડ સીરિઝ ક્રિકેટ’નું નિર્માણ કર્યું અને તેમાં ‘નૉક-આઉટ’ ધોરણે રમાતી એક દિવસીય ક્રિકેટ મૅચ…
વધુ વાંચો >પેકિનપા, સામ
પેકિનપા, સામ (જ. 21 ફેબ્રુઆરી 1925, ફ્રેસ્નો, કૅલિફૉર્નિયા, અમેરિકા; અ. 28 ડિસેમ્બર 1984, ઇન્ગવૂડ, કૅલિફૉર્નિયા) : અમેરિકામાં ખાસ કરીને ‘વેસ્ટર્ન’ ચલચિત્રોના ક્ષેત્રે ‘ક્લાસિક’ દરજ્જાનું કામ કરનાર દિગ્દર્શક અને પટકથાલેખક. મૂળ નામ ડેવિડ સૅમ્યુઅલ પેકિનપા. વેસ્ટર્ન ચિત્રોમાં આમેય બહાદુર નાયકો, કુટિલ ખલનાયકો, તેમની વચ્ચે અંતે ખેલાતી જીવસટોસટની બંદૂકબાજી અને તેને કારણે…
વધુ વાંચો >પૅકિંગ
પૅકિંગ : જુઓ બેજિન્ગ
વધુ વાંચો >પૅકિંગ-1
પૅકિંગ-1 : વરાળ અને દ્રવચાલિત (hydraulic) ઉપયોગ વખતે ઊંચા દબાણ માટે વપરાતું સીલ. બે ભાગ વચ્ચેની ગતિ સમયાંતરિત (iufrequent) હોય. [દા. ત., વાલ્વ સ્તંભ (valve stem)માં] અથવા સતત હોય (દા. ત., પંપમાં અથવા એન્જિનના પિસ્ટન રૉડમાં.) સીલ અને પૅકિંગની વચ્ચે કોઈ ભેદભાવની રેખા ન હોઈ પૅકિંગને સીલ જ કહેવાય છે.…
વધુ વાંચો >પૅકેજિંગ
પૅકેજિંગ : તૈયાર પાકો માલ ગ્રાહક સુધી પહોંચાડવા માટે તેના ઉપર યોગ્ય આવરણ ચઢાવીને તેનું રક્ષણ કરવાની પદ્ધતિ. ઉત્પાદકનું મુખ્ય ધ્યેય માલને ગ્રાહક સુધી પહોંચાડીને નફો કરવાનું હોય છે. આ માલની હેરફેર સરળ તથા સલામત બનાવવા, માલમાં ભેળસેળ થતી અટકાવવા અને ગ્રાહકોને આકર્ષવા માટે શીશીઓ, ડબ્બા-ડબ્બીઓ, બંડલો, ખોખાં અને પેટીઓમાં…
વધુ વાંચો >પેક્ટિન
પેક્ટિન : ઊંચા અણુભારવાળો, કાર્બોદિતો સાથે સંબંધિત હાઇડ્રોકલીલીય પૉલિયુરોનાઇડ વર્ગનો પદાર્થ. ફળો તથા છોડવાઓમાં વિવિધ પ્રમાણમાં પેક્ટિન હોય છે. રાસાયણિક રીતે તે લાંબી શૃંખલાવાળાં અને આંશિક મિથૉક્સિલેશન પામેલાં ગેલૅક્ટ્યુરોનિક ઍસિડ-સંયોજન છે. સિટ્રસ ફળોની આંતરછાલ અથવા સફરજન જેવાં ફળોના ફલપેષ(pomaces)માંથી મંદ ઍસિડ દ્વારા નિષ્કર્ષણ વડે તે મેળવવામાં આવે છે. આ રીતે…
વધુ વાંચો >પૅક્સટન જોસેફ
પૅક્સટન, જોસેફ (જ. 3 ઑગસ્ટ 1803 બેડફૉર્ડશાયર, યુ. કે.; અ. 8 જૂન 1865, લંડન, યુ.કે.) : ખ્યાતનામ અંગ્રેજ સ્થપતિ. 1823માં તે ચૅટ્સવર્થ ખાતે ડ્યૂક ઑવ્ ડેવનશાયરના ઉદ્યાનમાં કામે જોડાયા હતા. એમની પ્રતિભા પારખી ડ્યૂકે ટૂંકસમયમાં જ એમને ઉદ્યાનના ઉપરી બનાવ્યા. ત્યાં એમણે છોડની જાળવણી માટે મુખ્યત્વે લોખંડ અને કાચનો ઉપયોગ…
વધુ વાંચો >