World history
બરામિકા
બરામિકા : એક ઈરાની ખાનદાન (વંશ). ‘બરમક’ શબ્દનું અરબી બહુવચન. જોકે બરમક મૂળ ફારસી શબ્દ છે. તેનું મૂળ સ્વરૂપ ‘બરમુગ’ યા ‘પીરમુગ’ છે. તેનો અર્થ ‘અગિયારીનો મોટો પૂજારી’ એવો થાય છે. ‘નવબહાર’ના પૂજારીઓને ‘બરમક’ કહેવામાં આવતા. આમ ‘બરમક’ કોઈ એક વ્યક્તિનું નામ નહોતું, પરંતુ તે ‘નૌ બહાર’ના વંશ-પરંપરાગત મુખ્ય પૂજારીનો…
વધુ વાંચો >બરી, જે. બી.
બરી, જે. બી. (જ. 16 ઑક્ટોબર 1861, મોનાઘન, આયર્લૅન્ડ; અ. 1 જૂન 1927, રોમ) : પ્રસિદ્ધ બ્રિટિશ ઇતિહાસકાર. આઇરિશ પાદરીના પરિવારમાં તેમનો જન્મ. માતાપિતા પાસે પ્રારંભિક શિક્ષણ મેળવીને તેઓ લંડનની ફૉઇલ કૉલેજ અને ત્યારબાદ ડબ્લિનની ટ્રિનિટી કૉલેજમાં અભ્યાસ કરીને 1882માં સ્નાતક થયા. તેઓ કેમ્બ્રિજ યુનિવર્સિટીમાં 1885માં ફેલો તરીકે નિમાયા. ત્યારબાદ…
વધુ વાંચો >બર્ક, એડમંડ
બર્ક, એડમંડ (જ. 12 જાન્યુઆરી 1729, ડબ્લિન, આયર્લૅન્ડ; અ. 9 જુલાઈ 1797, બકિંગશાયર, ઇંગ્લૅન્ડ) : અંગ્રેજ રાજનીતિજ્ઞ, ચિંતક, પત્રકાર અને અપ્રતિમ વક્તા. તેમણે ટ્રિનિટી કૉલેજ–ડબ્લિન (1744) અને ત્યારબાદ મિડલ ટેમ્પલ, લંડનમાં અભ્યાસ કર્યો હતો. ક્વેકર સંપ્રદાયની શાળામાં શિક્ષણ લીધું હોવાથી સ્વતંત્ર વિચારશક્તિ કેળવાઈ હતી. કાયદાની વિદ્યાશાખાના અભ્યાસમાં તેમને રસ ન…
વધુ વાંચો >બર્ક, રૉબર્ટ ઓ’ હારા
બર્ક, રૉબર્ટ ઓ’ હારા (જ. 1820, સેંટ ક્લૅરન્સ, આયર્લૅન્ડ; અ. 1861) : ઑસ્ટ્રેલિયા ખૂંદી વળનાર સાહસિક પ્રવાસી. તેમણે બેલ્જિયમમાં અભ્યાસ કર્યો. 1840માં ઑસ્ટ્રેલિયાના લશ્કરમાં સેવા આપી. 1848માં આઇરિશ કૉન્સ્ટેબ્યુલરીમાં જોડાયા અને 1853માં સ્થળાંતર કરીને ઑસ્ટ્રેલિયા જઈ વસ્યા. બર્ક તથા વિલ્સના સાહસલક્ષી પ્રવાસોના નેતા તરીકે ઉત્તરથી દક્ષિણ તરફના દિશામાર્ગે ઑસ્ટ્રેલિયા ખંડને…
વધુ વાંચો >બર્કિટ, માઇલ્સ સી.
બર્કિટ, માઇલ્સ સી. : વિશ્વના પ્રથમ પંક્તિના પ્રાગ્-ઇતિહાસવિદ્. તેમણે પ્રાગ્-ઇતિહાસ સંબંધી અભ્યાસ અને સંશોધનમાં પ્રાગ્-ઇતિહાસ અને પ્રાચીન આબોહવાના તબક્કા નક્કી કરી નવી કેડી કંડારી હતી. યુરોપમાં ખાસ કરીને ફ્રાંસમાંથી મળેલાં ઓજારો, ગુફાચિત્રો તેમજ દક્ષિણ આફ્રિકાના પ્રાગ્-ઇતિહાસ વિશે ઊંડો અભ્યાસ કર્યો. ભારતમાં 1930 આસપાસ તેમણે આંધ્રપ્રદેશમાં પ્રાગ્-ઐતિહાસિક સર્વેક્ષણ કરી ઉત્તરઅશ્મકાલીન (upper…
વધુ વાંચો >બર્કૉવિટ્સ, ડેવિડ
બર્કૉવિટ્સ, ડેવિડ (જ. આશરે 1953) : માનસિક વિકૃતિ ધરાવતો અમેરિકાનો નામચીન ખૂની. ન્યૂયૉર્કના પોલીસખાતાને લખેલી એક નોંધમાં તેણે પોતાની જાતને ‘સન ઑવ્ સૅમ’ તરીકે ઓળખાવી હતી. 1976–77ના આખા વર્ષ દરમિયાન તેણે ન્યૂયૉર્ક શહેરને ભય અને આતંકના ભરડાથી હચમચાવી મૂક્યું હતું. પ્રેમાલાપમાં મગ્ન થયેલાં યુગલો અથવા એકલદોકલ મહિલાને તે ખૂનનો શિકાર…
વધુ વાંચો >બર્જેસ, જેમ્સ
બર્જેસ, જેમ્સ (જ. 14 ઑગસ્ટ 1832, ડમફ્રિસ, સ્કૉટલૅન્ડ; અ. 3 ઑક્ટોબર 1916) : ભારતીય ઇતિહાસ, પુરાતત્વવિદ્યા અને સ્થાપત્યકલાના પ્રકાંડ સ્કૉટિશ વિદ્વાન. ગ્લાસગો અને એડિનબરોમાં અભ્યાસ. 1855માં ભારતીય સનદી સેવામાં જોડાયા. કલકત્તાની કૉલેજમાં 1855–1861 દરમિયાન ગણિતશાસ્ત્રના અધ્યાપક થયા. મુંબઈની સર જમશેદજી જીજીભાઈ પારસી બેનેવોલન્ટ સંસ્થાના પ્રમુખપદે નિમાયા પછી ‘ટેમ્પલ્સ ઑવ્ શત્રુંજય’…
વધુ વાંચો >બર્નસ્ટાઇન, એડુઅર્ડ
બર્નસ્ટાઇન, એડુઅર્ડ (જ. 6 જાન્યુઆરી 1850, બર્લિન, જર્મની; અ. 18 ડિસેમ્બર 1932, બર્લિન, જર્મની) : અગ્રણી જર્મન ઇતિહાસકાર અને સમાજવાદી ચિંતક. તેમણે સમાજવાદને નવા સંદર્ભમાં અભિવ્યક્ત કર્યો અને લોકશાહી – ઉત્ક્રાંતિવાદી સમાજવાદનો પાયો નાંખ્યો. જન્મ યહૂદી કુટુંબમાં. પિતા ઇજનેર તથા કાકા આરોન બર્નસ્ટાઇન પ્રગતિશીલ વર્તમાનપત્રના સંપાદક હતા. આ વર્તમાનપત્ર કામદારોનો…
વધુ વાંચો >બર્નિયર, ફ્રાંકવા
બર્નિયર, ફ્રાંકવા (જ. 1620, એંગર્સ, ફ્રાંસ; અ. 1688, પૅરિસ) : ભારત સહિત અનેક દેશોનો (1656–1668) પ્રવાસ ખેડનાર ફ્રેંચ પ્રવાસી. તેણે પોતાનું પ્રવાસપુસ્તક ફ્રેંચ ભાષામાં 1670માં પ્રગટ કર્યું હતું. ફ્રાંકવા બર્નિયરે યુવાવસ્થામાં જર્મની, પોલૅન્ડ, ઇટાલી અને સ્વિટ્ઝર્લૅન્ડનો પ્રવાસ કર્યો હતો અને 1652માં તબીબની પદવી લઈને તે પૅરિસ પહોંચ્યો હતો. તેણે 1654માં…
વધુ વાંચો >બલાઝુરી
બલાઝુરી (જ. ?, બગદાદ; અ. આશરે 892) : અરબ ઇતિહાસકાર. મૂળ નામ અબુલ હસન એહમદ બિન યહ્યા બિન જાબિર બિન દાઊદ. તેમનાં બે પુસ્તકો : (1) ‘ફતવહલ બુલ્દાન’ અને (2) ‘અન્સાબુલ અશરાફ’ ભૂગોળ તથા ઇતિહાસના સંદર્ભમાં આધારભૂત ગ્રંથો ગણાય છે. મોટાભાગનું જીવન તેમણે બગદાદમાં વિતાવ્યું હતું. તેમના દાદા મિસરમાં અલ-ખસીબની…
વધુ વાંચો >