Botany
સ્માઈલેક્સ
સ્માઈલેક્સ : જુઓ સારસાપરીલા.
વધુ વાંચો >સ્વપરિસ્થિતિવિદ્યા (autoecology)
સ્વપરિસ્થિતિવિદ્યા (autoecology) : પરિસ્થિતિવિદ્યાની એક શાખા. તે વસ્તી (population) કે સમુદાય(community)માં આવેલી કોઈ એક જાતિના જીવનચક્રની બધી અવસ્થાઓના અભ્યાસ સાથે સંકળાયેલી છે. પરિસ્થિતિવિદ્યાની આ વિશિષ્ટ શાખાનો હેતુ પરિસ્થિતિવિદ્યાકીય ચક્ર, નૈસર્ગિક આવાસો(habitats)માં જાતિનું વિતરણ, અનુકૂલન (adaptation), વસ્તીનું વિભેદન (differentiation) વગેરેના અભ્યાસનો છે. તે સમુદાયનું બંધારણ અને ગતિકી (dynamics) સમજવામાં સહાયરૂપ બને…
વધુ વાંચો >સ્વપોષિતા (autotrophism)
સ્વપોષિતા (autotrophism) : સજીવોની પોષણપદ્ધતિનો એક પ્રકાર. સજીવોમાં બે પ્રકારની પોષણપદ્ધતિઓ જોવા મળે છે : (1) સ્વપોષિતા અને (2) વિષમપોષિતા (heterotrophism). સ્વપોષીઓ સ્વયં કાર્બનિક પોષક તત્વોનું સર્જન કરી શકે છે. આ કક્ષામાં લીલી વનસ્પતિઓ અને કેટલાક બૅક્ટેરિયાનો સમાવેશ થાય છે. વિષમપોષી અથવા પરાવલંબી સજીવો પોષણ માટે પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષપણે લીલી…
વધુ વાંચો >સ્વર્ટીઆ
સ્વર્ટીઆ : જુઓ કરિયાતું.
વધુ વાંચો >સ્વીટ પીઝ (મીઠા વટાણા)
સ્વીટ પીઝ (મીઠા વટાણા) : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા ફેબેસી કુળની એક વનસ્પતિ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Lathyrus odoratus Linn. (ગુ. મીઠા વટાણા, અં. Sweet peas) છે. તે આરોહી (climber), આછા રોમ ધરાવતી, એકવર્ષાયુ અને સિસિલીની મૂલનિવાસી (native) વનસ્પતિ છે. તેનાં આકર્ષક અને સુવાસિત પુષ્પો માટે ઉદ્યાનોમાં ઉગાડવામાં આવે છે. પર્ણો પિચ્છાકાર…
વધુ વાંચો >સ્વીટ વીલીઅમ
સ્વીટ વીલીઅમ : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા કેર્યોફાઇલેસી કુળની એક શોભન વનસ્પતિની જાત. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Dianthus barbatus chinensis છે. ‘ડાયન્થસ’ કે ‘પિંક’ તરીકે જાણીતી જાતિ કરતાં થોડી અલગ વનસ્પતિ છે. તેની બહુવર્ષાયુ જાત ગુજરાતમાં સારી રીતે થતી નથી; પરંતુ એકવર્ષાયુ જાત શિયાળામાં ઉછેરી શકાય છે. તે શિયાળુ છોડ તરીકે થાય…
વધુ વાંચો >સ્વેડા
સ્વેડા : વનસ્પતિઓના દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા ચિનોપોડિયેસી કુળની શાકીય કે ક્ષુપ સ્વરૂપ ધરાવતી પ્રજાતિ. આ પ્રજાતિની 40 જેટલી જાતિઓ ક્ષારયુક્ત મૃદામાં મળી આવે છે. તે પૈકી ભારતમાં Saueda fruticosa Forsk. ex J. F. Gmel., S. maritima Dum. syn. S. nudiflora Mog.; Salsola indica Willd., S. monoica Forsk. ex. J. F.…
વધુ વાંચો >હચિન્સન જ્હૉન
હચિન્સન, જ્હૉન (જ. 7 એપ્રિલ 1884, બ્લિન્ડબર્ન; અ. 2 સપ્ટેમ્બર 1972, લંડન) : ખ્યાતનામ અંગ્રેજ વનસ્પતિવિજ્ઞાની, વર્ગીકરણવિજ્ઞાની (taxonomist) અને લેખક. તેમનો જન્મ બ્લિન્ડબર્ન, વૉર્ક ઓન-ટાઇન, નૉર્થમ્બરલૅંડ, ઇંગ્લૅન્ડમાં થયો હતો. તેમણે ઉદ્યાનકૃષિવિદ્યાકીય (horticultural) તાલીમ નૉર્થમ્બરલૅંડ અને ડુરહામમાંથી મેળવી અને 1904માં ક્યૂમાં શિખાઉ માળી તરીકે નિયુક્ત થયા. તેમની વર્ગીકરણવિદ્યાકીય અને ચિત્રણની કુશળતાઓ…
વધુ વાંચો >હજારા નારંગી
હજારા નારંગી : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા રુટેસી કુળની એક વનસ્પતિ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Citrus nobilis અથવા C. chrysocarpaની એક જાત (variety) છે. તે નારંગી, મોસંબી અને લીંબુના વર્ગની એક જાતિ છે. તે 1.5–2.0 મી. ઊંચું, નાનું વૃક્ષ સ્વરૂપ ધરાવે છે. તેનો ફેલાવો 1.5 મી. જેટલો થાય છે. તેનું થડ નીચેથી…
વધુ વાંચો >હજારી ગલગોટા
હજારી ગલગોટા : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા ઍસ્ટરેસી (કમ્પોઝિટી) કુળની ‘મેરીગોલ્ડ’ તરીકે જાણીતી વનસ્પતિજાતિઓ. આ જાતિઓ Tagetes નામની પ્રજાતિમાં મૂકવામાં આવી છે. તે મૅક્સિકો અને અમેરિકાના અન્ય ગરમ ભાગોની મૂલનિવાસી છે અને ઉષ્ણ તથા ઉપોષ્ણ પ્રદેશોમાં પ્રાકૃતિક (naturalized) બની છે. જોકે મેરીગોલ્ડ નામ ઍસ્ટરેસી કુળની સોનેરી કે પીળા સ્તબક (capitulum) ધરાવતી…
વધુ વાંચો >